Yargıtay 5. Hukuk Dairesi 2022/7805 Esas 2022/11675 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki davada Şanlıurfa 4. Asliye Hukuk ve Diyarbakır 4. Asliye Hukuk Mahkemelerince ayrı ayrı yetkisizlik kararı verilmesi nedeni ile dosyada son karar bölge adliye mahkemelerinin faaliyete geçmesinden sonra verilmiş ise de iki farklı bölge adliye mahkemesinin yargı çevresinde kalan mahkemelerce karşılıklı olarak yetkisizlik kararı verilmiş olması ve 5235 sayılı Kanun’un 36/3. maddesi gereğince bölge adliye mahkemeleri hukuk dairelerinin görevinin yargı çevresi içerisinde bulunan adlî yargı ilk derece hukuk mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek olduğundan yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü:

- K A R A R -

Dava, itirazın iptali istemine ilişkindir.
Davacılar vekili dava dilekçesi ile birlikte, müvekkillerinin uzun yıllar davalı kurumun vekilliğini yaptıklarını, bu vekillik sonucunda Harran Asliye Ceza Mahkemesinin 2014/116 E. - 2014/133 K. sayılı dosyasında karşı vekalet ücretine hükmedildiğini, ancak davalının bu hak edilen vekalet ücretini Şanlıurfa 2. İcra Dairesi 2017/7239 Esas sayılı dosyası ile tahsil ettiğini, akabinde Şanlurfa 2. İcra Dairesi 2020/3215 Esas sayılı takip dosyası açarak müvekkillerinin kazanmış oldukları karşı vekalet ücretlerinin tahsili için davalı kuruma icra takibi başlattıklarını, hukuka aykırı hareket eden karşı tarafın müvekkillerinin karşı vekalet ücretlerini gasp ettiğini beyanla davalı tarafın sebepsiz zenginleşme hükümlerince tahsil edilen vekalet ücretinin karşı taraftan alınarak taraflarına iadesini talep ve dava etmiştir.
Şanlıurfa 4. Asliye Hukuk Mahkemesince, davadaki talebin, davacı tarafından tahsil edilen bedelin 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 77. ve devamı maddelerinde düzenlenen sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca davalıdan tahsiline ilişkin olduğu, sebepsiz zenginleşmeye ilişkin hükümlerden doğan uyuşmazlıklarda yetkili mahkemenin ise usulün genel yetki kuralı kapsamında davalının davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi olduğu, davalı ticari şirket olduğundan yerleşim yeri kayıtlı bulunduğu ticaret sicilindeki adresine göre belirleneceği, davalının Diyarbakır Ticaret Sicilinde kayıtlı olduğu ve davalı tarafça süresi içerisinde usule uygun şekilde yetki itirazında da bulunularak yetkili Mahkemenin Diyarbakır Asliye Hukuk Mahkemesi olduğunun belirtildiği gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
Diyarbakır 4. Asliye Hukuk Mahkemesince ise, taraflar arasındaki uyuşmazlığın vekalet sözleşmesinden kaynaklanan alacağın tahsiline yönelik olduğu, bir davada, birden fazla genel ve özel yetkili mahkeme varsa, davacı bu mahkemelerden birinde dava açmak hususunda seçimlik hakka sahip olup dosyanın davacıların seçim hakkı doğrultusunda yetkili mahkemede açıldığı gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
İtirazın iptali davasında usulüne uygun olarak başlatılmış ve itirazla durmuş bir takibin varlığı dava şartı olup, 6100 sayılı HMK'nın 115. maddesi uyarınca dava şartının varlığı yargılamanın her aşamasında mahkemece re'sen gözetilmelidir.
