Danıştay 6. Daire 2019/2259 Esas 2022/6447 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/2259
Karar No : 2022/6447

TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVACI) … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
2- (DAVALI) … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF : I- (DAVALILAR)
1- … Belediye Başkanlığı
2- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
II- (DAVACI) … Valiliği

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Balıkesir İli, Karesi İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı Maliye Hazinesi adına kayıtlı, Diyanet İşleri Başkanlığına tahsisli bulunan taşınmazın kullanımının "belediye hizmet alanı ve 15 metre taşıt yolu" olarak değiştirilmesine yönelik Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilen 1/1000 ve 1/5000 ölçekli imar planı değişikliklerinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:…, sayılı kararda; mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan bilirkişi raporundaki tespitler ile dava dosyasında yer alan diğer tüm bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, Diyanet İşleri Başkanlığına tahsisli olan taşınmazla ilgili yapılan düzenleme için görüşünün alınmadığı, bilirkişi raporunda ortaya konulduğu üzere belediyenin verdiği hizmetlerden hangisine yönelik olarak kullanılacağının belirtilmediği, plan değişikliğine yol açan zorunlu şartların somut olarak ortaya konulamadığı sonucuna varıldığından dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince verilen kararda; imar mevzuatında, imar planlarının yapılması aşamasında, taşınmazların planda hangi amaca tahsis edileceği hususunda maliklerinin görüşünün alınması zorunluluğu getirilmediği gibi; imar planındaki tahsis amacı dikkate alınmaksızın belli kurumlara tahsis edilmiş olması halinde bu kurumların görüşlerinin alınacağına dair bir düzenlemeye de yer verilmediğinden esasen imar planlarında getirilen kullanım kararları için tahsis süreçlerinin değil, tahsis süreçleri için plan kararlarının esas alınacağı, plan değişikliği yapılırken, imar planındaki durumu değişecek olan sosyal ve teknik altyapı alanındaki tesisi gerçekleştirecek ilgili yatırımcı Bakanlık veya kuruluşların görüşünün alınmasının zorunlu olduğu, imar planının hazırlanması sürecinde, taşınmazın konumu, jeolojik yapısı, yasalar ile korunması gereken özellikleri dikkate alınarak kullanım kararlarının belirlenmesi çerçevesinde ilgili kurum ve kuruluşlardan görüş alınması konusunda getirilen hükümlerin ise plan kararına aykırı usulde tahsis yapılan idarenin görüşünün alınması zorunluluğu olarak yorumlanamayacağı; uyuşmazlığa konu taşınmazın davaya konu plan değişikliğinden önce kısmen plansız alanda kaldığı, plan kapsamındaki bölümünün ise kısmen yol ve rekreasyon alanı olarak ayrıldığı, Diyanet İşleri Başkanlığının ''yol ve rekreasyon alanı'' tesisini gerçekleştirecek yatırımcı kuruluş olmadığı gibi, imar planının hazırlanması sürecinde gerekli teknik bilgiyi vermesi gereken kurum ve kuruluşlar kapsamında olmadığı, bu nedenle yol ve rekreasyon alanına ilişkin kullanım kararı değişikliği ile belediye hizmet alanı kullanımı getirilmesi çerçevesinde Diyanet İşleri Başkanlığının görüşünün alınması zorunluluğunun bulunmadığı; diğer taraftan, 1/1000 ölçekli uygulama imar planında "belediye hizmet alanı" nın belediyenin verdiği hizmetlerden hangisine yönelik olarak kullanılacağının ayrıntılı olarak belirtilmesi zorunlu olmakla birlikte, nazım imar planında böyle bir zorunluluktan söz edilemeyeceği gibi, plan açıklama raporunda ilçenin yeni kurulması sonucu Karesi Belediyesi ilçe imar sınırları içinde yeterli belediye hizmet alanı bulunmaması nedeniyle belediyenin Park ve Bahçeler Müdürlüğü, Fen İşleri Müdürlüğü, Temizlik İşleri Müdürlüğü birimlerinin hizmetlerini yürütmesinde sıkıntılar yaşanması nedeniyle söz konusu hizmetlerin sağlıklı ve hızlı bir şekilde yerine getirilebilmesi amacıyla plan değişikliği yapıldığından bahisle, plan değişikliğine yol açan zorunlu nedenlerin ortaya konulduğunun açık olduğu, plan değişikliği yapılmasında kamu yararının gerekli kıldığı nesnel ve teknik