MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi

Taraflar arasındaki asıl menfi tespit ve birleşen istirdat davalarının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerle asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen davaların reddine yönelik olarak verilen hükümlerin asıl ve birleşen dosyalar davacısı vekilince duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine temyiz edilmesi üzerine ilgililere çağrı kağıdı gönderilmişti. Belli günde asıl ve birleşen dosyalar davacısı vekili Av. ... ile birleşen dosya davalısı ... Faktoring A.Ş. vekili Av. ... ile birleşen dosya davalısı ... Faktoring A.Ş. vekili Av. ... gelmiş olduğundan duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlenildikten ve temyiz dilekçesinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
- K A R A R -
Asıl davada davacı vekili, davacı ile davalı arasında akdedilen 30.12.2012 tarihli ticari satım ve cari hesap sözleşmesi kapsamında taraflar arasında ticari ilişki kurulduğunu, davacı tarafından davalıdan fatura karşılığı alınan malların bedellerinin nakit ve çek olarak ödendiğini, ticari ilişki devam ederken davacı tarafından avans olarak davalıya toplam 356.523,00 TL bedelli 12 adet çek verildiğini, verilen avans çeklerine karşılık mal teslim edilmediğini, davalının ticari faaliyetine son verdiğini, taraflar arasındaki sözleşmenin 23.12.2013 tarihinde feshedildiğini, fesih protokolüne göre davalının aldığı avans çeklerini en geç 28.12.2013 tarihine kadar iade etmeyi taahhüt ettiğini, ancak çeklerin iade edilmediğini, davalının çekler nedeniyle sebepsiz zenginleştiğini iddia ederek verilen çekler nedeniyle borçlu olmadıklarının tespitine, fazla ödenen 1.180,38 TL’nin davalının sebepsiz zenginleştiği tarihten itibaren avans faizi ile davalıdan tahsiline ve % 20 oranında tazminata karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Asıl davada davalı ... Turizm İn. Gıda … Ltd Şti"ne usulüne uygun tebligat yapılmış, davalı duruşmalara katılmamış, davaya cevaplarını da bildirmemiştir.
Birleşen ... 3. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2014/144 esas sayılı dava dosyasında davacı vekili, ... Tur. İnş. Gıda … Ltd. Şti."ne avans çeki olarak verilen ve bedelsiz kalan Türkiye İş Bankası ... Şubesi"ne ait 3327193 numaralı, 24.01.2014 keşide tarihli ve 30.000,00 TL bedelli çekin ciro neticesinde davalı ... şirketinin uhdesine geçtiğini ve konulan ihtiyati tedbire rağmen davalı ... şirketince bankaya ibraz edilerek tahsil edildiğini iddia ederek davaya konu edilen çek bedeli olan 30.000,00 TL"nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte %20 kötü niyet tazminatı da eklenmek suretiyle davalıdan alınarak davacıya ödenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiş, mahkemece dosyada birleştirme kararı verilmiştir.
Davalı ... vekili, asıl davalı şirkete faktoring işlemleri çerçevesinde hizmet verildiğini, faturaya bağlanan alacaklarına istinaden 30.000,00 TL bedelli çekin alınarak yasal süresi içerisinde bankaya ibraz edilip karşılığının tahsil edildiğini, işlemlerin faktoring mevzuatlarına uygun şekilde yapıldığını, davalı ... şirketinin çekin iyi niyetli meşru hamili olduğunu savunarak davanın reddi ile % 20 oranında tazminata karar verilmesini istemiştir.
Birleşen ... 7. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2014/130 esas sayılı dava dosyasında davacı vekili, ... Tur. İnş. Gıda … Ltd. Şti."ne avans çeki olarak verilen ve bedelsiz kalan Türkiye İş Bankası A.Ş. ... Şubesi"ne ait 16.02.2014 tarih ve 45.000,00 TL bedelli çekin ciro neticesinde davalı ... şirketinin uhdesine geçtiğini ve konulan ihtiyati tedbire rağmen davalı ... şirketince bankaya ibraz edilerek tahsil edildiğini iddia ederek davaya konu edilen çek bedeli olan 45.000,00 TL"nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte %20 kötü niyet tazminatı da eklenmek suretiyle davalıdan alınarak davacıya ödenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiş, mahkemece birleştirme kararı verilmiştir.