İtirazın iptali davasını gören mahkemenin, icra takibinin yapıldığı icra dairesinin yetkisine yönelik itirazı öncelikle incelemesi gerekir. Mahkemenin yetkisine yönelik bir itirazın var olup olmaması, bu sonuca etkili değildir. Eş söyleyişle, itirazın iptali davasında, mahkemenin yetkisine itiraz edilmiş olsun veya olmasın, mahkeme öncelikle, icra dairesinin yetkisine yönelik itirazı inceleyerek kesin olarak sonuçlandırmalıdır. (HGK’nın 28.03.2001 gün ve 2001/19-267 E. - 2001/311 K.; 20.03.2002 gün ve 2002/13-241 E.,2002/208 K.)
Kaldı ki, itirazın iptali davasını görme yetkisi, takibin yapıldığı yer mahkemesine aittir. O nedenle, mahkemenin, icra dairesinin yetkisine yönelik itirazı incelemesi doğaldır. Bu yetki itirazının incelenmesi sonucunda, mahkeme, kendisinin yetkili olup olmadığını da belirlemiş olacaktır. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 27.11.2013 gün ve 2013/13-372 E., 2013/1606 K. sayılı kararı)
İlamsız bir takipte yetkili icra dairesi de İİK'nın 50. maddesinin yollaması ile HMK'nın genel hükümlerine göre belirlenecektir. HMK'nın 6. maddesine göre genel yetkili icra dairesi, davalı gerçek veya tüzel kişinin takibin yapıldığı tarihteki yerleşim yeri icra dairesidir. Aynı yasanın "sözleşmelerden doğan davalarda yetki" başlıklı 10. maddesinde; sözleşmeden doğan davaların sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesinde de açılabileceği hüküm altına alınmış olup, bu sebeple sözleşmeden doğan para borcunun tahsili için başlatılan takipte, sözleşmenin ifa edileceği yer icra dairesi de yetkili kılınmıştır. Takibin konusu sözleşmeden kaynaklı para borcu olduğunda, davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunan 6098 sayılı TBK 89. maddesine göre, aksi kararlaştırılmadıkça para borçları alacaklının ödeme zamanındaki yerleşim yerinde ifa edilecektir.
Yetki itirazının incelemesi neticesi mahkeme yetkili olduğuna karar verirse borçlunun icra dairesine yapmış olduğu yetki itirazının reddine karar verilerek uyuşmazlığın esastan incelenmesine geçilecektir. Mahkeme yapmış olduğu inceleme neticesi takip yapılan icra dairesinin yetkili olmadığına kanaat getirir ise “Yetkili icra dairesinde yapılmış geçerli bir takip olmadığından davanın reddine” karar verecektir. (06.10.2004 tarih E: 2004/19-410 K: 2004/471 karar sayılı Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararı)
Dosya kapsamından, davacının karşı vekalet ücretinden kaynaklanan para borcunun tahsili için Şanlıurfa 2. İcra Müdürlüğü’nün 2020/3215 Esas sayılı dosyası ile takip başlattığı, davalının yetkiye, borca ve faiz talebine itiraz ettiği, takibin durduğu, itirazın iptali davasının takibin başlatıldığı yer olan Şanlıurfa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinde açıldığı anlaşılmaktadır. İtirazın iptali davasını gören mahkemenin, icra takibinin yapıldığı icra dairesinin yetkisine yönelik itirazı öncelikle incelemesi gerektiğinden uyuşmazlığın Şanlıurfa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinde görülerek, takibin yetkili icra dairesinde başlatıldığı sonucuna ulaşılırsa, borçlunun icra dairesine yapmış olduğu yetki itirazının reddine karar verilerek uyuşmazlığın esastan incelenmesi, takip yapılan icra dairesinin yetkili olmadığına kanaat getirir ise yetkili icra dairesinde yapılmış geçerli bir takip olmadığından dava şartı eksikliğinden davanın usulden reddine karar vermesi gerekir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle; 6100 sayılı HMK’nın 21 ve 22. maddeleri ve 5235 sayılı Kanun’un 36/3. maddesi gereğince Şanlıurfa 4. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE, 12/09/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.