Danıştay 6. Daire 2022/3547 Esas 2022/6131 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2022/3547
Karar No : 2022/6131

DAVACI : … Katı Atık Yönetimi ve Enerji San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLLERİ : Av. …, Av. …

DAVALI : … İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisi Yapma ve İşletme Birliği (…)
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : Davacı ile davalı idare arasında 23/12/2013 tarihinde imzalanan "KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi" uyarınca “Entegre Katı Atık Yönetim (EKAY) Ek Tesislerinin” yapımı ve işletilmesi, atıkların toplanması, taşınması, geçici depolanması, geri dönüşümü ve bertarafına dair iş kapsamında, 65, 66, 67, 68 ve 69 nolu hakediş raporları ile, sözleşmenin 6.3.2. maddesi uyarınca verilen para cezaları sebebiyle davacıya ödenecek tutardan yapılan kesintilerin iptal edilmesi ile kesinti tarihlerinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davacıya ödenmesi talebiyle, davalı idareye yapılan … tarih ve … sayılı başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği (KÜKAB) işleminin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : Hakediş kesintilerine esas idari işlem bulunmadığı, tesislerin yapımına başlanılmadığı gerekçesiyle para cezaları uygulanarak kesinti yapıldığı, ifa imkansızlığı sebebiyle ifa edilemeyen iş için para cezası uygulanmasının hukuka aykırı olduğu, davalı tarafından belirlenen atık miktarı ile kompozisyonunun gerçeğe aykırı olduğu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca sözleşmede tanımlanan tesislerin kurulumuna onay verilmediğinden teknik ve hukuki imkansızlık bulunduğu, davalının edimini usulünce ifa etmediği, 2019 yılı birim fiyatlarının hatalı belirlendiği, imtiyaz sözleşmesinin feshinden sonra ancak tasfiyeye dair işlemlerin yapılabileceği iş devam etmediğinden ceza uygulanmasının usule uygun olmadığı ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI : Sözleşmenin 6.3.2 maddesi uyarınca hakedişten kesinti yapıldığı, davacı tarafından EKAY ek tesislerinin yapılmadığı ve bu nedenle davacıya ihtarların çekildiği, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Bozma kararına uyulmak suretiyle davanın süre aşımı yönünden reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'IN DÜŞÜNCESİ :
Dava, davacı ile davalı idare arasında 23/12/2013 tarihinde imzalanan "KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi" uyarınca “Entegre Katı Atık Yönetim (EKAY) Ek Tesislerinin” yapımı ve işletilmesi, atıkların toplanması, taşınması, geçici depolanması, geri dönüşümü ve bertarafına dair iş kapsamında Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliğince(KÜKAB) düzenlenen 65,66,67,68 ve 69 nolu hakediş raporları kapsamında davacının hakedişinden mahsup edilmek suretiyle uygulanan para cezalarının iptal edilerek kesinti tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte ödenmesi istemiyle davacı tarafından yapılan 30/09/2019 günlü başvurunun reddi yolundaki … günlü, E…. sayılı KÜKAB Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde, katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında sayılmış, aynı maddenin ikinci fıkrasında, belediyenin (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri, Danıştay'ın görüşü ve İçişleri Bakanlığının kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebileceği hükme bağlanmıştır.
5355 sayılı Mahalli İdareler Birliği Kanununun 6. maddesinde ise; Mahallî idare birliklerinin, tüzükte birliğe devredilmesi öngörülen mahallî müşterek nitelikli hizmetlere ilişkin olarak üye mahallî idarelerin hak ve yetkilerine sahip olduğu hükmüne yer verilmiştir.