Davalı ...Ş. vekili, yetki itirazında bulunarak İstanbul Mahkemeleri’nin yetkili olduğunu, davanın esası yönünden ise davacı ile asıl davalı arasındaki ilişkinin davalı ... şirketini ilgilendirmediğini, FKFKŞK’nın 9. maddesinin 21.12.2012 tarihinde değiştirilen 3. fıkrasına göre bedelsizlik iddiasının ileri sürülemeyeceğini, faktoring işleminin usule uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
Birleşen ... 6. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2014/141 esas sayılı dava dosyasında davacı vekili, ... Tur. İnş. Gıda … Ltd. Şti."ne avans çeki olarak verilen ve bedelsiz kalan 30.000,00 TL bedelli çekin ciro neticesinde davalı ... şirketinin uhdesine geçtiğini ve konulan ihtiyati tedbire rağmen davalı ... şirketince bankaya ibraz edilerek tahsil edildiğini iddia ederek davaya konu edilen çek bedeli olan 30.000,00 TL"nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte %20 kötü niyet tazminatı da eklenmek suretiyle davalıdan alınarak davacıya ödenmesine karar verilmesi talep ve dava etmiş, mahkemece birleştirme kararı verilmiştir.
Davalı ...Ş. vekili, davalı tarafından asıl davalı şirkete usulüne uygun faktoring hizmeti verildiğini ve dava konusu çekin teslim alındığını savunarak davanın reddini istemiştir.
Birleşen ... 4. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2014/139 esas sayılı dava dosyasında davacı vekili, ... Tur. İnş. Gıda … Ltd. Şti."ne avans çeki olarak verilen ve bedelsiz kalan Türkiye İş Bankası ... Şubesine ait 22.02.2014 keşide tarihli, keşide yeri ... olan 40.000,00 TL bedelli, 3327191 çek numaralı çekin ciro neticesinde davalı ... şirketinin uhdesine geçtiğini ve konulan ihtiyati tedbire rağmen davalı ... şirketince bankaya ibraz edilerek tahsil edildiğini iddia ederek davaya konu edilen çek bedeli olan 40.000,00 TL"nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte %20 kötü niyet tazminatı da eklenmek suretiyle davalıdan alınarak davacıya ödenmesine karar verilmesi talep ve dava etmiş, mahkemece birleştirme kararı verilmiştir.
Davalı ...Ş. vekili, davalının asıl davalı şirkete faktoring hizmeti verdiğini, usulüne uygun verilen hizmet karşılığında fatura ve çekin teslim alındığını savunarak davanın reddine, usul yönünden de yetkisizlik kararı verilerek İstanbul Mahkemeleri’ne gönderilmesine karar verilmesini istemiştir.
Birleşen ... 5. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2014/144 esas sayılı dava dosyasında davacı vekili, ... Tur. İnş. Gıda ... Ltd. Şti."ne avans çeki olarak verilen ve bedelsiz kalan Halk Bankası ... Şubesi’ne ait 1716299 seri numaralı, 15.01.2014 keşide tarihli, 30.000,00 TL bedelli çekin ciro neticesinde davalı ... şirketinin uhdesine geçtiğini ve konulan ihtiyati tedbire rağmen davalı ... şirketince bankaya ibraz edilerek tahsil edildiğini iddia ederek davaya konu edilen çek bedeli olan 30.000,00 TL"nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte %20 kötü niyet tazminatı da eklenmek suretiyle davalıdan alınarak davacıya ödenmesine karar verilmesi talep ve dava etmiş, birleştirme kararı verilmiştir.
Davalı ...Ş. vekili, mahkemenin yetkisine itiraz ederek İstanbul Mahkemeleri’nin yetkili olduğunu, davalı şirkete kusur atfedilemeyeceğini, faktoring ve finansman şirketleri kanunu hükümleri dikkate alınarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Birleşen ... 2. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2014/146 esas sayılı dava dosyasında davacı vekili, ... Tur. İnş. Gıda .... Ltd. Şti."ne avans çeki olarak verilen ve bedelsiz kalanTürkiye İş Bankası ... Şubesine ait 20.02.2014 keşide tarihli 35.000,00 TL bedelli çekin ciro neticesinde davalı ... şirketinin uhdesine geçtiğini ve konulan ihtiyati tedbire rağmen davalı ... şirketince bankaya ibraz edilerek tahsil edildiğini iddia ederek davaya konu edilen çek bedeli olan 35.000,00 TL"nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte %20 kötü niyet tazminatı da eklenmek suretiyle davalıdan alınarak davacıya ödenmesine karar verilmesi talep ve dava etmiş, birleştirme kararı verilmiştir.
