Danıştay 8. Daire 2020/1289 Esas 2022/3538 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/1289
Karar No : 2022/3538


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Hava Kuvvetleri Komutanlığı tarafından açılan dış kaynaktan muvazzaf astsubay alımı sınavında başarılı olan ve Hava Teknik Okullar Komutanlığında sözleşmeli astsubay adayı olarak eğitime devam eden davacı tarafından, hakkında yaptırılan güvenlik soruşması ve arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlanması sebebiyle ilişiğinin kesilmesine ilişkin Hava Teknik Okullar Komutanlığının 15/02/2016 tarihli işleminin iptaline karar verilmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; davacı hakkında yapılan güvenlik soruşturması neticesinde düşülen bilgi notu değerlendirildiğinde; davacının ve kardeşinin bir dönem dershanede çalışması nedeniyle güvenlik soruşturmasının olumsuz olarak değerlendirildiği, davacının ve aile üyelerinin terör örgütleriyle iltisakını ortaya koyan başkaca bir bilgi ve belgenin bulunmadığı, Devletin güvenliğini tehlikeye düşürebilecek yasa dışı ideolojik bir görüşü benimsediği veya kurumun güvenliğini ihlal edebilecek tutum ve davranışlar içerisinde bulunduğunu ortaya koyan hukuken kabul edilebilir somut bir tespite yer verilmediği, öte yandan 14/11/2018 tarihli ara kararı ile; "Davacının dava konusu edilen kamu görevinden çıkarma kararından sonra, olağanüstü hal süresince yayımlanan kanun hükmünde kararnameler kapsamında da kamu görevinden çıkarılıp çıkarılmadığının sorulmasına ve çıkarılmış ise hangi kanun hükmünde kararname ile çıkarıldığının sorulmasına, - Davacının aile üyelerinin FETÖ/PDY terör örgütüne üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olup olmadığı yönünde idarece araştırma yapılıp yapılmadığının sorulmasına, -Davacı hakkında FETÖ/PDY veya başka bir terör örgütü ile irtibatlı/iltisaklı olduğu gerekçesiyle açılmış olan bir ceza soruşturması ya da kovuşturması olup olmadığının sorulmasına, varsa soruşturma numarası ile Mahkeme Esas numarasının bildirilmesinin istenilmesine..." karar verildiği, söz konusu ara karara verilen beyan dilekçesi ve eki belgelerde ilave bir bilgi ve belgenin bulunmadığının bildirildiği görüldüğü, buna göre; yapılan güvenlik soruşturması kapsamında elde edilen bilginin, somut bilgi veya belgelerle desteklenmediği sürece, bir örgütün üyesi ya da destekleyicisi olduğunu veya yasadışı siyasi, yıkıcı, bölücü ideolojik görüş veya eylem içinde olduğunu kanıtlayan hukuken geçerli bir belge olarak kabulüne olanak bulunmadığı gibi, bu nedenle davacı ve aile bireyleri hakkında yapılmış bir işlem ya da açılmış bir kamu davası sonucunda verilmiş bir mahkumiyet kararı da olmadığından, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: .. Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz olarak sonuçlandığı, yapılan işlemin mevzuata uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile usul ve yasaya aykırı olan Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, bakılmakta olan davada yetkili yargı yerinin Onikinci Daire tarafından tespit edildiği görüldüğünden, yetkili yargı yeri yönünden Dairemizce ayrıca bir inceleme yapılmadan, işin gereği görüşüldü:


İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Hava Kuvvetleri Komutanlığı tarafından açılan dış kaynaktan muvazzaf astsubay alımı sınavında başarılı olan ve Hava Teknik Okullar Komutanlığında sözleşmeli astsubay adayı olarak eğitime devam eden davacı hakkında yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması neticesinde "Kendisinin Ekim 2012-Ağustos 2013 döneminde Kırıkkale'de FETÖ/PDY ile bağlantılı bir dershanede çalıştığı, kardeşi ...'nin Kasım 2014- Haziran 2015 döneminde Kırıkkale'de FETÖ/PDY ile bağlantılı bir dershanede çalıştığı" şeklinde