Yargıtay 5. Hukuk Dairesi 2022/10835 Esas 2022/14009 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesi(İlk Derece)

Taraflar arasındaki davada İzmir 1. Asliye Ticaret Mahkemesi ile İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesince (ilk derece mahkemesi sıfatıyla) ayrı ayrı görevsizlik kararı verilmesi nedeni ile yargı yerinin belli edilmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi gereği düşünüldü:

- K A R A R -

Dava, hakem heyeti kararının iptali istemine ilişkindir.
İzmir 1. Asliye Ticaret Mahkemesince, davacı tarafça hakem kararının iptaline karar verilmesine yönelik olarak davalı hakkında dava açılmış ise de HMK 410. maddesinde tahkim yargılamasında mahkeme tarafından yapılacağı belirtilen işlerde görevli ve yetkili mahkemenin tahkim yeri Bölge Adliye Mahkemesi olduğunun belirtildiği, 18/06/2014 tarih 6545 sayılı Kanun’un 45. maddesi ile 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 5. maddesinde değişiklik yapıldığı, yapılan değişiklikle görülüp sonuçlandırılacağının düzenlendiği, 7101 sayılı Kanun’un 55. maddesi ile 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 5. maddesinde bir kez daha değişiklik yapıldığı ve yapılan değişiklik ile 5235 sayılı Kanun’un 5. maddesinin 3. fıkrasının 4 nolu bendinde yer alan "iptal davaları" ibaresinin madde metninden çıkarıldığı, söz konusu hükmün usul hükmü olup derhal uygulanmasının gerektiği, kanunda derhal uygulamayı engelleyen geçici bir hüküm de bulunmadığı, bu husus göz önüne alındığında, hakem kararlarının iptali davalarının HMK’nın 410. maddesi uyarınca bölge adliye mahkemelerinde ilk derece mahkemeleri sıfatı ile bakılması gerektiği gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir.
İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesince (ilk derece mahkemesi sıfatıyla) ise, HMK'daki son düzenlemeler ile tahkim yargılamasında, mahkeme tarafından yapılacağı belirtilen işlerde görevli ve yetkili mahkemenin, konusuna göre tahkim yeri asliye hukuk veya asliye ticaret mahkemesi olduğu, tahkim yeri belirlenmemiş ise görevli mahkemenin, konusuna göre asliye hukuk veya asliye ticaret mahkemesi, yetkili mahkemenin ise davalının Türkiye’deki yerleşim yeri, oturduğu yer veya işyeri mahkemesi olduğu, hakem kararına karşı yalnızca iptal davası açılabileceği, iptal davasının, tahkim yeri bölge adliye mahkemesinde açılacağı, öncelikle ve ivedilikle görüleceğinin belirtildiği, bu düzenlemelerin mahkemelerin görevine ilişkin olduğu, görev düzenlemesi yapılan 7101 sayılı Kanun’da görev kuralına ilişkin yapılan değişikliklerin eldeki davalara uygulanıp uygulanmayacağı konusunda bir hükme yer verilmediği, usul kuralları ve bu kapsamda yer alan görev kuralları kamu düzenine ilişkin olup, aksine düzenleme yoksa derhal uygulanacağı, derhal uygulama demek usul kurallarının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ki dava ve olaylara uygulanması demek olduğu, usul kurallarının aksine hüküm yoksa geriye yürümeyeceği, buna göre davanın açıldığı 21/12/2015 tarihi itibarıyla asliye ticaret mahkemelerinin görevli olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vererek, görevli yargı yerinin belirlenmesi dosya Dairemize gönderilmiştir.
6100 sayılı HMK'da tahkim yargılamasında görevli mahkeme konusunda 410 ve 439. maddelerde düzenlemeler yer almakta iken 15.03.2018 tarihli Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 7101 sayılı Kanun’un 57. maddesiyle HMK’nın 410. maddesi, 60. maddesiyle de HMK’nın 439. maddesi değiştirilmiştir. Ayrıca 53. madde ile 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu’nun 15. maddesinde yapılan değişiklik ve 54. madde ile bu Kanun’a eklenen Ek 1. madde ile de görevli mahkeme konusunda ihtiyari tahkim ve milletlerarası tahkim arasında paralellik sağlanmıştır. Kanun’un 55. maddesiyle de 5235 sayılı Kanun’un 5. maddesinde değişiklik yapılmış ve iptal davaları ticaret mahkemesinin heyet halince göreceği davalar arasından çıkarılmıştır.
