Danıştay 6. Daire 2021/4602 Esas 2022/6284 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/4602
Karar No : 2022/6284

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- …, 2- ..
3- …, 4- …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Adana ili, Çukurova ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda Çevre ve Şehircilik Bakanlığının … tarih ve … sayılı işlemiyle onaylanan Adana Seyhan Baraj Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 1.Etap 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen raporun ve dosyanın birlikte incelenmesinden, dava konusu taşınmazın bulunduğu alanın Adana Seyhan Baraj Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (YHGS) ilan edilen alan sınırları içerisinde yer aldığı, 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planının onama sınırları dışında olduğu, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planının üst ölçekli planı niteliğinde olan 1/100.000 ölçekli Adana-Mersin Çevre Düzeni Planında taşınmazın bulunduğu alanın Adana Seyhan Baraj Gölü YHGS ilan edilen alanı içerisinde kentsel gelişme alanı kullanımında bulunduğu, dava konusu nazım imar planında ise kısmen yol, kısmen park alanında, kısmen orman alanında (Çamalan Devlet Ormanı) kaldığı, taşınmazın park alanında kalan kısmı yönünden; dava konusu parselin yakın çevresinde 24.000 m2 ve 70.000 m2 büyüklüğünde iki adet kent parkı niteliğinde yeşil alan bulunduğu, bu nedenle uyuşmazlığa konu parselin bulunduğu alanı da içine alacak şekilde üçüncü bir kent parkı planlanmasına ihtiyaç bulunmadığı, davacı taşınmazının bulunduğu alanda yapılması öngörülen park alanının diğer iki kent parkından imar yollarıyla ayrıldığı, bu nedenle çevresindeki park alanlarıyla bütünlük arzetmediğinin görüldüğü, taşınmazın yakın çevresindeki kent parklarının kamu yararı gereği planlanmış olduğu, ancak uyuşmazlık konusu taşınmazın içinde yer aldığı park alanının kamu yararı taşımadığı gibi yalnızca nüfus için gerekli olan standardın sağlanması amacıyla getirilen bir park alanı olduğu, bu nedenle uyuşmazlık konusu nazım imar planının bu kısmında şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle iptaline, taşınmazın orman alanında kalan kısmı yönünden; alandaki orman alanı kullanım kararlarının ilgili bakanlıkların görüşlerine ve orman kadastro haritalarına uygun olarak planlandığının anlaşıldığı sonucuna varıldığı, taşınmazın imar yolunda kalan kısmı yönünden ise; taşınmazın bulunduğu alanda planlanan yol bağlantısının üst ölçekli planlara uygun, bölgede ulaşımın sağlanması açısından gerekli ve önemli olduğu, şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına uygun olduğu gerekçesiyle dava konusu nazım imar planının bu kısmlar yönünden davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının iptale ilişkin kısmının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülen temyize konu kararın iptale yönelik kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ…'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 29/10/2021 tarih ve 31643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi uyarınca, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığı "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği" şeklinde değiştirildiğinden Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı davacı olarak belirlenerek gereği görüşüldü:


İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Dava, Adana ili, Çukurova ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda Çevre ve Şehircilik Bakanlığının … tarih ve … sayılı işlemiyle onaylanan Adana Seyhan Baraj Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 1.Etap 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planının iptali istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun "İstisnalar" başlıklı 4. maddesin 1. fıkrasında; 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, bu Kanunun ilgili maddelerine uyulmak kaydı ile 2960 sayılı İstanbul Boğaziçi Kanunu ve 3030 sayılı Büyük Şehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun ile diğer özel kanunlar ile belirlenen veya belirlenecek olan yerlerde, bu Kanunun özel kanunlara aykırı olmayan hükümleri uygulanır." hükmüne, "Tanımlar" başlıklı 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, "Nazım İmar Planı; varsa bölge planlarının mekâna ilişkin genel ilkelerine ve varsa çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklüklerini, nüfus yoğunlukları ve eşiklerini, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, plan hükümleri ve raporuyla beraber bütün olan plandır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
09/07/2018 tarih ve 30473 sayılı (3. Mükerrer) Resmi Gazetede yayımlanan 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yürürlükten kaldırılan 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 13/A-c maddesinin işlem tarihinde yürürlükte bulunan halinde: "Milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, doğal sit alanları, sulak alanlar, özel çevre koruma bölgeleri ve benzeri koruma statüsü bulunan diğer alanların kullanma ve yapılaşmaya yönelik ilke kararlarını belirlemek ve her tür ve ölçekte çevre düzeni, nazım ve uygulama imar planlarını yapmak, yaptırmak, değiştirmek, onaylamak, uygulamak veya uygulanmasını sağlamak." Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıkları Koruma Genel Müdürlüğünün görevleri arasında sayılmıştır.