Davalı Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliğince 5355 sayılı Kanunun 6. maddesi, 5393 sayılı Kanunun 15. maddesinin (g) bendi ve 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun 23. maddesi uyarınca "Katı Atık Toplama ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi için 29 yıl süreliğine İmtiyaz Hakkı Verilmesi" amacıyla KÜKAB tarafından hazırlanan projeye ait imtiyaz sözleşmesi hakkında Danıştay Birinci Dairesinin görüşü alınmış, anılan sözleşme İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün … günlü, … sayılı kararı ile uygun görüldükten sonra 23/12/2013 tarihinde davacı ile davalı idare arasında sözleşme imzalanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, … günlü, … sayılı Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği Meclis kararı ile 23/12/2013 tarih 32850 yevmiye no ile imzalanan KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesinin sözleşmenin 6.3.1, 6.3.2 ve 6.3.3 maddeleri ile mahkeme kararlarına istinaden fesih edilmesine ve imtiyaz sözleşmesinin "5.2 Sözleşme Süresi Sonundaki Devir Esasları" hükümlerinin uygulanmasına karar verildiği ve bu kararın davacıya … günlü, … sayılı yazı ekinde gönderilerek Devir Kurulunda görev almak üzere davacı tarafından belirlenecek 3(üç) temsilcinin 7 iş günü içerisinde Birliğe bildirilmesi hususunun tebliğ edildiği anlaşılmaktadır.
Sözleşmenin feshedilmesinden sonra davacı firmanın faaliyetine devam etmesi nedeniyle 01/05/2019 ile 15/09/2019 tarihleri arasında yapılan işler karşılığında 65,66,67,68 ve 69 nolu hakediş raporlarının düzenlendiği, hakediş raporlarının kesintiler ve mahsuplar kalemi altında d)Danıştay 14. Dairesi'nin E:2017/1839 ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 2018/145 sayılı kararları uyarınca 2. ihtarın onaylandığından bahisle 910,71 TL günlük cezanın uygulandığı açıklaması yapılarak belirtilen dönem için hesaplanan ceza miktarının hakedişlerden kesildiği, cezaların sözleşmenin 6.3.2. maddesi uyarınca uygulandığı anlaşılmıştır.
"KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi"nin 2.1. maddesinde işin konusu ve kapsamı detaylı olarak belirlenmiş, 2.2. maddesinde imtiyazın süresi, yüklenici tarafından yerine getirilecek işler sayılmış, sözleşmenin feshi 6.3 maddesinde düzenlenmiş, 6.3.1. maddesinde, yüklenicinin, Sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra Sözleşme ve eklerinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmemesi veya yeri teslim almaması hallerinde, İdarenin sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği, 6.3.2. maddesinde yüklenicinin yer teslimini izleyen 3 ay içerisinde mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren haller dışında iş programında öngörülen biçimde tesislerin yapımına başlamaması veya sözleşme ve ekleri çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde idarenin yükleniciye 30 gün süreli 1. ve 2. ihtarları çekerek Ekay Ek Tesislerinin yapımına başlanmasını talep edeceği, idarenin yüklenicinin geciktiği her takvim günü için 500 TL para cezası uygulayacağı, yüklenicinin 2. ihtara da uymaması halinde başka bir ihtara gerek kalmaksızın sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği, 6.3.3. maddesinde, yüklenicinin, Ekay Ek Tesisinin yapımına başlandıktan sonra iş programına veya sözleşmenin ve eklerinin hükümlerine aykırı davranması halinde; idare tarafından yapılacak 3 er ay süreli 1. ve 2. ihtarlara rağmen; sözleşmede belirtilen mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren haller dışında; bu aykırılığı gidermemesi ve bu aykırılıkların giderilme süresinin 2. ihtar süresinin doluşundan sonra 6 aydan fazla geciktirilmesi hallerinde, idarenin sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği ve yüklenici tarafından o tarihe kadar yapılmış olan EKAY Ek Tesisinin bedelsiz olarak idareye geçeceği belirtilmiştir. Sözleşmede, sözleşmenin feshinden sonra yapılacak olan iş ve işlemler hakkında ayrı bir düzenlemeye yer verilmemiş, sözleşme süresi sonundaki devir esaslarının düzenlendiği 5.2. maddesinin 5.2.7. alt maddesinde, sözleşmenin 6.3 maddesinde belirtilen şekilde son bulması halinde de sözleşmenin 5.2.1, 5.2.2, 5.2.3, 5.2.4 ve 5.2.5 maddesindeki devir hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmış olup, buna göre sözleşmenin 6.3 maddesi uyarınca feshedilmesi halinde 7 kişiden oluşan bir devir kurulunun oluşturularak madde kapsamında sayılan devir işlemlerinin yerine getirilmesi gerekmektedir.
KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi hükümlerinin imtiyaz sözleşmesi süresi içerisinde uygulanması mümkün olup, sözleşme süresi sona erdikten sonra veya sözleşmenin feshedilmesinden sonra devir tamamlanana kadar devir hükümlerinin uygulanması gerektiğinden, artık yürürlükte olmayan sözleşmenin diğer hükümleri uyarınca herhangi bir karar alınmasına olanak bulunmamaktadır.
Bu durumda, 30/11/2018 tarihi itibariyla KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi feshedilmiş olduğundan, fesih işleminin tek taraflı bir irade beyanına dayanan ve bu beyanın muhataba ulaşmasıyla hukuki sonuç doğuran bir işlem olması nedeniyle, fesih kararının davacıya bildirildiği 10/12/2018 günlü yazının tebliğ edildiği 14/12/2018 tarihinden itibaren davacının sözleşme kapsamında herhangi bir faaliyette bulunamayacağı ve oluşturulacak devir kurulu tarafından sözleşmenin 5.2.2, 5.2.3, 5.2.4 ve 5.2.5 maddesinde öngörülen işlemlerin yapılabileceği açık olup, olayda, sözleşmenin feshedildiği tarihten sonra 01/05/2019 ile 15/09/2019 tarihleri arasındaki döneme ilişkin olarak, Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği tarafından sözleşmenin 6.3.2. maddesi uyarınca uyuşmazlığa konu hakediş raporları kapsamında davacının hakedişlerinden mahsup edilmek suretiyle uygulanan para cezalarında hukuka uyarlık bulunmadığından, bu hakedişlerden yapılan kesintilerin iptal edilerek ödenmesi istemiyle yapılan başvurunun reddi yolundaki dava konusu işlemde de hukuka uyarlık görülmemiştir.
Davalı birlik tarafından, sözleşmenin feshedilmesine karşın davacının devir kurulu çalışmalarını akamete uğrattığı ve faaliyetlerine devam ettiği, devir ve tahliye işlemlerinin gerçekleşmediği öne sürülmekte, sözleşmenin feshi yolundaki işlemin iptali istemiyle açılan ve Danıştay Altıncı Dairesi'nin E:2019/2572 sayısına kayıtlı davanın derdest olduğu ve dava konusu işlemin bahse konu dönem itibariyle tasfiye ve tahliye süreci ile birlikte davacının faaliyetine devam etmesi nedeniyle tesis edildiği anlaşılmakta ise de, belirtilen hususlar sözleşmenin feshedilmesinin hukuki sonuçlarını değiştirmemektedir. Diğer taraftan, sözleşmenin feshine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan dava sonucunda verilecek olan karar uyarınca yeniden işlem tesis edilebileceği gibi, fesihten sonraki döneme ilişkin olarak genel hükümler uyarınca adli yargı yerinde alacak davası açılabileceği de açıktır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu … günlü, E…. sayılı KÜKAB Müdürlüğü işleminin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince; dava konusu işlemin, 65 nolu hakediş raporu ile sözleşmenin 6.3.2 maddesi uyarınca verilen para cezası sebebiyle davacıya ödenecek tutardan yapılan kesintilerin iptal edilmesi talebinin reddine dair kısmı yönünden derdestlik nedeniyle davanın incelenmeksizin reddi, 66, 67, 68 ve 69 nolu hakediş raporları ile sözleşmenin 6.3.2 maddesi uyarınca verilen para cezaları sebebiyle davacıya ödenecek tutardan yapılan kesintilerin iptal edilmesi ile kesinti tarihlerinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davacıya ödenmesi talebinin reddine dair kısmının iptali yolundaki 