MAHKEMESİ : İSTANBUL BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 16. HUKUK DAİRESİ

TÜRK MİLLETİ ADINA

Taraflar arasında görülen davada İstanbul Anadolu 1. Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesince verilen 01/11/2016 tarih ve 2015/77 E- 2016/115 K. sayılı kararın katılma yoluyla davacılar vekili ve davalı Demirli Grup Mimarlık Yapı San. İç Dış Tic. A.Ş. vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, istinaf isteminin esastan reddine-kısmen kabulüne dair İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesince verilen 30/11/2018 tarih ve 2017/1344 E- 2018/2573 K. sayılı kararın Yargıtay"ca incelenmesi davacılar vekili ve davalı Demirli Grup Mimarlık Yapı San. İç Dış Tic. A.Ş. vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacılar vekili, müvekkili ile davalı Demirli Grup Mimarlık Yapı San. İç Dış Tic. A.Ş. arasında, İstanbul ..."de bulunan 1204m²"lik yerde konut ve ticari kompleks mimari konsept, avan, ruhsat ve uygulama projesi hazırlanması için mimarlık hizmet akdi yapıldığını, sözleşme gereği müvekkili şirket ortağı diğer müvekkili mimar ... tarafından hazırlanan bu inşaatın projelerinin ozalit ve dijital olarak teslim edildiğini, ancak teslim edilen mimari proje taslaklarının davalılarca bedel ödenmeksizin ve izinsiz olarak, kötüniyetle, hukuka aykırı olarak kullanıldığını, mimari proje sahibi olarak davalı Promeda şirketinin, mimar olarak da ..."ın gösterildiğini ve 25.11.2014 tarihinde 00548.14 no"lu ruhsat alındığını, projeye hukuka aykırı olarak GRAND 34 ismi verilerek, davalı Demirli Grup Mimarlık Yapı San. İç Dış Tic. A.Ş. tarafından inşaata başlandığını, inşaatın halen devam ettiğini, ayrıca www.demirligrup.com internet sitesinde de GRAND 34 projesi için mimar ... ile çalışıldığının belirtildiğini, bu belirtme durumunun davadan kısa bir süre önce sitede yayından kaldırıldığını, mimar olan müvekkilince hazırlanan bu mimari projelerin FSEK 2. maddesi kapsamında ilim-edebiyat eseri olduklarını, müvekkillerinin FSEK"den kaynaklanan mali ve manevi haklarının ihlal edildiğini,
umuma arz ve adın belirtilmesi manevi hakların ve çoğaltma ve yayma mali haklarının çiğnendiğini ileri sürerek projenin uygulandığı inşaatın durdurulmasını, internet sitesinden GRAND 34 adı altında yapılan tanıtımın kaldırılmasını, müvekkili şirket yönünden 50.000 TL manevi tazminat, FSEK 70/2 uyarınca mali hak ihlali nedeniyle şimdilik 5.000 TL maddi tazminatın, FSEK 68/1 maddesi uyarınca varsayımsal sözleşme bedelinin 3 katı hesabıyla şimdilik 5.000 TL mali hak tazminatının tecavüz tarihinden itibaren ticari avans faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini; müvekkili mimar ... yönünden; internetteki www.demirligrup.com web sitesindeki mimari proje isminin izinsiz kullanımı ve eser sahibi olmasına rağmen, site eser sahibinin Promeda Mimarlık şirketi olarak gösterilmesi nedeniyle 50.000 TL manevi tazminatın, FSEK 70/2 uyarınca mali hak ihlali için şimdilik 5.000 TL maddi tazminatın ve FSEK 68/1 maddesi uyarınca 3 kat hesabına göre şimdilik 5.000 TL mali hak tazminatının, tecavüz tarihinden itibaren ticari avans faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir.