Davalı ...Ş. vekili, asıl davalı ve davalı ... şirketi arasında faktoring sözleşmesi imzalandığını, sözleşme kapsamında dava konusu çekin davalı ... şirketine ciro yolu ile teslim edildiğini, bedelsizlik iddiasının davalı ... şirketine karşı ileri sürülemeyeceğini savunarak davanın reddi ile % 20 oranında tazminat istemiştir.
Mahkemece, asıl davada davacı tarafından asıl davalı şirket aleyhine menfi tespit davası açıldığı, yargılama sırasında dava konusu yapılan çeklerin 3. kişilere ödendiği, çek bedellerinin istirdatının talep edildiği, asıl davalı şirkete meşruhatlı isticvap davetiyesi tebliğ edildiği, davalı şirket tarafından isticvaba uyulmadığından dosyaya ibraz edilen sözleşme ve fesih protokolünün içeriği ve altındaki imzaların kabul edilmiş sayıldığı, asıl davalı şirkete usulüne uygun tebligat yapıldığı, asıl davalı tarafça ticari kayıt ve belgelerin ibraz edilmediği, davacı tarafın ticari kayıt ve belgeleri üzerinde inceleme yapan mali müşavir bilirkişi raporunda, davacı şirketin usulüne uygun tutulan ticari kayıt ve belgelerinde davalı şirkete yapılan toplam ödemenin 1.617.810,80 TL, davalı şirketten alınan malların toplamının 1.263.211,13 TL olduğunun, davacı şirketin fazla ödemesinin 354.599,67 TL bulunduğunun, çeklerin bu miktarlık kısmının karşılığının olmadığının, davalı şirkete verilen çeklerin 3. kişilere ödendiğinin beyan edildiği, davacı ile asıl davalı şirket arasında cari hesap ve satım sözleşmesi düzenlendiği, sözleşme kapsamında sözleşmede belirlenen çeklerin asıl davalı şirkete verildiği, asıl davalı şirket ile davacı şirket arasında 23.12.2013 tarihinde fesih protokolü imzalanarak avans olarak alınan çeklerin 5 gün içerisinde davacıya iade edilmesine karar verildiği, iade edilecek çek listesinin düzenlendiği, asıl davada, davacı ile asıl davalı şirket arasında 30.12.2012 tarihinde cari hesap ve satım sözleşmesi imzalandığı, sözleşme kapsamında davacının asıl davalıya avans çekleri verdiği, asıl davalı tarafından davacıdan alınan avans çeklerine istinaden 1.263.211,13.-TL tutarında mal teslim edildiği, bakiye 354.599,67 TL"lik malın teslim edilmediği, tarafların 23.12.2013 tarihinde asıl davalı şirketin davacıdan aldığı avans çeklerine karşılık vermesi gereken ürünleri teslim etmemesi, fiilen ticari faaliyetlerine son vermesi nedeniyle 356.523,00 TL tutarındaki çeklerin davacıya iadesi ile sözleşmenin feshine karar verdikleri, asıl davalı şirket tarafından çeklerin davacıya iade edilmediği, davacı şirket tarafından da çek bedellerinin bilirkişi raporunda ayrıntıları belirtilen ve dosyaya sunulan ödeme belgelerine istinaden 3. kişilere ödendiği, birleşen davalar bakımından, dava konusu çeklerin birleşen dosyadaki faktoring şirketlerine faktoring sözleşmeleri kapsamında ciro ve teslim edildiği, davacı şirket tarafından çeklerin bedellerinin faktoring şirketlerine ödendiği, FKFFŞK’nın 9/3.maddesinin "bir kambiyo senedinin ciro yolu ile faktoring şirketine devri halinde kambiyo senedinden dolayı kendisine başvurulan kişi, düzenleyen veya önceki hamillerden biri ile kendi arasında doğrudan doğruya var olan ilişkilere dayanan defileri faktoring şirketine karşı ileri süremez. Meğer ki faktoring şirketi kambiyo senedini iktisap ederken bile bile borçlunun zararına hareket etmiş olsun" düzenlemesini içerdiği, davalı ... şirketleri tarafından faktoring işlemleri çerçevesinde asıl davalı şirket tarafından davacı adına düzenlenen faturalara istinaden dava konusu yapılan çeklerin teslim alındığı, bedellerinin asıl davalı şirkete ödendiği, davacının şahsi def’i niteliğindeki bedelsizlik def’ini faktoring şirketlerine karşı ileri süremeyeceği, davalı ... şirketlerinin dava konusu çekleri iktisap ederken davacının zararına hareket etmiş olmadığı gerekçesiyle asıl davanın kısmen kabul, kısmen reddine, birleşen davaların reddine, birleşen davalarda bir kısım davalı ... şirketlerinin tazminat taleplerinin reddine karar verilmiş, hüküm asıl ve birleşen dosyalar davacısı vekilince birleşen davalarda verilen hükümler yönünden temyiz edilmiştir.