04/11/2020 tarih ve E:2019/20431, K:2020/10406 sayılı kararın Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 23/12/2021 tarih ve E:2021/1486, K:2021/3325 sayılı kararı ile 67, 68 ve 69 sayılı hakediş raporu ile yapılan kesintilere yönelik bölümünün onanması; anılan kararın, 66 sayılı hakediş raporu ile yapılan kesintiye yönelik kısmının bozulması üzerine, bozma kararına uyularak, uyuşmazlığın 66 sayılı hakediş raporu ile yapılan kesintiye yönelik kısmı incelenerek, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliğince 5355 sayılı Mahalli İdareler Birliği Kanunu'nun 6. maddesi, 5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin 1. fıkrasının (g) bendi ve 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun 23. maddesi uyarınca "Katı Atık Toplama ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi için 29 yıl süreliğine İmtiyaz Hakkı Verilmesi" amacıyla projeye ait imtiyaz sözleşmesi taslağı hazırlanmıştır.
Anılan Taslağa ilişkin Danıştay Birinci Dairesinin görüşü alınmış, İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı kararı ile anılan taslak uygun görülmüş ve sözleşme 23/12/2013 tarihinde … Noterliğinde davacı ile davalı tarafından imzalanmış ve 24/12/2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Davalı idare tarafından, 01/01/2014 tarihinde davacıya yer teslimi yapılmıştır.
Daha sonra davalının … tarih ve … sayılı işlemi ile, davacının EKAY ek tesislerinin yapımına başlamadığından bahisle, anılan sözleşmenin 6.3.2. maddesi uyarınca davacıya 30 gün içerisinde EKAY ek tesislerinin yapımına başlaması gerektiği ihtar edilmiş ve anılan sözleşme uyarınca 01/05/2014- 31/05/2016 tarihleri arasındaki 25 aylık dönem için güncellenen değer olan 583,22 TL/gün üzerinden toplam 437.415,00 TL para cezasının uygulanmasına, para cezasının birlik hesaplarına yatırılmasına veya yüklenicinin hakedişlerinden mahsup edilmesine, para cezasının 01/06/2016 tarihinden sonra yatırılacak tutarlarına yasal kamu faizi uygulanmasına karar verilmiştir.
Yine davalının … tarih ve … sayılı işlemi ile, davacının EKAY ek tesislerinin yapımına başlamadığından bahisle, anılan sözleşmenin 6.3.2. maddesi uyarınca 01/06/2016-15/12/2016 tarihleri arasındaki 198 gün için güncellenen değer olan 622,03 TL/gün üzerinden toplam 123.161,94 para cezası verilmesine, bu para cezasının 2. ihtar olarak uygulanmasına ve başka bir ihtara gerek kalmaksızın imtiyaz sözleşmesinin feshedilmesine, para cezasının birlik hesaplarına yatırılmasına veya yüklenicinin hakedişlerinden mahsup edilmesine, para cezasının 16/01/2017 tarihinden sonra yatırılacak tutarlarına yasal kamu faizi uygulanmasına karar verilmiş ancak kapatılan Danıştay Ondördüncü Dairesinin 06/04/2017 tarih ve E:2016/11772 sayılı kararı ile, 2. ihtar ile birlikte davacıya tekrar 30 günlük süre verilmesi gerektiği, para cezasının uygulanarak doğrudan sözleşmenin feshinin mümkün olmadığı gerekçesiyle, … tarih ve … sayılı işlemin para cezasının 2. ihtar olarak uygulanmasına, başka bir ihtara gerek kalmaksızın imtiyaz sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin kısmı bakımından yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne karar verilmiştir.