Davalılardan Demirli Grup Mimarlık Yapı San. İç Dış Tic. A.Ş. vekili, müvekkili ile davacı arasında mimarlık hizmet sözleşmesi yapıldığını, sözleşmeye göre davacının öncelikle mimari konsept ve avan projeyi, sonrasında ise belediye ruhsatı uygulama projelerini hazırlayacağını, işin teslim tarihinin 19.08.2013 olarak belirlendiğini, ödeme planının ise başlangıçta % 50 avans verilmesi, mimari konsept ve avam projesinin ilgili belediye veya kamu kuruluşunun onay tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde yapılacak sunum sonrasında %50 ödenmesi biçiminde olduğunu, mimari ruhsat projesi için ödeme şeklinin, ruhsat projesinin belediye tarafından onaylanmış halinin işverene teslimi ve işveren onayı ile %50 ödenmesi, kalan %50"nin ise tarafların mutabakatı ile yapılması biçiminde olduğunu, uygulama projesi için ödeme şeklinin ise projelerin bitmiş halinin işverene teslimi ve onaylanması ile %50, tarafların mutabakatıyla %50 biçiminde olduğu, buna göre avan proje ve konsept proje için davacıya çeşitli tarihlerde 35.000 TL ödeme yaptığını, müvekkilinin sözleşmeden doğan edimlerini yerine getirdiğini, ancak davacı tarafın en önemli edimlerinden olan mimari avan projenin belediye ruhsat normuna uygun olarak hazırlanıp işverene teslimi edimini yerine getirilmediğini, belediye tarafından da ruhsat verilmediğini, ayrıca beklenmeyen hatalar da yapıldığından müvekkilinin sözleşmeyi feshettiğini, yapılan işin telif ücretinin ödendiğini, TMMOB tarafından yapılan incelemede de davacı ... tarafından hazırlanan proje ile ruhsat eki proje arasında herhangi bir benzerlik bulunmadığını, sözleşme başlangıç tarihi ile ruhsat alınmasına kadar ki süreçte, kat malikleri için broşür ve web sayfası üzerinden proje tanıtımı yapıldığını, Promeda Mimarlık ve ... ile yapılan mimari projenin ise yepyeni bir konsept ve proje olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalılar Promeda Mimarlık Ltd. ile ... vekili, davacıların hazırladığı projelerin müvekkilleri tarafından kullanıldığı ve bu proje ile ruhsat alındığı iddiasının gerçek dışı olduğunu, onaylı proje ile davacılara ait proje arasında benzerlik bulunmadığını, projelerin farklı olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, tüm dosya kapsamına göre, internet ortamında ki bilirkişi incelemesine göre sözleşmenin feshinden sonra da görsellerin sitede kullanıldığı, dolayısıyla umuma erişilebilir kılma hakkının ihlal edildiğini, bilirkişi heyetince yapılan maddi tazminat hesabında sözleşmenin 5. maddesinde yazılı 60.000 TL bedelin esas alındığını, ihlalin sadece internet sitesinde projenin kamuya sunulması ile sınırlı olmayışı nedeniyle, bu rakamın %10"una denk gelen 6.000 TL"nin emsal bedel olarak kabul edilmesi gerektiği, 3 kat hesabıyla da 18.000 TL rakamına ulaşıldığı, sözleşmenin feshinden önce davacıya 18.000 TL ödediği, FSEK 68. maddesi çevresinde karşılanmayan zararın da ispat edilemediği, bu nedenle FSEK 70/2. maddesi gereğince zarar talebinde bulunulmayacağı, projeye ait görsellerde ve bina resimlerinde sağ üst köşede "ÇAMOĞLU" ibaresi kullanılmakla, eser sahibi olarak tanıtımda manevi hakkın ihlal edilmediği, FSEK 14 ila17. maddeler kapsamında manevi haklara tecavüz gerçekleşmediği, davacının TTK 54. ve 55/1-a maddelerine göre de talepte bulunmadığı ve taleple bağlılık ilkesi gereği TTK hükümlerine göre maddi ve manevi tazminata hükmedilmeyeceği, öte yandan davalı Promeda Ltd ve Erdem Akay aleyhinde açılan davada rapora göre mimari projede intihal bulunmadığı, davacı tarafın projesi ile davalı tarafın projesinin aynı olmadığı anlaşılmakla bu davalılar yönünden ispatlanamadığı gerekçesiyle reddine karar vermiştir.
Karara karşı davacılar vekili ve davalı Demirli Grup Mimarlık Yapı San. İç Dış Tic. A.Ş. vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur.
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesince, tüm dosya kapsamı, mevcut delil durumu ve ileri sürülen istinaf sebeplerine göre, davacı mimarca meydana getirilen ve mali haklarını kullanma yetkisi de davacı şirkete ait olan eser niteliğindeki mimari proje ile davalı tarafın, ruhsat işlemlerinde ve diğer işlemlerinde kullandığı mimari proje arasında bir benzerlik bulunmadığı, davacı tarafa ait mimari projenin, davalılarca işlendiğinin ya da çoğaltıldığının ve kullanıldığının ispat edilemediği, dolayısıyla mali hak ihlalinin sabit olmadığı, her ne kadar bilirkişi raporlarına göre davacının projesi kullanılmamış ise de, proje bedeli olarak davacıya ödeme yapıldığı ve yapılan ödemeler nedeniyle proje için davacının davalıdan alacağının da bulunmadığı, yine davacı gerçek kişi ..."nun maddi tazminat istemine ilişkin olarak, davalı tarafın kullandığı ve belediye ruhsat işlemlerine de dayanak yaptığı mimari