gerekçelerin bulunduğu ve bu yerde devamlılığı bulunan 15 metrelik taşıt yolu kullanım kararı getirildiği anlaşıldığından, dava konusu işlemin 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine ilişkin kısmında ve 1/1000 ölçekli planda da nazım imar planı kararlarına uygun usulde 15 metrelik taşıt yolu kullanımı getirilmesine ilişkin bölümünde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle; İdare Mahkemesi kararının nazım imar planının iptaline ilişkin bölümünde ve uygulama imar planının belediye hizmet alanı kullanımı dışındaki bölümünün iptaline dair kısmında hukuki isabet görülmediğinden, istinaf başvurusunun kısmen kabulüne, idare mahkemesi kararının 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin 15 metrelik taşıt yoluna ilişkin kısmına yönelik olarak iptaline ilişkin bölümün kaldırılmasına, bu kısımlar yönünden davanın reddine, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin belediye hizmet alanı kullanım kararına ilişkin kısmının iptaline ilişkin bölümüne yönelik istinaf başvurusunun ise reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
Davacı tarafından; istinaf talebinin kısmen kabulü ile davanın reddine ilişkin kısımda hukuka uygunluk bulunmadığından bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı Karesi Belediye Başkanlığı tarafından; 1/1000 ölçekli uygulama imar planının belediye hizmet alanı kullanım kararına ilişkin kısmının iptaline ilişkin bölümüne yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI :
Davacı ve davalı … Belediye Başkanlığı tarafından; savunma verilmemiştir.
Davalı … Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından; istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile temyize konu kararın davanın reddine ilişkin kısmında hukuka aykırılık bulunmadığından onanması gerektiği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … 'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kısmen kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının kısmen onanması, kısmen değişik gerekçe ile onanması ve kısmen bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 10/07/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 101. maddesi uyarınca Hazine malları konusunda genel yetkili kuruluş Milli Emlak Genel Müdürlüğü olup anılan Genel Müdürlük aynı Kararnamenin 99. maddesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığının hizmet birimleri arasında sayıldığından ve 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 1. maddesinin 19. fıkrası uyarınca, davacı … Defterdarlığı Milli Emlak Müdürlüğü yerine, … Valiliğinin davacı olarak alınması suretiyle gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Karesi Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla ilçe sınırlarında 1/100.000 çevre düzeni planında meskun ve gelişme (inkişaf) alanı olarak tanımlanan sınırlarda 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ve parselasyon planlarının Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanlığınca 30/06/2016 tarihine kadar yaptırılması ve Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 21. maddesinin 2. bendine göre meclisinde onaylanması yönünde 5216 sayılı Kanunun 27. maddesi çerçevesinde Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisine yetki verilmesine karar verilmiştir. Aynı zamanda yetki devrine ilişkin mezkur karar Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisinin 16/06/2015 tarih ve 527 sayılı kararıyla onaylanmıştır.
Balıkesir İli, Karesi İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı Maliye Hazinesi adına kayıtlı, Diyanet İşleri Başkanlığına tahsisli bulunan taşınmazın kullanımının "belediye hizmet alanı ve 15 metre taşıt yolu" olarak değiştirilmesine ilişkin olarak yukarıda zikredilen yetki devrine istinaden münhasıran Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilen 1/1000 ve 1/5000 ölçekli imar planı değişikliklerinin iptalinin istenilmesi üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT: 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesinde, idari dava türleri arasında idarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal davaları sayılmıştır.