Dava tarihinde yürürlükte olan 10/07/2018 tarihinde 30474 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 1 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde de benzer düzenlemelere yer verildiği görülmektedir. Anılan Kararnamenin "Teşkilat" başlıklı 98. maddesinde, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatından oluşacağı ifade edilmiş, "Hizmet Birimleri" başlıklı 99. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinde Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü sayılmış ve Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü başlıklı 109. maddesinde ise; "(1) Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri şunlardır: ..c) Milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, doğal sit alanları, sulak alanlar, özel çevre koruma bölgeleri ve benzeri koruma statüsü bulunan diğer alanların kullanma ve yapılaşmaya yönelik ilke kararlarını belirlemek ve her tür ve ölçekte çevre düzeni, nazım ve uygulama imar planlarını yapmak, yaptırmak, değiştirmek, onaylamak, uygulamak veya uygulanmasını sağlamak, ç) Tabiat varlıkları, doğal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitler ile koruma statüsü bulunan diğer alanların çakıştığı yerlerde koruma ve kullanma esaslarını ilgili bakanlıkların görüşünü alarak belirlemek ve bu alanların kısmen veya tamamen hangi idarelerce yönetileceğine karar vermek, her tür ve ölçekteki çevre düzeni, nazım ve uygulama imar planlarını yapmak, yaptırmak ve onaylamak.." hükmü getirilmiştir.


HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planının Çevre ve Şehircilik Bakanlığının … tarih ve … sayılı işlemiyle 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 13/A maddesi uyarınca onaylandığı, dava konusu taşınmazın bulunduğu alanın Adana Seyhan Baraj Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ilan edilen alan sınırları içerisinde yer aldığı, ancak 1/25.000 ölçekli nazım imar planının onama sınırları dışında kaldığı, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planının üst ölçekli planı niteliğinde olan 1/100.000 ölçekli Adana-Mersin Çevre Düzeni Planında taşınmazın bulunduğu alanın Adana Seyhan Baraj Gölü YHGS ilan edilen alanı içerisinde kentsel gelişme alanında bulunduğu, dava konusu nazım imar planında ise kısmen yolda, kısmen park alanında, kısmen orman alanında kaldığı, davacı tarafından, taşınmazın konut, ticaret, sağlık tesisi, eğitim tesisi veya günübirlik tesis alanı (GTA) olarak planlanmasının daha uygun olacağı, taşınmazda getirilen kullanımların uygun olmadığı iddialarının ileri sürüldüğü görülmektedir.
Dava dosyasının ve dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planının iptali istemiyle uyuşmazlık konusu taşınmazın yakın çevresindeki taşınmazlara ilişkin olarak farklı şahıslarca açılan ve temyiz incelemesi aşamasında Danıştay Altıncı Dairesinin E:2021/2058, E:2021/3490, E:2021/5521, E:2021/5540, E:2021/6620, E:2021/8259, E:2021/8434 sayılı esasına kayıtlı dosyalarda idare mahkemelerince yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen raporların birlikte incelenmesinden; dava konusu taşınmazların bulunduğu alanda yürürlükte olan 1/25000 ölçekli nazım imar planının Adana Büyükşehir Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylandıktan sonra, Adana Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile tadilen onaylanarak Adana Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kesinleştiği, 1/25.000 ölçekli revizyon nazım imar planında alanın tamamının “Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Sahası” olarak belirlendiği, ancak bu planda “Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Sahası” olarak belirlenmiş olan alan için herhangi bir plan kararı ve yapılaşma koşulu getirilmediği, plan notları ile bu alana ilişkin 1/25.000 ölçekli nazım imar planının ayrıca yapılacağının belirtildiği, bu doğrultuda değerlendirildiğinde Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Sahasına ilişkin 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kararı bulunmadığının görüldüğü, taşınmazın bulunduğu alana yönelik öngörülen plan kararları açısından dava konusu olan 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile alanda yürürlükte olan 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı arasındaki ilişkinin şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve ilgili mevzuata uygun bir şekilde kurulduğu, dava konusu nazım imar planı notlarında ve plan kararlarında, plan onama sahası içindeki alanın, Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Sahası içinde kalması nedeniyle ilgili mevzuat ve koruma ilkeleri kapsamında değerlendirilmesi gerektiğinin belirtildiği, uyuşmazlığa konu planın, leke plan niteliğindeki Mersin-Adana Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planıyla tutarlı olduğu, mevzuatta yer verilen plan hazırlama esas ve ilkelerine uygun biçimde hazırlandığı görülmektedir.