Asıl ve birleşen dosyalar davacısı vekili, asıl dosya davalısı şirkete avans olarak verdiği 12 adet çek karşılığı mal teslim edilmediğini, bu çeklerin bedelsiz kaldığını, bunun üzerine asıl dosya davalısı şirket ile fesih protokolü yapıldığını, bu protokol gereği asıl dosya davalısı şirketin bedelsiz kalan 12 adet çeki davacıya iade etmesi gerekirken etmediğini iddia ederek asıl davada iş bu 12 adet çekten dolayı borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini istemiştir. Yargılama aşamasında ise çek bedellerini ödendiğini belirterek çek bedellerinin istirdadı talebinde bulunmuştur. Mahkemece bedelsiz kalan 12 adet çekin iade edileceğine dair hüküm içeren ve asıl dosya davalısı şirketten sadır imza içeren fesih protokolü, asıl dosya davalısı şirkete isticvaben tebliğe çıkartılmış, belirlenen duruşma gününde asıl dosya davalısı şirket yetkilisi duruşmaya iştirak etmediğinden fesih protokolü içeriğinin doğru olduğu ve 12 adet çekin bedelsiz kaldığı kabul edilerek asıl davanın kısmen kabul, kısmen reddine karar verilmiştir. İş bu karara karşı davanın taraflarınca temyiz yoluna başvurulmamıştır.
Birleşen davalar bakımından ise mahkemece 6361 sayılı Yasa’nın 9. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca değerlendirme yapılarak bedelsizlik iddiasının faktoring şirketlerine karşı ileri sürülemeyeceği gerekçesiyle red kararı verilmiştir.
6361 sayılı Kanun’un 9. maddesinin ikinci fıkrası, “…Faktoring şirketi Kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde kambiyo senetlerine dayalı olsa bile, bir mal veya hizmet satışından doğmuş fatura ile tevsik edilemeyen alacaklar ile Kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tevsik edilemeyen mal veya hizmet satışına bağlı doğacak alacakları ... alamaz veya tahsilini üstlenemez. Aynı faturaya dayalı birden çok faktoring şirketine yapılan kısmi temliklerin toplam tutarı fatura tutarını aşamaz…”, anılan Kanun’a dayanılarak çıkarılan Yönetmelik’in 8. maddesinin birinci fıkrası ise, “…Faturalı alacağa istinaden kambiyo senedi veya diğer senetlerin alınması halinde, alınan kambiyo senedi veya diğer senetteki ciro silsilesinde kuruluşa kambiyo senedi veya diğer senedi ciro edip veren kişinin, devralınan faturada alacaklı olarak gözüken kişi ve bu kişiden bir önceki cirantanın veya keşidecinin de faturadaki borçlu ile aynı kişi olması gerekir…” düzenlemesini içermektedir.
