Mahkemesi :İş Mahkemesi
No : 2013/413-2016/302

Dava, Bağ-Kur sigortalılığının sona ermesi nedeniyle davalıya yersiz ödenen sağlık giderinin tahsili talebine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar Tetkik Hakimi ... tarafından okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Somut dosyada, davacı Kurum tarafından davalının bağ-kur sigortalılığı sona erdikten sonra da sağlık karnelerini kullandığı tespit edildiğinden Kurumca yapılan yersiz sağlık giderlerinin tahsili talep edilmiş, mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş ise de, yapılan inceleme ve araştırma hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir.
1)04.10.2000 tarihinde yürürlüğe giren 619 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 1479 sayılı Kanunun sağlık sigortasının kapsamını belirleyen Ek-11. Maddesinde değişiklik yapan 37.maddesi hükmü ile sağlık sigortasından sadece zorunlu sigortalı olanların yararlanmasına imkan tanınmıştır. Bu değişiklikten önce 1479 sayılı Kanuna tabi sigortalıların tamamı bu yardımdan yararlanmakta iken, yapılan bu değişiklikle sağlık sigortasının uygulama alanı daraltılmış ve isteğe bağlı sigortalılar kapsam dışında bırakılmıştır.
Söz konusu Kanun Hükmünde Kararname Anayasa Mahkemesince iptal edilmiş ve iptal hükmü 08.08.2001 tarihinde yürürlüğe girmiş ise de, Ek-11.maddede 619 sayılı Kanun Hükmüne Kararname ile getirilen değişikliğe dokunulmadığından, isteğe bağlı sigortalılar sağlık sigortası kapsamı dışında bırakılmıştır. Bu sebeple 619 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği 04.10.2000 tarihinden itibaren bu yana, isteğe bağlı Bağ-Kur sigortalılarının sağlık yardımından yararlanmaları yasal olarak mümkün değildir.
Ancak kanun koyucu 4956 sayılı Kanun ile 1479 sayılı Yasaya eklenen Geçici 23.madde ile “04.10.2000 tarihinden önce 1479 sayılı Kanuna göre isteğe bağlı sigortalı olarak kayıt ve tescili yapılıp sağlık sigortası primi ödemiş olanlar bu sürelere ait prim ve her türlü borçlarını bu maddenin yürürlüğe girdiği 02.08.2003 tarihinden itibaren 1 yıl içinde talepte bulunmaları ve talep tarihinden itibaren 6 ay içinde ödemeleri şartıyla bu Kanun hükümleri çerçevesinde sağlık yardımlarından yararlanabilirler” hükmünü getirmiştir. Böylelikle daha önce yani 04.10.2000 tarihinden önce isteğe bağlı sigortalı olup sağlık sigortası primi ödemiş olanlar için özel bir düzenleme getirerek sigortalıların mağdur olmaları önlenmek istenmiştir.
2) 1479 sayılı Kanunun 70/2 maddesinde "Bu kanuna dayanılarak Kurumca açılacak tazminat ve rücu davaları on yıllık , prim alacakları davaları beş yıllık zamanaşımına tabidir." hükmü düzenlenmiştir.
3)Mülga BK 63. Maddesinde " Haksız olarak bir şeyi istifa eden kimse, onun istirdadı zamanında elinden çıkmış olduğunu ispat ettiği miktar nispetinde red ve iade ile mükellef değildir. Şu kadar ki kabız, o şeyi suiniyet ile elden çıkarmış yahut onu elden çıkarır iken bilahare red ve iadeye mecbur olacağına vakıf bulunmuş olursa red ve iadeye mecburdur. " hükmü ile,
Aynı kanunun 66. Maddesinde " Haksız surette mal iktisabından dolayı ikame olunacak dâva, mutazarrır olan tarafın verdiğini istirdada hakkı olduğuna ıttılaı tarihinden itibaren bir sene müruriyle ve her halde bu hakkın doğduğu tarihten itibaren on senenin müruriyle sakıt olur. Eğer mal iktisabı mutazarrır olan taraf aleyhinde bir borç teşkilinden ibaret ise, mutazarrırın hakkı mürüru zaman ile sakıt olmuş olsa bile, bu borcu ifa etmez. " hükmü düzenlenmiştir.