Bununla birlikte, Adana ili, Çukurova ve Sarıçam ilçeleri sınırları içerisinde, Seyhan Baraj Gölü çevresinde, yaklaşık 4.048 hektarlık bir alana yönelik hazırlanan Seyhan Baraj Gölü Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Sahası I. Etap 1/5000 ölçekli nazım imar planının tek bir parsele yönelik ve/veya noktasal ölçekte hazırlanmış olan bir plan değişikliği olmayıp geniş bir alana yönelik olarak hazırlanan bir imar planı olduğu, Seyhan Baraj Gölü Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Sahasının Bakanlar Kurulunun 2006/10966 sayılı kararı ile ilan edildiği, 05/10/2006 tarih ve 26310 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmesinin ardından Seyhan Baraj Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası içerisinde kalan alanlarla ilgili olarak Orman Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü 7. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü tarafından Adana Seyhan Baraj Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahasının Yönetim ve Gelişme Planının hazırlandığı, akabinde Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Sahası olarak ilan edilen alan sınırları içerisinde kalan planlı alanlara yönelik, Yönetim ve Gelişme Planı doğrultusunda yeni bir imar planının hazırlanmasının zorunlu olduğu, dava konusu nazım imar planının da bu doğrultuda hazırlanarak onaylandığı, dolayısıyla uyuşmazlığa konu nazım imar planının hazırlanmasında şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, kamu yararına ve mevzuata aykırı bir durumun bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Seyhan Baraj Gölü kıyı kesiminin yeşil alan (park alanı) olarak planlanmasıyla göl kenarında doğal değerleri gözeten bir planlama yaklaşımının geliştirilmeye çalışıldığı, özellikle kıyı şeridinin yapılaşmadan uzak tutulmaya çalışıldığı, kıyı şeridinin genel olarak yeşil alan olarak süreklilik arz eden yeşil alan koridoru şeklinde planlandığı, bu alanlar içerisinde bazı noktalarda öngörülen günübirlik tesis alanı kullanımları dışında konut, ticaret, vs. alan kullanımlarına yer verilmediği, Seyhan Baraj Gölü kenarında planlanan GTA kullanım kararının sınırlı alanlarda olması nedeniyle yeşil alan koridorunun sürekliliğini ve bütünlüğünü bozan bir niteliğinin bulunmadığı, Seyhan Baraj Gölü çevresinde genel olarak doğal ve çevresel değerlerin korunduğu ve koruma-kullanma dengesi yönünden sürdürülebilir bir gelişmenin oluşturulmaya çalışıldığı, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planının önceki halinde, göl kıyısının bütüncül olarak ağaçlandırılacak alan, yeşil alan ve orman alanı olarak planlandığı, dava konusu plan revizyonuyla alanda getirilen büyük ölçekli yeşil alan kullanımlarının mevcut pasif yeşil alan fonksiyonlu alanların aktif yeşil alana çevrilmesi niteliğinde olduğu, böylelikle, dava konusu taşınmazın da bir bölümünün sınırları içerisinde kaldığı yeşil alan koridorunun, Seyhan Baraj Gölünün korunmasına ve gölün çevresindeki ekolojik yaşamın gelişmesine katkıda bulunacağı gibi alandaki kullanım değerlerini yükselterek kıyı alanlarının ve çevresinin kamunun kullanımlara daha fazla açılmasını sağlayacağı, alanda öngörülen park alanlarının çevresindeki yaşam alanlarında yaşayanların etkin bir şekilde kullanmasını sağlayacak konumda ve büyüklükte bulunduğu, bu park alanlarının yer aldığı çevredeki açık alan-kapalı alan dengesinin kurulmasında önemli bir rolünün olduğu, yaşam alanları içinde yeterli genişlikte büyük bir açık alan sağladığı, çevresindeki yaşam alanlarının mekansal kalitesi ve yaşanabilirliğine önemli katkıda bulunduğu, bu park alanlarının herhangi bir afet (deprem, sel, yangın vs) durumunda çevresindeki yerleşim alanları içerisinde kullanılabilecek önemli açık alanlardan olduğu, anılan alanların yeşil alan olarak planlanmasının daha olumlu olduğu, dolayısıyla uyuşmazlığa konu taşınmazın da içinde bulunduğu Seyhan Baraj Gölü kıyı kesiminin yeşil alan (park alanı) olarak planlanmasının plan bütünlüğü, şehircilik ilkeleri, planlama esasları, kamu yararı ve kentsel ihtiyaçlar açısından uygun olduğu anlaşılmıştır.
Bu itibarla, taşınmazın yeşil alan kullanımında kalan kısmı yönünden de davanın reddine karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşıldığından dava konusu işlemin iptaline ilişkin idare mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle park alanına ilişkin kısmının iptaline, orman alanı ve imar yoluna ilişkin kısmının reddine ilişkin Mahkeme kararının iptale yönelik kısmına ilişkin olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 26/05/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.