Danıştay 8. Daire 2018/6548 Esas 2022/3678 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/6548
Karar No : 2022/3678

TEMYİZ EDEN (DAVALI) ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : ...

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Muğla İli Bodrum İlçesinde toplu taşımacılık yapan davacı tarafından, toplu taşımacılıkla ilgili yasak faaliyetler ve bu yasaklara aykırı davranışlarda çeşitli sürelerde toplu taşıma aracının seferden men edileceğine ilişkin yaptırımlar belirleyen ... gün ve ... sayılı Muğla Büyükşehir Belediye Başkanlığı UKOME kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararında; Anayasanın 13.,48. ve 49. maddelerinden söz edilerek; yukarıda hükmü verilen Anayasa maddesinde, çalışma hakkının temel haklar ve özgürlükler arasında düzenlendiği, davalı idare tarafından sayılan fiillerin sübut bulması halinde minibüsün seferden men edilmesi ve şartları oluştuğunda plakasının iptal edilmesi yaptırımlarının uygulanmasının trafik güvenliği ve toplu taşıma düzenini sağlamaktan öte, şöfor esnafının çalışma hakkı ve özgürlüğünü sınırlamak anlamına geleceği, oysa böyle bir sınırlama için ancak Anayasanın 13. maddesi uyarınca açık bir kanuni dayanak olması gerektiği, davalı idarenin ise açık bir yasal düzeleme olmadan temel hak ve özgürlüklerin ihlali sonucuna ulaşacak nitelikte işlem tesis etme yetkisinin bulunmadığı açık olduğundan dava konusu işlemde hukuka,kanuni idare ilkesine ve Anayasaya uyarlık görülmediği gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti:... Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; 5216 Sayılı Yasanın 7 (f) ve 9. maddeleri ile Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliğinden söz edilerek; Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde toplu taşıma hizmetlerinin düzenli bir şekilde yürütülmesinde 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu hükümlerine aykırı olmamak kaydı ile gerekli tedbirleri almak, yasaklar koymak, idari yaptırım uygulamakla görevli ve yetkili olan büyükşehir belediyelerinin toplu taşıma hizmetlerindeki aksaklıklarda uygulanacak müeyyidelerin yönergeyle düzenlenmesi ve uygulanacak müeyyidelerin ölçülülük ilkesine uygun olması gerektiği; belirtilen duruma göre, Büyükşehir Belediyesinin, toplu taşıma hizmetinde yaşanan aksaklıkların önlenmesi amacıyla toplu taşıma aracının geçici ve süreli olarak seferden men edilmesi ve şartlar oluştuğunda plakanın iptal edilmesi uygulamasına gidilmesinin zorunlu olmadığı, böyle bir uygulamanın toplu taşıma hizmetini aksatacağı ve hak kaybına neden olacağı, hedeflenen amaca ulaşmada uygulanan yaptırımın orantısız olduğu, toplu taşıma hizmetlerinde yaşanan ve sayılan aksaklıkların karşılığı olan yaptırımların ölçülü olmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle istinaf isteminin belirtilen gerekçe ile reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idarece yaşanan olumsuzluklar üzerine dava konusu işlemin tesis edilerek, toplu taşımada düzen sağlanmasının amaçlandığı; toplu taşımanın asli görevlisi olan belediyenin toplu taşımadan men etme konusunda yetkili olduğu, para cezalarının caydırıcı olmadığı öne sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ... 'NUN DÜŞÜNCESİ :
5216 sayılı Yasanın Belediyelerin yetki ve görevlerini belirleyen maddeleri ile 1608 sayılı Yasanın belediyelere yaptırım uygulama yetkisi veren hükmü uyarınca, belediyelerin yetki ve görev alanları ile ilgili konularda yasak koyma ve bu yasağa uymama halinde yaptırım belirleme yetkisi bulunmamaktadır.
Belediyelerin, yasak davranış olarak belirlediği davranış karşısında 1608 sayılı Yasanın verdiği yetki ile toplu taşıma faaliyetinden men yetkisi bulunmakta olup, bu durum toplu taşıma konusunda imtiyazı bulunan belediyenin bu hizmeti başkasına gördürmesi sırasında tam bir denetim yetkisine sahip olması nedeniyle belediyenin yetki ve görevlerini düzenleyen yasa hükümlerinin amacına da uygundur.