İnceleme konusu davada; davalının 27.09.1999 tarihinden itibaren isteğe bağlı bağ-kur tescili yapılmış,davalı 27.01.2004 tarihine kadar prim ödemelerini yapmıştır. Ancak daha sonra davalının isteğe bağlı sigortalı olduğu dönemde, 24.09.1998-12.06.2000 ve 10.07.2001-06.01.2004 tarihleri arasında yurtdışında bulunduğundan ve yurtdışında olunması halinde Türkiye "de isteğe bağlı sigortalı sayılamayacağından bahisle bağ- kur sigortalılığı yeniden tespit edilmiş ve yurtdışı çalışması ile vergi sürelerine göre 13.06.2000-09.07.2001 tarihleri arasında bağ-kur sigortalısı olduğu kabul edilmiştir.
Dosyada bulunan bilgi ve belgelerden yersiz sağlık ödemelerinin 14.01.2002-29.01.2004 tarihleri arasında yapıldığı görülmektedir. Davacı Kurumun 29.03.2007 tarihli yazısı ile davalının sağlık karnelerini kullanması nedeniyle oluşan kurum zararının ve faizinin yazının tebliğ tarihinden itibaren yedi gün içinde ödenmesi yönünde davalıya bilgi verildiği, davalının prim iadesi dilekçesine istinaden 20.06.2007 tarihinde yersiz sağlık ödemesinden mahsup yapıldığı anlaşılmaktadır. Ayrıca Kurum tarafından Kırıkhan İcra Müdürlüğü"nün 2007/1031 esas sayılı,14.07.2007 tarihli ödeme emriyle davalı hakkında takip yapılmış, davalının itirazı üzerine 19.08.2011 tarihinde takibin durdurulmasına karar verilmiştir.
A) Yurtdışında bulunulması Türkiye"de isteğe bağlı sigortalı olmaya engel olmadığından davalının isteğe bağlı sigortalılığı geçerli olacaktır. Bu nedenle davacının isteğe bağlı sigortalılığı, 1479 sayılı yasanın geçici 23. Maddesi kapsamında yapılan işlemler araştırılmalı, Kurumca yersiz sağlık ödemesi yapılan dönemde davacının isteğe bağlı sigortalı olması halinde sağlık yardımlarından yararlanabileceği ve yersiz sağlık ödemelerinin istenilmesine dair Kurum işleminin hatalı olacağı gözetilmelidir.
B )1479 sayılı Yasanın 70/2 maddesinde; Bu kanuna dayanılarak Kurumca açılacak tazminat ve rücu davalarının on yıllık , prim alacakları davalarının beş yıllık zamanaşımına tabi olduğu hükmü getirilmiş ise de bu madde yersiz sağlık giderlerinin tahsilini kapsamadığından ve söz konusu yasada yersiz sağlık giderlerinin rücuna imkan veren başka bir madde bulunmadığından dava konusu uyuşmazlıkta mülga Borçlar Kanununun sebepsiz zenginleşme ile ilgili hükümlerinin uygulanması gerekmektedir. Bu kapsamda kurum alacağının istirdadının yasal dayanağı mülga BK 63 ve 66. Maddeleridir. Mahkemece yapılacak araştırma ile yersiz ödeme yapılan dönemde davalının isteğe bağlı sigortalı olmadığının tespiti halinde öncelikle kurum alacağının miktarı, dönemi ve alacağın tahsili için yapılan işlemler Kurumdan yeniden sorulmak suretiyle yersiz ödeme yapılan dönem ve miktarı tespit edilmeli, BK 66. Madde uyarınca zamanaşımı, kurumun yetkili organının sigortalıya ödenen iş bu aylıkları geri almaya hakkı olduğunu öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl ve herhalde bir talep hakkının doğumundan itibaren 10 yıl olduğundan davada 1 ve 10 yıllık zamanaşımı süresinin geçip geçmediği irdelenmeli, elde edilecek sonuç değerlendirilmek suretiyle karar verilmelidir.
Mahkemece belirtilen maddi ve hukuki olgular uyarınca araştırma yapılarak hasıl olacak sonuca göre hüküm kurulması gerekirken, yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalıya iadesine, 30.01.2019 günü oybirliği ile karar verilmiştir.