Yargıtay 5. Hukuk Dairesi 2022/2102 Esas 2022/13300 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
İLK DERECE MAHKEMESİ: Eskişehir 4. Asliye Hukuk Mahkemesi


Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Eskişehir İli, Odunpazarı İlçesi, Gökmeydan Mahallesi, 13480 ada 1 parsel sayılı taşınmazın bir kısmına davalı ... Belediyesince yol yapılarak fiilen el atıldığını, bu bölüm için Eskişehir 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/75 Esas sayılı dosyasında dava açtığını ve bedelini aldığını, imar planında park ve otopark alanında kalan kısım için ise Eskişehir 2. İdare Mahkemesinin 2016/1659 Esas sayılı dosyasında dava açtıklarını, İdare Mahkemesince taşınmazın bir kısmına fiilen el atılmış olduğundan görev yönünden davanın reddine karar verildiği, hukuken el atılan kısmının 13480 ada 3 parsel olarak tapuya tescil edildiğinden, bu bölümün bedeli olarak ıslah dilekçesi ile birlikte toplam 315.036,00 TL tazminatın davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde; beş yıllık sürenin henüz geçmediğini ve 13480 ada 1 parsel sayılı taşınmaz ifraz görüp bu isimde parsel kalmadığından davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulü ile taşınmazdaki davacı payı bedeli olarak 315.036,00 TL bedelin davalıdan alınarak, davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen davacının 10/560 oranındaki payının tapusunun iptali ve davalı idare adına tapuya tesciline karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare; dava konusu taşınmaza davalı idarece el atılmadığını, davaya konu taşınmaz için yüksek bedel belirlendiğini ve emsal incelemesinin doğru olmadığını, davacı taraf 11/560 oranında pay sahibi olduğu halde kararda, 10/560 pay yazıldığını ve bu nedenle kararın tapuda infaz edilemediğini, sonradan verdiği dilekçede ise dava konusu taşınmazın bulunduğu yerde İmar Kanunu’nun 18 inci maddesi kapsamında imar uygulaması yapılmakta olduğunu ve bu uygulamanın kesinleşmesinin beklenmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı idare vekili tarafından sunulan dilekçeye ekli Encümen Kararına göre imar uygulaması yapılacak parsellerin dava konusu parseli kapsamadığından bu yöndeki itirazlarına itibar edilmediğini, dava konusu 13480 ada 1 parselin bir kısmına fiilen yol yapılarak el atıldığı ve yapılan ifraz sonucunda el atılmayan kısmın 13480 ada 3 parsel olarak tescil edildiği ve bu parselin de mevcut imar planında park alanında kalması göz önüne alındığında, proje bütünlüğü gereği dava konusu taşınmaza da el atıldığının kabulü ile taşınmazdaki davacı payı bedeline karar verilmesinde ve arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak bedelinin tespit edilmesinde de bir isabetsizlik görülmediğini, ancak davacının tapuda 11/560 oranında pay sahibi olduğu halde kararda, 10/560 pay yazıldığından davalı idarenin istinaf itirazlarının bu bakımdan kabulü ile davacının payının hüküm fıkrasında düzeltilmesine ilişkin 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin iki numaralı alt bendi gereğince düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde; tespit edilen bedelin fahiş olduğunu, emsal karşılaştırmasının yasanın öngördüğü şekilde yapılmadığını, dava konusu taşınmazın bulunduğu alanda Eskişehir Büyükşehir Belediye Encümeninin 13.10.2021 tarihli ve 587 sayılı kararı ile 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 18 inci maddesi uyarınca uygulama yapılmasına karar verildiğini, davanın konusuz kalacağını belirtmiş, ek beyan dilekçesi ile de İmar Kanunu’nun 18 inci madde uygulamasının tamamlanmış olduğunu, dava konusu taşınmazın Gökmeydan Mahallesi 25746 ada 1 parsel sayılı taşınmaz olarak tapuya tescil edildiğini, dava konusu taşınmazın imar planında ticaret alanına isabet ettiğini, bu nedenle davanın konusuz kaldığından reddine karar verilmesini istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idare arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin idareden tahsili istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk

1. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”

2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.

3. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) Ek 1 inci maddesi şöyledir: “(Ek: 20/8/2016-6745/33 md.) Uygulama imar planlarında umumi hizmetlere ve resmî kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufu hukuken kısıtlanan taşınmazlar hakkında, uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıllık süre içerisinde imar programları veya imar uygulamaları yapılır ve bütçe imkânları dâhilinde bu taşınmazlar ilgili idarelerce kamulaştırılır veya her hâlde mülkiyet hakkını kullanmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak şekilde imar planı değişikliği yapılır/yaptırılır. (İptal: Anayasa Mahkemesinin 20/12/2018 tarihli ve E.: 2016/181 K.: 2018/111 sayılı Kararı ile)”

3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Dava konusu Eskişehir İli, Odunpazarı İlçesi, Gökmeydan Mahallesi 13480 ada 1 parsel sayılı taşınmaz 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planında kısmen yol, kısmen park ve kısmen otopark alanında kalmakta olup, taşınmazın 6.334.34 m²’lik kısmına davalı idarece fiilen yol yapılmak suretiyle el atıldığı, davacının Eskişehir 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/75 Esas sayılı dosyasında fiilen yol olarak kullanılan kısım için dava açtığı, bedeline hak kazandığı, tescil işlemleri neticesinde taşınmazın ifraz edildiği, 13480 ada 2 parsel sayılı taşınmazın fiilen yol olarak kullanılan, 13480 ada 3 parsel sayılı taşınmazın ise imar uygulamasında kamu hizmetine tahsis edilen ancak fiilen el atılmayan kısım olduğu, davacının 13480 ada 3 parsel sayılı taşınmaz için eldeki davayı açtığı anlaşılmaktadır.

3. Davalı idare vekilinin 07.09.2022 tarihli ek beyan dilekçesinde dava konusu 13480 ada 3 parsel sayılı taşınmazın imar uygulamasına tabi tutulduğu ve taşınmazın Gökmeydan Mahallesi 25746 ada 1 parsel sayılı taşınmaza şuyulandırıldığı, imar uygulamasının kesinleştiği ve yeni tapu kayıtlarının oluştuğu beyan edilmiştir.

4. Bu durumda; dava konusu taşınmaza yeni bir uygulaması yapılıp yapılmadığı tespit edilerek, imar uygulaması kesinleşmiş ve yeni tapular oluşmuş ise oluşan yeni tapu kayıtlarının, şuyulandırma cetvelleri ile eklerinin ilgili Tapu Müdürlüğünden getirtilerek, tapuya tescilleri sağlanan yeni parsellerin imarda kamuya özgülenip özgülenmediği, imar planındaki durumları ilgili Belediye İmar Müdürlüğünden sorulduktan, dava konusu taşınmaz ile oluşmuş ise imar uygulaması sonucu dönüştüğü parsellerin imar paftası üzerinde konumları işaretlettirilip, kroki üzerinde çakıştırılması ve yeni oluşan parsele idarece fiilen el atılıp atılmadığı tespit edilerek fen bilirkişisinden bu hususta ek rapor alınıp, yeni oluşan parsellere fiilen el atılmamış ve imar planında kamuya özgülenmemişse davanın konusuz kaldığı gözetilerek bir karar verilmesi gerekir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının sair hususlar incelenmeksizin BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
Davalı idareden peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine, 04.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.