3194 sayılı İmar Kanununun 8.maddesinde planların tanımlarına yer verilerek, planlar, bölge planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olarak kademelendirilmiş, belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planlarının belediyelerce yapılacağı hükmü getirilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun "Büyükşehir, İlçe ve İlk Kademe Belediyelerinin Görev ve Sorumlulukları" başlıklı 7. maddesinin , 1 fıkrasının (b) bendinde; çevre düzeni plânına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte nazım imar plânını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak; büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plâna uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar plânlarını, bu plânlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon planlarını ve imar ıslah plânlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek; nazım imar plânının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmayan ilçe ve ilk kademe belediyelerinin uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmak veya yaptırmak, anılan Kanunun 7/c maddesinde; Kanunlarla büyükşehir belediyesine verilmiş görev ve hizmetlerin gerektirdiği proje, yapım, bakım ve onarım işleriyle ilgili her ölçekteki imar plânlarını, parselasyon plânlarını ve her türlü imar uygulamasını yapmak ve ruhsatlandırmak, 20.7.1966 tarihli ve 775 sayılı Gecekondu Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmak büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında sayılmaktadır.
Anılan Kanun maddesinin değerlendirilmesinden, büyükşehir belediyesinin uygulama imar planlarının yapımındaki yetkisi; imar planlarını ve bu planlarda yapılacak değişiklikleri aynen veya değiştirerek onaylamak ve nazım imar planının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar planları yapmayan ilçe ve ilk kademe belediyelerinin uygulama imar planlarını yapmak veya yaptırmakla sınırlı olup, doğrudan 1/1000 ölçekli uygulama imar planları ile uygulamasını yapma yetkisinin bulunmadığı, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile parselasyon planlarının yapımında, değişikliğinde ve uygulamaya konulmasında ilçe ve ilk kademe belediyelerinin yetkili olduğu sonucuna varılmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
-1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine ilişkin istinaf başvurusunun kabulü ile mahkeme kararının kaldırılmasına, davanın reddine ilişkin kısmı yönünden;
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairelerince verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
… Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın bu kısmı ve dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmamaktadır.

-1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin belediye hizmet alanı kullanım kararına ilişkin kısmının mahkemece iptaline yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddine yönelik kısmı yönünden;
İdare Hukukunun bilinen ilkelerinden olan kanunilik ilkesi, idarelerin yetkilerini kanundan almak zorunda olduğunu ifade etmektedir. İdarenin yasalarla kurulması, yasalardan yetki alması, yasalar çerçevesinde ve yasalara aykırı olmamak koşuluyla işlemlerde bulunabilmesi anlamına gelen yasallık ilkesinin (kanunilik ilkesi) gereği olarak yetkili idarenin yasayla belirlenmesi ve yetki devrine imkan veren hususların da yasayla belirlenmesi gerekir. Bir makam ya da organın idari işlem yapma yetkisini başka bir makam veya organa devretmesi yetki düzenini değiştireceğinden yetki devri yapılabilmesi için açık yasal dayanak gerekmektedir.
Olayda, öncelikle dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğini yapma yetkisinin hangi belediyeye ait olduğunun tespiti gerekmektedir. Bu bağlamda yukarıdaki yasa hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; 1/1000 ölçekli uygulama imar planı yapma ve onaylama yetkisinin ilçe belediyesine ait olduğu, 5216 sayılı Kanunun 7. maddesinin, 1. fıkrasının, (b) bendi uyarınca, ilçe belediyelerin onayladıkları parselasyon planlarını büyükşehir belediyesine göndermesi gerektiği, anılan maddenin (c) bendinde ise, (b) bendinden farklı bir husus belirtilerek özel olarak kanunlarla büyükşehir belediyesine verilmiş görev ve hizmetlerin gerektirdiği proje, yapım, bakım ve onarım işleriyle ilgili her ölçekteki imar plânları ile parselasyon işlemlerini yapma ve onaylama yetkisinin düzenlendiği dolayısıyla, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin ilçe belediyesince yapılacağı ve onaylanacağı, ardından büyükşehir belediyesinin onayına sunulacağı kanunla düzenlendiğinden ve ilçe belediyesinin bu yetkisini büyükşehir belediyesine devredeceğine yönelik herhangi bir yasal düzenleme bulunmadığından yetki devri suretiyle büyükşehir belediyesince doğrudan yapılıp onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinde yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmamış, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında bu kısım açısından sonucu itibariyle isabetsizlik görülmemiştir.

