Danıştay 6. Daire 2022/3232 Esas 2022/6135 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2022/3232
Karar No : 2022/6135

DAVACI : ...Katı Atık Yönetimi ve Enerji San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLLERİ : Av. ..., Av. ...

DAVALI : ... İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisi Yapma ve İşletme Birliği (...)
VEKİLİ : Av. ...

DAVANIN KONUSU : Davacı ile davalı idare arasında 23/12/2013 tarihinde imzalanan "... Katı Atık Toplama, Taşıma ile Ekay Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi" uyarınca “Entegre Katı Atık Yönetim (EKAY) Ek Tesislerinin” yapımı ve işletilmesi, atıkların toplanması, taşınması, geçici depolanması, geri dönüşümü ve bertarafına dair iş kapsamında, 2017 yılı Ekim, Kasım, Aralık ve 2018 yılı Ocak dönemlerinde il özel idaresine bağlı köylerin atıklarının taşınması ve bertaraf edilmesi hizmetinin verildiğinden bahisle, anılan dönemlere ilişkin taşıma ve bertaraf bedelinin yasal faizi ile birlikte ödenmesi istemiyle 26/06/2019 tarihinde yapılan başvurunun reddine ilişkin ...tarih ve ...sayılı ... İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği (...) Encümeni Kararının iptali istenilmektedir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Davanın görev yönünden reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, dava konusu işlemin iptali yolundaki Dairemizin 23/12/2020 tarih ve E:2019/16826, K:2020/13451 sayılı kararının Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 23/12/2021 tarih ve E:2021/1487, K:2021/3326 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 14. maddesi uyarınca incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davaya konusu uyuşmazlığa giden süreçte ilk olarak, "... Katı Atık Yönetimi Projesi" hakkında; Çevre ve Orman Bakanlığı ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğünce ...tarih ve ...sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu Kararı ve 2. sınıf düzenli depolama için, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğünce ...tarih ve ...sayılı çevre ve izin lisans belgesi verilmiştir.
Bunun üzerine davalı tarafından, 5355 sayılı Mahalli İdareler Birliği Kanununun 6. maddesi, 5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin 1. fıkrasının (g) bendi ve 2575 sayılı Danıştay Kanununun 23. maddesi uyarınca "Katı Atık Toplama ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi için 29 yıl süreliğine İmtiyaz Hakkı Verilmesi" amacıyla projeye ait imtiyaz sözleşmesi taslağı hazırlanmıştır.
İmtiyaz sözleşmesi taslağı, 2575 sayılı Kanun'un 24. maddesi uyarınca düşüncesini bildirmesi amacıyla Danıştay Birinci Dairesine gönderilmiş ve anılan sözleşme taslağına ilişkin Danıştay Birinci Dairesinin 22/05/2013 tarih ve E:2013/312, K:2013/707 sayılı kararı ile görüş bildirilmiştir.
Anılan görüşte; sözleşme taslağına ilişkin, yapılan toplantılarda taraflar arasında varılan mutabakat sonucunda sözleşme kapsamındaki tüm atıkların toplanması işinin yüklenici tarafından yapılmasının kararlaştırıldığı, sözleşme kapsamındaki katı atıkların toplanması işinin sadece yükleniciye verildiği, sözleşme kapsamındaki tüm katı atıkların toplanması işinin tarafların mutabakatı sonucunda yüklenici tarafından yapılması kararlaştırıldığından sözleşmede yer alan aksi yöndeki tüm düzenlemelerin taslaktan çıkarılması, taraflarca sözleşme kapsamında tüm toplama işinin yüklenici tarafından yapılması kararlaştırıldığından atıkların taşınma ve bertarafı için öngörülen ikinci tarifenin taslaktan çıkarılması yönünde görüş verilmiştir. Danıştay İdari İşler Kurulunun 17/07/2013 tarih ve E:2013/9, K:2013/7 sayılı kararı ile Daire düşüncesinin aynen kabulü yönünde görüş bildirilmiştir.