bir bilginin elde edildiği ve yapılan değerlendirme neticesinde güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz olduğunun değerlendirilmesi neticesinde ilişiğinin kesilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan 4045 sayılı Güvenlik Soruşturması, Bazı Nedenlerle Görevlerine Son Verilen Kamu Personeli İle Kamu Görevine Alınmayanların Haklarının Geri Verilmesine ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun'un 1. maddesinde; "Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması; kamu kurum ve kuruluşlarında, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler ile askeri, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ve ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılır. Devletin güvenliğini, ulusun varlığını ve bütünlüğünü iç ve dış menfaatlerinin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeler ile gizlilik dereceli kamu personeli ile meslek gruplarının tespiti, birim ve kısımların tanımlarının yapılması, güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasının usul ve esasları ile bunu yapacak merciler ve üst kademe yöneticilerinin kimler olduğu Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulacak yönetmelik ile düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Söz konusu hükme dayanılarak çıkarılan Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’nin işlem tarihinde yürürlükte olan; 1. maddesinde; “Bu Yönetmeliğin amacı; yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde Devletin güvenliğinin, iç ve dış menfaatlerinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birim ve kısımlarını belirlemek, Türk Silahlı Kuvvetlerinde, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını düzenlemektir.” hükmüne, 4. maddesinde; “f) Arşiv araştırması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanmasını, g) Güvenlik soruşturması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteniğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesini,” tanımlarına, 9. maddesinde; "Türk Silahlı Kuvvetlerinin kadro ve kuruluşlarında yer alacak personelin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Türk Silahlı Kuvvetlerince bu Yönetmeliğe uygun olarak hazırlanacak yönerge uyarınca yapılır." hükmüne, 11. maddesinde; ”Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında kişinin içinde bulunduğu ortam da dikkate alınarak: a) Kimlik kontrolü, kimlik kayıtlarının doğruluk derecesi, uyrukluğu, geçmişte yabancı bir devletin uyrukluğuna girip girmediği, b) Kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığı, kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat ünitelerinin arşivlerinde bilgiler bulunup bulunmadığı, adli sicil kaydının ve hakkında bir tahdidin olup olmadığı, c) Yıkıcı faaliyetlerde bulunup bulunmadığı ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna ve Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı davranıp davranmadığı. d) Şeref ve haysiyetini ihlal edecek ve görevine yansıyacak şekilde kumara, uyuşturucuya, içkiye, paraya ve aşırı bir şekilde menfaatine düşkün olup olmadığı, ahlak ve adaba aykırı davranıp davranmadığı, e) Yabancılarla, özellikle hasım ve hasım olması muhtemel Devlet mensupları ve temsilcileriyle ilgili derecesinin iç yüzü ve nedeni, f) Sır saklama yeteneğinin olup olmadığı, araştırılır.” hükümleri yer almaktadır.
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği'nin 9. maddesine dayanılarak çıkarılan Silahlı Kuvvetler İstihbarata Karşı Koyma, Koruyucu Güvenlik ve İşbirliği Yönergesi'nin 3.bölümü 1.kısmının 1. maddesinde genel esaslar, 2. maddesinde güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının genel ilkeleri, 13. maddesinde güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz kabul edileceği haller düzenlenmiştir.