-1/1000 ölçekli uygulama imar plan değişikliğinin 15 metrelik taşıt yoluna ilişkin kısmına yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile mahkeme kararının kaldırılması, davanın reddine ilişkin kısmı yönünden;
İdare Hukukunun bilinen ilkelerinden olan kanunilik ilkesi, idarelerin yetkilerini kanundan almak zorunda olduğunu ifade etmektedir. İdarenin yasalarla kurulması, yasalardan yetki alması, yasalar çerçevesinde ve yasalara aykırı olmamak koşuluyla işlemlerde bulunabilmesi anlamına gelen yasallık ilkesinin (kanunilik ilkesi) gereği olarak yetkili idarenin yasayla belirlenmesi ve yetki devrine imkan veren hususların da yasayla belirlenmesi gerekir. Bir makam ya da organın idari işlem yapma yetkisini başka bir makam veya organa devretmesi yetki düzenini değiştireceğinden yetki devri yapılabilmesi için açık yasal dayanak gerekmektedir.
Olayda, öncelikle dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğini yapma yetkisinin hangi belediyeye ait olduğunun tespiti gerekmektedir. Bu bağlamda yukarıdaki yasa hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; 1/1000 ölçekli uygulama imar planı yapma ve onaylama yetkisinin ilçe belediyesine ait olduğu, 5216 sayılı Kanunun 7. maddesinin, 1. fıkrasının, (b) bendi uyarınca, ilçe belediyelerin onayladıkları parselasyon planlarını büyükşehir belediyesine göndermesi gerektiği, anılan maddenin (c) bendinde ise, (b) bendinden farklı bir husus belirtilerek özel olarak kanunlarla büyükşehir belediyesine verilmiş görev ve hizmetlerin gerektirdiği proje, yapım, bakım ve onarım işleriyle ilgili her ölçekteki imar plânları ile parselasyon işlemlerini yapma ve onaylama yetkisinin düzenlendiği dolayısıyla, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin ilçe belediyesince yapılacağı ve onaylanacağı, ardından büyükşehir belediyesinin onayına sunulacağı kanunla düzenlendiğinden ve ilçe belediyesinin bu yetkisini büyükşehir belediyesine devredeceğine yönelik herhangi bir yasal düzenleme bulunmadığından yetki devri suretiyle büyükşehir belediyesince doğrudan yapılıp onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinde yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bu itibarla, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında bu kısım açısından isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kısmen kabulüne kısmen reddine, davalının temyiz isteminin reddine,
2. Temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine ilişkin istinaf başvurusunun kabulü ile mahkeme kararının kaldırılmasına, davanın reddine ilişkin kısmının ONANMASINA,
3. Temyize konu kararın 1/1000 ölçekli uygulama imar planının belediye hizmet alanı kullanım kararına ilişkin kısmının mahkemece iptaline yönelik yapılan istinaf başvurusunun reddine yönelik kısmının değişik gerekçe ile ONANMASINA,
4. Temyize konu kararın 1/1000 ölçekli uygulama imar plan değişikliğinin 15 metrelik taşıt yoluna ilişkin kısmına yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile mahkeme kararının kaldırılması, davanın reddine ilişkin kısmının BOZULMASINA,
5. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 31/05/2022 tarihinde, kesin olarak, oy birliğiyle karar verildi.