Anılan sözleşme taslağında, Danıştay Birinci Dairesinin görüşü doğrultusunda çeşitli değişiklikler yapılmış, sözleşme İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün ...tarih ve ...sayılı kararı ile uygun görülmüş ve 23/12/2013 tarihinde davacı ile davalı idare arasında anılan sözleşme imzalanmıştır. Daha sonra davalı tarafından, 01/01/2014 tarihinde davacıya yer teslimi yapılmıştır.
Devam eden süreçte, davalı idarenin ...tarih ve ...sayılı yazısı ile, ... İlindeki köylerin katı atıklarının taşıma ve bertarafının, söz konusu imtiyaz sözleşmesi kapsamında yapılması, sözleşmeye "taşıma+bertaraf" ve "bertaraf" hizmeti için üçüncü bir tarife eklenerek sözleşmenin güncellenmesi yönünde imtiyaz sözleşmesinde değişiklik yapılarak ek hüküm konulması yönünde karar alındığı belirtilerek sözleşme değişikliği taslağı, İçişleri Bakanlığı tarafından Danıştay Birinci Dairesinin görüşüne gönderilmiş, Danıştay Birinci Dairesinin 01/07/2015 tarih ve E:2015/807, K:2015/1091 sayılı kararı ile; ek hüküm konulmasına dair anılan sözleşme değişikliği taslağına; ilk imtiyaz sözleşmesinde katı atık toplama işinin tamamı yüklenici tarafından yapılacağından, buna ilişkin tüm düzenlemelerin taslaktan çıkarılması, sözleşme kapsamındaki katı atıkların toplanması işinin sadece yükleniciye verildiği, bu hususta tarafların mutabakata vardığı, sözleşmede il özel idaresine ait yerel yönetimlerin katı atıklarının toplama, taşıma ve bertarafı için uygulanacak tarife yönünden bir boşluk bulunmadığı, kül ve cürufların toplanma ve taşınması dışında sözleşmede tek bir tarife belirlendiği, toplama, taşıma ve bertaraf işlemleri için belirlenen tarifenin il özel idaresi kapsamındaki yerel yönetimlerin katı atıklarının toplanması, taşınması ve bertarafını da kapsamakta olduğundan bahisle anılan sözleşme değişikliğinin uygun görülmediği yönünde görüş verilmiştir. Danıştay İdari İşler Kurulunun 29/12/2015 tarih ve E:2015/5, K:2015/5 sayılı kararı ile sağlanan mutabakat doğrultusunda oluşan Daire düşüncesinin taraflarca aynen benimsenerek 23/12/2013 tarihinde imtiyaz sözleşmesinin imzalandığından bahisle Daire düşüncesinin aynen kabulü yönünde görüş bildirilmiştir.
Bunun üzerine, ...tarih ve ...sayılı ... Encümeni Kararı ile, ... İl Özel İdaresinin görev alanında bulunan 549 köy ve 109 bağlantısında, kül ve evsel atıkların toplanmasına, taşınmasına ve bertaraf işlemine davacı şirket tarafından en kısa sürede başlanılması gerektiği davacıya bildirilmiştir.
Davacı tarafından ...tarih ve ...sayılı ... Encümeni Kararının iptali istemiyle Danıştay Ondördüncü Dairesinin E:2016/4582 sayılı dosyasında dava açılmıştır.
...tarih ve ...sayılı ... Encümeni kararıyla, ...tarih ve ...sayılı ... Encümeni Kararının iptali istemiyle yürütmenin durdurulması talebiyle dava açıldığı belirtilerek, il özel idaresinin atıklarını en yakın transfer istasyonuna kendisinin getirmesi kaydıyla merkez ilçe için taşıma ve bertaraf bedelinin 22,00 TL/ton+KDV, diğer ilçeler için taşıma ve bertaraf bedelinin 47,00 TL/ton+KDV olarak fatura edilmesine, yüklenici tarafından açılan davada yürütmenin durdurulması ile ilgili bir karar verilinceye kadar bu yöntemin izlenmesine karar verildiği davacıya bildirilmiştir.
