Yargıtay 5. Hukuk Dairesi 2022/4717 Esas 2022/14373 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
MAHKEMESİ : Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi



Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın davalı ... yönünden husumet yokluğu nedeniyle reddine, diğer davalı idareler yönünden kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı ... ve İSKİ Genel Müdürlüğü vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... ve İSKİ Genel Müdürlüğü vekilleri tarafından temyiz edilmekle; temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; İstanbul İli, Esenyurt İlçesi, Esenyurt Köyü 1099 ada 12 parsel sayılı taşınmazına dere ıslah çalışması ve park yapımı suretiyle fiilen el atıldığını belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsilini talep etmiştir.

II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkili idare yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesini, uzlaşma dava şartı yerine getirilmediğinden davanın reddine karar verilmesini, davanın idari yargıda görülmesi gerektiğini, dava konusu taşınmaza müvekkili idarece el atılmadığını belirtmiştir.
2. Davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın Haramidere ıslah çalışması güzergahında kaldığı ve kamulaştırma çalışmalarının devam ettiği, bu sebeple davanın reddine karar verilmesi gerektiğini belirtmiştir.
3. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkili idare yönünden davanın husumet yokluğundan reddine karar verilmesini, uzlaşma dava şartı yerine getirilmediğinden davanın reddine karar verilmesini, dava konusu taşınmazın değerinin tespitinde yürürlükteki mevzuata ve taşınmazın niteliklerine göre değerlendirme yapılması gerektiğini belirtmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın davalı ... yönünden husumet yokluğu nedeniyle reddine, diğer davalı idareler yönünden kabulüne ve el atma tazminatının tespiti ile davalı ... ve İSKİ Genel Müdürlüğünden tahsil edilerek davacıya ödenmesine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... ve İSKİ Genel Müdürlüğü vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; uzlaşma dava şartı yerine getirilmediğinden davanın reddine karar verilmesini, davanın idari yargıda görülmesi gerektiğini, dava konusu taşınmaza müvekkili idarece el atılmadığını, emsal karşılaştırmasının Kanun'un aradığı şartlara uygun olarak yapılmadığını ve dava konusu taşınmaz için belirlenen bedelin yüksek olduğunu ileri sürmüştür.
2. Davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz için belirlenen bedelin yüksek olduğunu, tek bilirkişi raporuna dayanılarak hüküm kurulmasının doğru olmadığını ve taşınmazın takyidatsız olarak müvekkili idare adına tescil edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmaza mahallinde yapılan keşif sonucu emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinin Kamulaştırma Kanunu'nun değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, bilirkişi raporuna göre el atma bedelinin davalı ... ile İSKİ Genel Müdürlüğünden tahsiline karar verilmesinde hukuken hata yapılmadığı, fiili el atma nedeniyle adli yargının görevli olduğu, taşınmaza 1983 yılından sonra el atıldığı anlaşıldığından uzlaşmanın dava şartı olmadığı ve davacının tapu kaydındaki payı üzerinde takyidat bulunmadığı belirtilerek, mahkeme kararının usûl ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davalı ... ile İSKİ Genel Müdürlüğü vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... ile İSKİ Genel Müdürlüğü vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; uzlaşma dava şartı yerine getirilmediğinden davanın reddine karar verilmesini, davanın idari yargıda görülmesi gerektiğini, dava konusu taşınmaza müvekkili idarece el atılmadığını, emsal karşılaştırmasının kanunun aradığı şartlara uygun olarak yapılmadığını ve dava konusu taşınmaz için belirlenen bedelin yüksek olduğunu ileri sürmüştür.
2. Davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesindeki itirazlarının değerlendirilmediğini ve dava konusu taşınmaza müvekkili idarece el atılmadığını ileri sürmüştür.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu maliki ile davalı idareler arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin tahsili istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. Anayasa'nın "Mülkiyet hakkı" kenar başlıklı 35 inci maddesi şöyledir:
"Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir.
Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir.
Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz."

2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”

3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.

3. Değerlendirme
Yukarıda yapılan açıklamalar ile dosya kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde;
1. Arsa niteliğindeki İstanbul İli, Esenyurt İlçesi, Esenyurt Köyü 1099 ada 12 parsel sayılı taşınmaza emsal incelemesi yapılarak değer biçilmesi ve alınan rapor uyarınca bedelinin davalı ... ile İSKİ Genel Müdürlüğünden tahsiline karar verilmesi yerindedir.
2. Dosyada mevcut 20.05.2019 tarihli fen bilirkişi raporu ile ekinde yer alan krokide, dava konusu taşınmaza fiilen ve hukuken el atılan kısımlar ile el atmadan sorumlu idareler ayrıntılı olarak gösterilmiş olup, dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden söz konusu raporun uygunluğu denetlenmiştir.
3. Dava konusu taşınmaza el atma tarihi dikkate alındığında, uzlaşma usulünün uygulanmasının dava şartı niteliğinde olmadığı anlaşılmaktadır.
4. Diğer taraftan, dava konusu taşınmaza fiilen el atıldığı sabit olduğundan, yargı yolu itibariyle adli yargının görevli olduğu hususu tartışmasızdır.
5. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; davalı ... ile İSKİ Genel Müdürlüğü vekillerinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
6. Dava konusu taşınmazın tapu kaydında davacıya ait payda yer alan ipotek şerhinin hükmedilen bedele yansıtılması gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı tarafın diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, davalı tarafın temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasına ayrı bir bent olarak "Dava konusu taşınmazın tapu kaydında davacıya ait payda yer alan ipotek şerhinin hükmedilen bedele yansıtılmasına" cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, davalı ... Bld.Bşk. ve davalı İSKİ'den peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,20.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.