28/05/2004 tarih ve 25475 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Dış Kaynaktan Muvazzaf Astsubay Temin Yönetmeliği'nin 6. maddesinde "Muvazzaf astsubay adaylarında aranacak nitelikler aşağıda belirtilmiştir: a) Genel şartlar: 1) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak, 2) Taksirli suçlar hariç olmak üzere; affa veya zamanaşımına uğramış, yahut para cezasına çevrilmiş veya ertelenmiş, hükümlülüklerine ilişkin kayıtları adli sicilden çıkarılmış olsa bile bir cürümden hükümlü bulunmamak veya soruşturma altında olmamak, 3) Sivil okullardan herhangi bir sebeple çıkarılmamış olmak, 4) Her ne sebeple olursa olsun Türk Silâhlı Kuvvetlerinden veya askerî okullardan çıkarılmamış olmak, 5) Yapılacak güvenlik soruşturmasında olumlu sonuç almak, 6) Tutum ve davranışları ile yasadışı siyasî, yıkıcı, irticaî, bölücü ideolojik görüşleri benimsememiş, bu gibi faaliyetlerde bulunmamış olmak, ..." hükmü yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kamu görevlilerinin sadakat, tarafsızlık ve devlete bağlılık yükümlülüğü çerçevesinde devleti temsil eden ve millî güvenlik bakımından hassasiyet içeren bazı kamu görevlerine atanacak kişiler bakımından daha sıkı nitelikler aranması ve birtakım sınırlamaların getirilmesi doğaldır. Bu şekilde aranan nitelikler ve kanunlarda öngörülen kısıtlamalar, kamu hizmetinin etkin ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi amacına yöneliktir. Silahlı kuvvetler, emniyet gibi millî güvenlik açısından önem arz eden kurumlara personel alımında ilgili kamu hizmeti niteliği gereği bazı özel koşulların aranması gerektiği açıktır.
Nitekim Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de, devletlerin milli güvenliğin korunması amacını gerçekleştirmede sahip oldukları takdir yetkisinin geniş olduğunu kabul etmektedir. AİHM, Sözleşme'ye taraf devletin milli güvenliği korumak için yetkili ulusal makamlarına ilk olarak kişiler hakkında bilgi toplama ve halka açık olmayan siciller tutma, ikinci olarak milli güvenlik bakımından önemli kadrolarda çalışmak isteyen adayların bu işe uygunluğunu takdir ederken bu bilgiyi kullanma yetkisi veren kurallara sahip olmaları gerektiğinde kuşku bulunmadığını belirtmektedir. (Leander/İsveç, B.No: 9248/81, 26/3/1987, § 59).

Uyuşmazlık; davacı hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması neticesinde elde edilen verilerin değerlendirilmesi sonucu güvenlik soruşturmasının olumsuz olduğu sonucuna ulaşılarak davacının ilişiğinin kesilmesinden kaynaklanmaktadır.
İdare Mahkemesince 14/11/2018 tarihinde verilen ara kararı ile; "...Davacı hakkında FETÖ/PDY veya başka bir terör örgütü ile irtibatlı/iltisaklı olduğu gerekçesiyle açılmış olan bir ceza soruşturması ya da kovuşturması olup olmadığının sorulmasına, varsa soruşturma numarası ile Mahkeme Esas numarasının bildirilmesinin istenilmesine..." karar verildiği ve gelen cevaplarda davacı ve aile bireyleri hakkında yapılmış bir işlem ya da açılmış bir kamu davası sonucunda verilmiş bir mahkumiyet kararının bulunmadığının belirtildiği görülmüştür.
Dairemizce davacı hakkında UYAP kayıtları üzerinden yapılan sorgulamada; davacının "silahlı terör örgütüne üye olma" suçundan yargılandığının tespit edilmesi üzerine Dairemizin 15/02/2022 tarihli Ara Kararı ile ... Ağır Ceza Mahkemesinden davacının sanık sıfatıyla yargılandığı … dosya numaralı ceza dava dosyasının istenilmesine karar verildiği, ilgili Mahkemece 14/04/2022 tarihinde davacı ile ilgili kısımların bir suretinin UYAP ortamından Dairemize gönderildiği anlaşılmaktadır.
Anılan Ağır Ceza Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının gerekçesinde; davacının FETÖ/PDY terör örgütü yapılanması içerisinde yer aldığı, örgütün içerisinde yer alarak terör örgütünün hiyerarşik yapısına dahil olduğunun anlaşıldığı, silahlı terör örgütü üyesi olup yakalandıktan sonra mensubu olduğu örgütün yapısı ve faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili örgüt içindeki konumuna uygun olarak bilgi verdiğinin görüldüğü belirtilmektedir.
Bu durumda davalı idarece davacı hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması neticesinde elde edilen veriler ve yukarıda belirtilen Ağır Ceza Mahkemesi kararı gerekçesi dikkate alındığında; davacının güvenlik soruşturmasının olumsuz olarak değerlendirilmesinde hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptaline yönünde verilen kararı onayan Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 26/05/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.