...tarih ve ...sayılı ... Encümeni Kararıyla; il özel idaresinin atıklarını en yakın transfer istasyonuna kendisinin getirmesi kaydıyla, Mayıs ayı hakedişinden geçerli olmak üzere, merkez ilçe için taşıma ve bertaraf bedelinin 23,33 TL/ton+KDV, diğer ilçeler için taşıma ve bertaraf bedelinin 49,84 TL/ton+KDV olarak fatura edilmesine karar verilmiştir.
...tarih ve ...sayılı ... işlemi ile, ...tarih ve ...sayılı encümen kararı ekte sunularak anılan encümen kararı doğrultusunda Mayıs ayı hakedişinin düzenlenmesi hususu davacıya bildirilmiştir.
...tarih ve ...sayılı ... Encümeni Kararı ile, Danıştay Ondördüncü Dairesinin 15/12/2016 tarih ve E:2016/4582 sayılı kararıyla yürütmenin durdurulması isteminin reddine karar verildiği, bu karara itiraz edilmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 25/10/2017 tarih ve YD İtiraz No:2017/247 sayılı kararıyla itirazın reddine karar verildiği belirtilerek ...tarih ve ...sayılı Encümen kararının yürürlükten kalktığı, il özel idaresi kapsamındaki 549 köy ve 109 bağlantısında katı atıkların toplama, taşıma ve bertaraf işinin imtiyaz sözleşmesi çerçevesinde en geç 29/01/2018 tarihine kadar davacı tarafından yapılmaya başlanılması gerektiği belirtilmiştir.
Davacı tarafından ...tarih ve ...sayılı dilekçe ile, il özel idaresi atıklarının transfer ve bertaraf faaliyetine ek olarak toplama faaliyetine 26/01/2018 tarihinde başlanıldığı, il özel idaresinin atıklarının transfer merkezlerinden düzenli depolama sahasına taşınması ve bertarafının davacı tarafından yapıldığı, Danıştay Ondördüncü Dairesinin E:2016/4582 sayılı dosyasındaki dava konusunun farklı olmasına rağmen, sadece yapılan işlere ilişkin transfer ve bertaraf bedelinin talep edildiği, kantar fişlerine göre 214.547,91 TL+KDV hakedişlerinin yapılmadığı belirtilerek, anılan ödemenin yapılması talep edilmiştir.
...tarih ve ...sayılı ... işlemi ile, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun YD İtiraz No:2017/247 sayılı kararına istinaden işlem yapıldığı belirtilmiştir.
Davacı tarafından verilen ...tarih ve ...sayılı dilekçe ile, konu hakkında nihai bir karar verilmesi, yani taleplerinin kabulü veya reddi yolunda karar verilmesi talep edilmiştir.
...tarih ve ...sayılı ... işlemi ile, bahse konu dönemlerle ilgili olarak kendi idareleri tarafından atık tonajlarına göre işlem yapılabileceğinin il özel idaresine bildirildiği belirtilmiştir.
Davacı tarafından verilen ...tarih ve ...sayılı dilekçe ile, ...'ın 18/05/2018 tarih ve 495 sayılı yazısı müspet veya menfi cevap içermediğinden ödemelerinin kabulü ile ödemelerinin yapılması talep edilmiştir.
Davacı tarafından verilen ...tarih ve ...sayılı dilekçe ile, ...'ın yazılarının müspet veya menfi cevap içermediğinden ödemelerinin kabulü ile 2017 yılı ekim ayı hakedişinin düzenlendiği, ancak davalı tarafından kayda alınmadığı, 2017 yılı Kasım ve Aralık ayları ile 2018 yılı Ocak ayına ilişkin hakedişlerin yapılmadığı belirtilerek anılan hakedişlerin yasal faiziyle birlikte ödenmesi talep edilmiştir.