Yapılan değişiklikler sonucu HMK'daki son düzenlemelerde; tahkim yargılamasında, mahkeme tarafından yapılacağı belirtilen işlerde görevli ve yetkili mahkemenin, konusuna göre tahkim yeri asliye hukuk veya asliye ticaret mahkemesi olduğu, tahkim yeri belirlenmemiş ise görevli mahkemenin, konusuna göre asliye hukuk veya asliye ticaret mahkemesi, yetkili mahkemenin ise davalının Türkiye’deki yerleşim yeri, oturduğu yer veya işyeri mahkemesi olduğu (HMK 410/1), hakem kararına karşı yalnızca iptal davası açılabileceği, iptal davasının, tahkim yeri bölge adliye mahkemesinde açılacağı, öncelikle ve ivedilikle görüleceği (HMK 439/1) belirtilmiştir.
4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunundaki son düzenleme ise hakem kararına karşı yalnızca iptâl davası açılabileceği, iptal davasının, 3. madde uyarınca yetkili asliye hukuk mahkemesinin bulunduğu yer yönünden yetkili bölge adliye mahkemesinde açılacağı, öncelikle ve ivedilikle görüleceği (15/1), bu Kanun’da asliye hukuk mahkemesine verilen görev ve yetkilerin, uyuşmazlığın konusuna göre asliye hukuk veya asliye ticaret mahkemesi tarafından kullanılacağı (Ek 1) şeklindedir. Yapılan değişiklikler ile 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu ve 6100 sayılı HMK'daki tahkim konusundaki görev kuralları benzer hale getirilmiştir.
Sözü edilen bu düzenlemeler mahkemelerin görevine ilişkindir. Görev düzenlemesi yapılan 7101 sayılı Kanun’da görev kuralına ilişkin yapılan değişikliklerin eldeki davalara uygulanıp uygulanmayacağı konusunda bir hükme yer verilmemiştir. Sonuç olarak uygulanması gereken geçiş hükmü bulunmamaktadır. Usul kuralları ve bu kapsamda yer alan görev kuralları kamu düzenine ilişkin olup, aksine düzenleme yoksa derhal uygulanacağından, yapılan görev kuralı değişikliklerinin kanunda istisna niteliğinde geçiş hükümlerine yer verilmediği için eldeki davalara da uygulanması gerekir.
Davanın 6100 sayılı HMK'nın yürürlüğe girdiği tarihten önce ya da bölge adliye mahkemelerinin faaliyete geçtiği tarihten önce açılıp açılmadığının da bir önemi bulunmamaktadır. Aynı şekilde sözleşme tarihi itibarıyla hakem kararlarına karşı iptal davası veya temyiz yollarından hangisine gidilebileceği hususundaki görüş ayrılığı da 13.04.2018 tarih ve 2016/2 E.- 2018/4 K. sayılı; Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı ile giderilip sözleşme tarihine bakılmaksızın, hakem kararlarına karşı iptal davası olarak belirlenmiştir. 6100 sayılı HMK geçici 1/1. maddede bu Kanun’un yargı yolu ve göreve ilişkin hükümlerinin Kanun’un yürürlüğe girmesinden önceki tarihte açılmış davalarda uygulanmayacağı düzenlemesi, geçici 3/3. maddede ise, bu Kanun’da bölge adliye mahkemelerine görev verilen hallerde bu mahkemelerin göreve başlama tarihine kadar 1086 sayılı Kanun’un bu Kanun’a aykırı olmayan hükümlerinin uygulanacağı düzenlemeleri bulunmakta ise de bu maddeler 6100 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemelere ilişkin olup, 6100 sayılı Kanun’da değişiklik yapan 7101 sayılı Kanun hükümlerini kapsadığından söz edilemez.
Yukarıda yapılan açıklama ve sözü edilen kurallarla birlikte somut olay değerlendirildiğinde 6100 sayılı Kanun’un 439. maddesine göre açılmış olan hakem kurulu kararının iptal davasının bölge adliye mahkemesinde görülmesi zorunlu hale gelmiştir. Bu nedenle, uyuşmazlığın, İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesince (ilk derece mahkemesi sıfatıyla) görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle; HMK'nun 21 ve 22. maddeleri ile 5235 sayılı Kanunun 36/3. maddesi gereğince İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesinin (ilk derece mahkemesi sıfatıyla) YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE, 17.10.2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.