Bu itibarla; toplu taşımacılara ilişkin yasak faaliyetler ile bu faaliyetlerin tespiti hakkında çeşitli sürelerde faaliyetten men yaptırımı öngörülen UKOME kararında hukuka aykırılık bulunmamakta olup, kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE
MADDİ OLAY :
Dava konusu edilen Muğla Büyükşehir Belediyesi, UKOME'nin ... tarih ve ... sayılı kararı ile Belediye Toplu Taşıma araçlarının faaliyetini engellemeye yönelik diğer toplu taşıma araçları tarafından, her türlü tutum ve davranış ile toplu taşımayı aksatacak; 1-) Ara duraklarda üç (3) dakikadan uzun süreli bekleme yapmak,
2-) İlk kalkış noktasından sefere başlamayarak ara duraktan kalkmak,
3-) Varış noktası yerine seferi ara durakta sonlandırmak,
4-) Terminal/Durak giriş çıkışları ile durak yerlerini işgal ederek diğer araçların kullanımını engellemek,
5-) Yolculuğun azlığını gerekçe göstererek seferi tamamlamayarak yolcuları başka yere aktarmak, eylemlerinin büyükşehir belediyesi denetim personeli, terminallerde görevli personel veya zabıta birimlerince yapılacak denetimlerde, toplu taşıma aracının birinci tesbitte üç (3) gün, ikinci tesbitte beş (5) gün seferden men edilmesine, altı (6) aylık süre içerisinde üçüncü tesbitin olması durumunda yetkilendirilen plakanın iptal edilmek üzere UKOME'ye sunulacağının kararlaştırıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT :
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun 7/f maddesinde, Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamanın; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamanın; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermenin; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmenin büyükşehir belediyelerinin yetki ve sorumluluğunda olduğu hükmüne amirdir.
Aynı Kanunun 9. maddesinin 2. fıkrasında ise, "Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır", hükmü yer almaktadır.
Öte yandan, 1608 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkamı Cezaiye Hakkındaki 16 Nisan 1340 Tarih ve 486 Numaralı Kanunun Bazı Maddelerini Muadil Kanunun 1/1. maddesinde ‘’Belediye meclis ve encümenlerinin kendilerine kanun, nizam ve talimatnamelerinin verdiği vazife ve salahiyet dairesinde ittihaz ettikleri kararlara muhalif hareket edenlerle belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya emrettiği fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi hükmüne göre idari para cezası ve yasaklanan faaliyetin men’ine karar verilir. Bu kararda ilgili kişiye bir süre de verilebilir.’’ hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
1608 sayılı Kanunun, belediyelere yetki ve görev alanları ile ilgili konularda yasak koyma ve bu yasağa uymama halinde yaptırım belirleme yetkisi verdiği açıktır.
Aktarılan yasal düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde, belediye sınırları içinde toplu taşıma ile ilgili olarak belediyelerin düzenleme yapma, ceza verme görev ve yetkisinin bulunduğu açık olup; belediyelerin; 1608 sayılı kanunun 1/1. maddesi bağlamında ‘faaliyetin niteliğine göre’ yasaklanan faaliyetin men’i ya da faaliyetten men’e karar verebileceği tabiidir. Ancak bu Kanun hükümlerinin uygulanabilmesi için öncelikle ‘yasak faaliyetin’ belli edilmesi yani Kanun veya diğer düzenleyici işlemlerle(yönetmelik vs.) yasak olduğunun düzenlenmesi ya da belediyece fiilin yasaklandığına dair bir kural konularak ilan edilmesi gerektiği sonucuna varılmaktadır.
Bununla birlikte idarece yapılacak düzenlemelerin aktarılan yasal kuralların anlam ve amacına aykırılık içermemesi gerekmektedir. İdarece yapılan düzenleme ile ulaşılmak istenen amaç, belediyelerin toplu taşıma hizmetini özel halk otobüsleri, minibüsler vs. eliyle gördürülmesi nedeniyle oluşan denetim görevi kapsamında hizmetin gereğine ve mevzuata aykırı işleyişin önlenmesidir. İdarelerin, kanuna aykırı olmamak kaydıyla, bu tür düzenleyici işlemler yapmalarında yetkileri bulunduğu gibi, bu düzenlemelerle kamu yararı ve belirlilik prensibinin korunduğu açıktır.
Bu hale göre; belediyelerin toplu taşımada düzenin sağlanması ve hizmetin aksamaması için denetim yetkisi kapsamında toplu taşıma aracını faaliyetten men etmesi ya da önceden belirlenen koşulların gerçekleşmesi halinde ticari plakanın iptaline ilişkin yetkisi bulunmakta ise de; bu yetkinin, kamu yararı amacı ile hizmetin aksamasına neden olmayacak şekilde ve toplu taşıma hizmetine katılan kişiler açısından ölçülülük ilkesine uygun olarak kullanılması gerektiği açıktır.
Bu durumda; 5216 sayılı ve 1608 sayılı Yasadaki yetkinin kullanılması kapsamında tesis edilen işlem ile belirlenen yaptırımların yukarıda yer verilen ilkelere uygun olmaması sebebiyle hukuka uygun görülmemiş olup; sonucu itibariyle yerinde görülen temyize konu kararın yukarıda yer verilen gerekçe ile onanması gerekmiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz isteminin reddine,
2. ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, posta gideri avansından artan tutarın Mahkeme tarafından iadesine,
4. Kesin olarak, 02/06/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.