Son olarak, dava konusu ...tarih ve ...sayılı ... işlemi ile, ...tarih ve ...sayılı encümen kararının iptali istemiyle açılan davada Danıştay Ondördüncü Dairesinin 15/12/2016 tarih ve E:2016/4582 sayılı kararıyla yürütmenin durdurulması isteminin reddi yönünde verilen karar olmasına rağmen, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun YD İtiraz No:2017/247 sayılı dosyasında 25/10/2017 günlü karar ile itirazın reddine karar verilmesine kadar geçen sürede talep edilen yönde uygulama yapıldığı, ancak mahkeme kararlarına uyma mecburiyetinin bulunduğu ve bu kararlar sonrasında kabul edilen bir hakediş olmadığından, söz konusu uygulamaya devam edilmesinin mümkün olmadığı ve davacının talebinin yerine getirilmesine imkan bulunmadığının belirtilmesi üzerine bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesinin 1. fıkrasında idari dava türleri sayılmış ve (a) bendinde; idarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal davalarının; (c) bendinde ise tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davaların idari dava olduğu, 2575 sayılı Danıştay Kanununun 24. maddesinin 1. fıkrasının son cümlesinde tahkim yolu öngörülmeyen kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan idari davaları karara bağlama görevinin Danıştay'a ait olduğu, 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 5. maddesinde; idare mahkemelerinin, vergi mahkemelerinin görevine giren davalar ve ilk derecede Danıştayda çözümlenecek olanlar dışındaki dava ve işlerden kaynaklanan uyuşmazlıkları çözümleyeceği hüküm altına alınmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dairemizin 04/11/2020 tarih ve E:2019/2473, K:2020/10378 sayılı kararı ile de sabit olduğu üzere sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren ... İl Özel İdaresinin görev alanında bulunan 549 köy ve 109 bağlantısında, kül ve evsel atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı işinin davacı şirket tarafından yapılması gerektiğinde tereddüt bulunmamaktadır.
Öte yandan, yukarıda maddi olay kısmında detaylı olarak aktarılan sürecin incelenmesinden; il özel idaresinin atıklarının toplanması noktasında vuku bulan uyuşmazlık nedeniyle açılmış olan davalar sonuçlanıncaya kadar geçici bir çözüm olması amacıyla; ...tarih ve ...sayılı ... Encümeni kararının alındığı ve il özel idaresinin atıklarını en yakın transfer istasyonuna kendisinin getirmesi kaydıyla merkez ilçe için taşıma ve bertaraf bedelinin 22,00 TL/ton+KDV, diğer ilçeler için taşıma ve bertaraf bedelinin 47,00 TL/ton+KDV olarak fatura edilmesine, yüklenici tarafından açılan davada yürütmenin durdurulması ile ilgili bir karar verilinceye kadar bu yöntemin izlenmesine karar verildiği ve bu durumun davacıya bildirildiği davacı tarafından bu bildirime göre hareket edildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda; uyuşmazlıkta davalı idare tarafından imtiyaz sözleşmesi hükümleri kapsamında tesis edilmiş bir işlemin varlığından söz edilmesine olanak bulunmadığından, bakılan uyuşmazlığın, 2575 sayılı Kanunun 24. maddesindeki Danıştayın ilk derece mahkemesi sıfatıyla bakacağı davalardan olmadığı, uyuşmazlığın görüm ve çözümü görevinin, 2576 sayılı Kanunun 5. maddesi uyarınca idare mahkemelerine ait olduğu, sonucuna varılmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
DAVANIN GÖREV YÖNÜNDEN REDDİNE, dosyanın görevli ve yetkili ... İdare Mahkemesine gönderilmesine, 25/05/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.