Faktoring işlemi alacağın temliki hükümlerine tabi olduğundan davacı borçlu, temlik eden şirkete karşı haiz olduğu def’ileri, temellük eden davalı ... şirketine karşı dahi dermeyan edebilir (TBK. m. 188/f.I). Daha açık bir anlatımla faktoring işleminin tarafları olan müşteri (firma), faktoring şirketi (faktor) ve borçlu arasındaki ilişkiler açısından 6361 sayılı Kanun"un 9/2 ve buna bağlı olarak 6098 sayılı TBK"nın 188/1. maddeleri hükmünün uygulanması gerekmektedir. 6098 sayılı TBK"nun 188/1 maddesine göre, ""Borçlu, devri öğrendiği sırada devredene karşı sahip olduğu savunmaları, devralana karşı da ileri sürebilir."" 6361 sayılı Kanun"un 9/3 maddesi hükmü, faktoring işleminin yukarıda belirtilen tarafları dışındaki kambiyo borçluları bakımından uygulanacak bir hükümdür. Başka bir deyişle, 6361 sayılı Kanun’un 9. maddesinin ikinci fıkrası hükmü sebebiyle faktoringde alacağın devri hükümleri uygulanacağından, m. 9/3’te yer alan düzenleme, işlemin tarafları olan borçlu, müşteri ve faktoring şirketi hakkında uygulanmamakta, senette yer alan diğer kambiyo borçluları hakkında uygulanmaktadır.
Faktoring işlemine ilişkin temel ilkeler yukarıda açıklanmış olup, eldeki somut uyuşmazlıkta mahkemece yeterli inceleme ve araştırma yapılmadan 6361 sayılı Kanun’un 9. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca birleşen davaların reddine karar verilmesi doğru değildir. Mahkemece asıl dosya davalısı şirket hakkında dava konusu çeklerin bedelsiz kaldığı kabul edilerek asıl davanın kısmen kabul, kısmen reddine karar verilmiş ise de, birleşen davalar yönünden inceleme ve araştırma yapılmamıştır. Birleşen dava dosyaları davalıları faktoring şirketleri vekilleri tarafından bedeli talep edilen ve birleşen davalara konu edilen çeklerin asıl dosya davalısı şirket ile aralarındaki faktoring sözleşmeleri uyarınca usul ve yasalara uygun olarak ciro ve teslim alındığı savunulmuştur. Davalı ...Ş. vekili ise, çekin müvekkili olan davalıya ... Faktoring A.Ş. tarafından faktoring işlemi çerçevesinde verildiğini savunmuştur. Mahkemece alınan bilirkişi raporunda, birleşen davalara konu çeklerin birleşen dosya davalıları faktoring şirketlerine usulüne uygun olarak ciro ve teslim edilip edilmediği, faktoring işlemlerinin yasal mevzuata uygun olup olmadığı, bu bağlamda davalı ... şirketlerinin dava konusu edilen çeklerin yetkili hamilleri olup olmadıkları, faktoring işlemine konu faturaların asıl ve birleşen dosya davacısı şirketin ticari defterlerinde kayıtlı olup olmadığı, bu faturalar için vergi dairesine bildirimde bulunulup bulunulmadığı, aynı faturanın birden fazla (aynı bedel için) faktoring işlemine konu edilip edilmediği, faturaların kapalı fatura olup olmadığı, faturalar irsaliyeli fatura olup fatura konusu malların teslim edilip edilmediği, dava dilekçesine ekli faturalardan olup olmadığı, çeklerin ne zaman, kime ödendiği yönünde hiçbir inceleme ve değerlendirme yapılmamıştır. Mahkemece yukarıda açıklanan faktoring işlemine ilişkin temel ilkeler gözetilmek suretiyle dosyanın bir bütün halinde konusunda uzman üç kişilik bir heyete tevdi edilerek, taraf ticari defterleri karşılıklı incelenmek sureti (faktoring şirketleri dahil) ile yukarıda açıklanan hususları açıklığa kavuşturan, ayrıntılı denetime elverişli bir rapor alınarak varılacak uygun sonuç dairesinde bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması isabetsizdir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle birleşen dava dosyalarında verilen hükümlerin BOZULMASINA, vekili Yargıtay duruşmasında hazır bulunan asıl ve birleşen dosyalar davacısı Nks Temizlik Gıda Yemek…..Ltd. Şti. yararına Yargıtay duruşma tarihi dikkate alınarak takdiren 1.480,00 TL duruşma vekalet ücretinin birleşen dosyalar davalıları ... Faktoring A.Ş., ... Faktoring A.Ş., ... Faktoring A.Ş., ... Faktoring A.Ş., ... Faktoring A.Ş. ve ... Faktoring A.Ş.’nden alınarak asıl ve birleşen dosyalar davacısı Nks Temizlik Gıda Yemek…..Ltd. Şti’ne verilmesine, peşin harcın istek halinde temyiz eden asıl ve birleşen dosyalar davacısına iadesine, 04/04/2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.