Anılan ikinci ihtara yönelik yürütmeyi durdurma kararı üzerine davalı tarafından EKAY ek tesislerinin yapımına başlanılmadığından bahisle "KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi"nin 6.3.2. maddesi uyarınca toplam 264.499,60-TL para cezası verilmesine, bu para cezasının ikinci ihtar olarak uygulanmasına, yükleniciye 30 (otuz) gün süre verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı işlem tesis edilmiştir.
Devam eden süreçte, … tarih ve … sayılı KÜKAB Meclis kararı ile anılan imtiyaz sözleşmesinin, sözleşmenin 6.3.1, 6.3.2 ve 6.3.3 maddeleri uyarınca feshedilmesine karar verilmiş ve anılan meclis kararı 14/12/2018 tarihinde davacıya tebliğ edilmiştir.
Daha sonra, anılan sözleşmenin 6.3.2 maddesi uyarınca; … tarih ve … sayılı hakediş raporu ile, 31.874,85 TL, … tarih ve … sayılı hakediş raporu ile 22.767,75 TL, … tarih ve … sayılı hakediş raporu ile 26.410,59 TL, … tarih ve … sayılı hakediş raporu ile 30.964,14 TL, … tarih ve … sayılı hakediş raporu ile 5.464,26 TL para cezası verilmiş ve anılan para cezaları söz konusu hakedişlerden kesinti yapılmak suretiyle tahsil edilmiştir.
Davacı tarafından verilen … tarih ve … sayılı dilekçe ile, söz konusu kesintilerin iptal edilmesi ile kesinti tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte iadesi talebiyle davalı idareye başvurulmuştur.
Dava konusu … tarih ve … sayılı işlem ile, davacının faaliyetine devam ettiği, tasfiye ve tahliye işlemi yapılmadığı belirtilerek davacının başvurusunun reddedilmesi üzerine bakılmakta olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT :
2575 sayılı Danıştay Kanununun "Danıştayın Görevleri" başlıklı 23. maddesinde, "kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirir" hükmüne; 48. maddesinde, "Danıştay, (…) kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirmeyi, geliş tarihinden itibaren iki ay içinde sonuçlandırmak zorundadır" hükmüne, yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde, katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında sayılmış; aynı maddenin ikinci fıkrasında, belediyenin (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri, Danıştay'ın görüşü ve İçişleri Bakanlığının kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebileceği, hükme bağlanmıştır.
5355 sayılı Mahalli İdareler Birliği Kanununun 6. maddesinde, mahallî idare birliklerinin, tüzükte birliğe devredilmesi öngörülen mahallî müşterek nitelikli hizmetlere ilişkin olarak üye mahallî idarelerin hak ve yetkilerine sahip olduğu hükmüne, yer verilmiştir.
2872 Çevre sayılı Kanununun 2. maddesinde, atığın "Üreticisi tarafından atılmak istenen ve toplumun huzuru ile özellikle çevrenin korunması bakımından, düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken katı atık maddeleri," olarak tanımlandığı; 11. maddesinde, "Atık üreticileri uygun metot ve teknolojiler ile atıklarını en az düzeye düşürecek tedbirleri almak zorundadırlar.
Atıkların üretiminin ve zararlarının önlenmesi veya azaltılması ile atıkların geri kazanılması ve geri kazanılabilen atıkların kaynağında ayrı toplanması esastır. Atık yönetim plânlarının hazırlanmasına ilişkin esaslar, Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Geri kazanım imkânı olmayan atıklar, yönetmeliklerle belirlenen uygun yöntemlerle bertaraf edilir.
Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler." hükmüne, yer verilmiştir.
"KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi"nin 6.3.1. maddesinde, yüklenicinin, sözleşme yürürlüğe girdiği tarihten sonra sözleşme ve eklerinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmemesi veya yeri teslim almaması hallerinde, idarenin sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği; 6.3.2. maddesinde; yüklenicinin yer teslimini izleyen 3 ay içerisinde mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren haller dışında iş programında öngörülen biçimde tesislerin yapımına başlamaması ve sözleşme ve ekleri çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde idarenin yükleniciye 30 gün süreli 1. ve 2. ihtarları çekerek EKAY ek tesislerinin yapımına başlanmasını talep edeceği, idarenin yüklenicinin geciktiği her takvim günü için 500 TL para cezası uygulayacağı, yüklenicinin 2. ihtara da uymaması halinde başka bir ihtara gerek kalmaksızın sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceği, 5.2. maddesinin 5.2.7. alt maddesinde, sözleşmenin 6.3 maddesinde belirtilen şekilde son bulması halinde de sözleşmenin 5.2.1, 5.2.2, 5.2.3, 5.2.4 ve 5.2.5 maddesindeki devir hükümlerinin uygulanacağı ve buna göre sözleşmenin 6.3 maddesi uyarınca feshedilmesi halinde 7 kişiden oluşan bir devir kurulunun oluşturularak madde kapsamında sayılan devir işlemlerinin iki ay içinde tamamlanacağı hükümlerine yer verilmiştir. Öte yandan, 2577 sayılı İdari Yargılama Usülü Kanunu'nun "Dava açma süresi" başlıklı 7. maddesinde:
"1. Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür.
2. Bu süreler;
a) İdari uyuşmazlıklarda; yazılı bildirimin yapıldığı,
b) Vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarından doğan uyuşmazlıklarda: Tahakkuku tahsile bağlı olan vergilerde tahsilatın; tebliğ yapılan hallerde veya tebliğ yerine geçen işlemlerde tebliğin; tevkif yoluyla alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödemenin; tescile bağlı vergilerde tescilin yapıldığı ve idarenin dava açması gereken konularda ise ilgili merci veya komisyon kararının idareye geldiği;
Tarihi izleyen günden başlar.
3. Adresleri belli olmayanlara özel kanunlarındaki hükümlere göre ilan yoluyla bildirim yapılan hallerde, özel kanununda aksine bir hüküm bulunmadıkça süre, son ilan tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün sonra işlemeye başlar.
4. İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililer, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler. Düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz." hükmüne,
"Üst makamlara başvurma" başlıklı 11. maddesinin işlem tarihindeki halinde:
" 1. İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur.
2. Altmış gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır.
3. İsteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlar ve başvurma tarihine kadar geçmiş süre de hesaba katılır.
4. (Mülga : 10/6/1994-4001/6 md.)" hükmüne,
"İptal ve tam yargı davaları" başlıklı 12. maddesinde:
"İlgililer haklarını ihlal eden bir idari işlem dolayısıyla Danıştaya ve idare ve vergi mahkemelerine doğrudan doğruya tam yargı davası veya iptal ve tam yargı davalarını birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davası açarak bu davanın karara bağlanması üzerine, bu husustaki kararın veya kanun yollarına başvurulması halinde verilecek kararın tebliği veya bir işlemin icrası sebebiyle doğan zararlardan dolayı icra tarihinden itibaren dava süresi içinde tam yargı davası açabilirler. Bu halde de ilgililerin 11 nci madde uyarınca idareye başvurma hakları saklıdır. " hükmüne,
"Doğrudan doğruya tam yargı davası açılması" başlıklı 13. maddesinin 1. fıkrasının işlem tarihindeki halinde:
"İdari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların idari dava açmadan önce, bu eylemleri yazılı bildirim üzerine veya başka süretle öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde ilgili idareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri gereklidir. Bu isteklerin kısmen veya tamamen reddi halinde, bu konudaki işlemin tebliğini izleyen günden itibaren veya istek hakkında altmış gün içinde cevap verilmediği takdirde bu sürenin bittiği tarihten itibaren, dava süresi içinde dava açılabilir." hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 12. maddesinde idari işlemlerden, 13. maddesinde ise, idari eylemlerden doğan zararların karşılanması amacıyla açılacak tam yargı davalarının açılma yöntem ve süreleri düzenlenmiş; 12. maddenin atıf yaptığı 11. maddede ise "üst makamlara başvuru" düzenlenmiştir.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri doğrultusunda konu ele alındığında; somut olayda olduğu gibi hakedişten kesinti yapılmak suretiyle eksik ödenen miktarın ödenmesi yönünden belli bir uygulama tarihi esas alınarak istekte bulunulan davalarda, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 7. maddesine göre uygulama tarihinden itibaren 60 gün içinde; uygulama üzerine davacı idareye başvurmuş ise, anılan Kanunun 12. maddesinin yollamada bulunduğu 11. maddeye göre idarenin bu başvuruya cevap vermemiş olduğu hallerde uygulama tarihinden itibaren en geç 120 gün, idarenin cevap verdiği durumlarda ise, uygulama tarihine kadar geçen süre de hesaba katılmak koşuluyla cevabın davacıya tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde idari davanın açılmış olması gerekmektedir.
Başka bir anlatımla, davacının idareye başvurduğu tarihten itibaren 120 gün içinde açılmış olan davalarda ilgiliye, davanın açıldığı tarihten geriye doğru 120 günü geçmemek üzere, başvuru tarihinden geriye doğru 60 günlük süre içindeki ilk uygulama esas alınarak hakediş farklarının verilmesi gerektiği halde; idareye başvuru tarihinden itibaren 120 günlük ya da idarenin cevabının tebliğ tarihinden itibaren 60 günlük süreler geçtikten sonra açılmış olan davalarda, ancak dava tarihinden geriye doğru 60 günlük süre içinde kalan ilk uygulamadan doğan farkların ilgiliye ödenmesi mümkün bulunmaktadır.
Bu durumda, yukarıda yer verilen açıklamalar doğrultusunda uyuşmazlık incelendiğinde, davacının, 30/09/2019 tarihli başvurusunun reddedilmesi üzerine 17/10/2019 tarihinde açılan bu davada, davanın açıldığı tarihten geriye doğru 120 günü (19/06/2019) geçmemek üzere başvuru tarihinden geriye doğru 60 gün içinde kalan ilk uygulamanın yapıldığı 01/08/2019 tarihinden itibaren hakediş kesintilerinin tazmininin mümkün olduğu, bu tarihten önceki döneme ilişkin farkların süre aşımı nedeniyle tazminine imkan bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu itibarla; … sayılı hakediş raporu ile yapılan ödemenin 09/07/2019 tarihinde yapıldığı dikkate alındığında, davanın, … sayılı hakediş raporu ile yapılan kesintiye yönelik kısmında süre aşımı bulunduğundan, anılan kısmın esasının incelenmesine olanak bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN, … sayılı hakediş raporu ile yapılan kesintiye yönelik kısmının SÜRE AŞIMI NEDENİYLE REDDİNE,
2. Dava sonuç itibarıyla kısmen iptal, kısmen ret ile sonuçlandığından davadaki haklılık oranına göre ayrıntısı aşağıda gösterilen ve davacı tarafından yapılan … TL yargılama giderinin … TL'sinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, kalan kısmının davacı üzerinde bırakılmasına, davalı idare tarafından yapılan … TL yargılama giderinin … TL'sinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, kalan kısmının davalı üzerinde bırakılmasına,
3. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun kısmen onama, kısmen bozma kararından önce Dairemizce verilen kararda, davalı lehine vekalet ücretine hükmedildiğinden, yeniden vekalet ücretine hükmedilmemesine,
4. Varsa posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra taraflara iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 25/05/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.