projenin, davacıya ait projenin izinsiz işlenmesi olmadığı ve davacının projenin kullanıldığının ispat edilemediği, fesih öncesi aşamada davacının hazırladığı proje için de kendisine bedel ödendiği, dolayısıyla davacı gerçek kişi yönünden bir mali hak ihlalinin ve buna bağlı olarak maddi tazminat talep hakkının bulunmadığı anlaşılmakla, davacı ... ve davacı Şirket vekilinin maddi tazminata yönelik istinaf isteminin yerinde olmadığı, davacı ..."nun manevi tazminat talebine gelince, her ne kadar davacının manevi tazminat talebinin reddine karar verilmişse de, 5846 sayılı Kanunun, "adın belirtilmesi selahiyeti" başlıklı 15. maddesinde, eser sahibinin meydana getirdiği gibi kendisi tarafından meydana getirilmemiş olan eserlerde de kendi adının sanki eser kendisi tarafından meydana getirilmiş gibi gösterilmesini engelleme hakkının da bulunduğunun belirtildiği, adın belirtilmesini isteme hakkının iki yönlü olup, eser sahibine ait olmayan eserlere onun adının konulmamasını isteme ya da konulmasına engel olma hakkını da içerdiği, dolayısıyla davalılardan Demirli Grup şirketinin, internet sitesinde, "Dünyadaki mimari trendleri yakından takip eden Demirli Grup ..."de konumlanan bu seçkin projede Y.Mimar ... ile çalışmıştır." biçiminde bir tanım duyurusuna yer verilip "Çamoğlu" ibaresi de kullanarak, davacı gerçek kişiyi, dava konusu projenin mimarı gibi lanse edip, onun adından ve pozitif imajından haksız olarak yararlandığı, ona ait olmayan bir eseri, sanki ona aitmiş gibi kamuya sunmak suretiyle, davacı eser sahibinin FSEK 15. maddesinde yazılı manevi hakkını ihlal ettiği, bu nedenle davacı gerçek kişinin manevi hak ihlaline dayalı manevi tazminat talebi yerinde olup, ihlalin gerçekleşme biçimi ve tarafların dosyaya yansıyan ekonomik ve sosyal durumlarına göre takdiren 25.000 TL manevi tazminata hükmetmek gerektiği, öte yandan anılan manevi hak ihlalinin, sadece davalılardan Demirli Grup şirketinin web sitesindeki tanıtım ve kullanım yoluyla gerçekleşmiş olması karşısında diğer davalıların manevi hak ihlali gerçekleştirmedikleri ve haklarındaki manevi tazminat talebinin de yerinde olmadığı, davalı Demirli Grup Ltd. Şti. vekilinin istinaf istemine gelince, her ne kadar mahkemece davalılar lehine ayrı ayrı maktu vekalet ücretine hükmolunmuş ise de, davanın 120.000 TL değer üzerinden açılıp harçlandırıldığı ve davacının bu miktar üzerinden davalılardan maddi ve manevi tazminat talep ettiği gözetildiğinde, manevi tazminat talebinin yarı oranında kabulü hususu da dikkate alınarak reddedilen manevi tazminat miktarı ile tamamen reddedilen maddi tazminat talepleri nedeniyle avukatlık ücret tarifesine göre nispi ücret takdiri gerektiğinden, davalılardan Demirli Grup vekilinin avukatlık ücretine yönelik istinaf isteminin kısmen kabulü ile hüküm fıkrasında gösterilen şekilde avukatlık ücreti takdirinin gerektiği, kararın bütünlüğünün bozulmaması ve infazda karışıklık yaratılmaması bakımından, kararın diğer kısmı da hükümde tekrar edildiği gerekçesiyle, davacı şirket vekilinin yerinde görülmeyen istinaf isteminin ve davacı gerçek kişi vekilinin, manevi tazminat talebinin reddedilen kısmı yönünden istinaf talebinin, 6100 sayılı HMK"nın 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine, davacı gerçek kişi mimar ... vekilinin davalılardan Demirli Grup Demirli Grup Mimarlık Yapı San İç ve Dış Tic. A.Ş. hakkındaki dava ile ilgili olarak manevi tazminat talebi yönünden istinaf isteminin kısmen kabulü ile ilk derece mahkemesince verilen 16.11.2016 tarihli ve 2015/77 E., 2016/115 K.sayılı kararın HMK"nın 353/1-b-2 maddesi gereğince kaldırılmasına, davacılardan Çamoğlu Mimarlık ve İnşaat San. ve Tic. A.Ş. tarafından davalılara karşı açılmış bulunan maddi ve manevi tazminat davalarının HMK"nın 353/1-b-1 maddesi gereğince ayrı ayrı reddine, davacı gerçek kişi mimar ... tarafından tüm davalılar hakkında açılmış olan maddi tazminat davasının, 6100 sayılı HMK"nın 354/1-b maddesi gereğince esastan reddine, davacı gerçek kişi mimar ... tarafından davalılar Promeda Mimarlık şirketi ve ...hakkında açılmış manevi tazminat davasının reddine, davacı gerçek kişi mimar ... tarafından, davalı Demirli Grup şirketine karşı açılan manevi tazminat davasının kısmen kabulü ile takdiren 25.000 TL manevi tazminatın davalı Demirli Grup Mimarlık Yapı San İç ve Dış Tic. A.Ş."den, tespit edilebilen ihlal tarihi olan 05.02.2015 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte tahsili ile davacı gerçek kişi ..."na verilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı, davacılar vekili ve davalı Demirli Grup Ltd.Şti vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dava, 5846 sayılı Kanun kapsamında eser mahiyetinde olduğu iddia olunan mimari projeden doğan telif haklarına tecavüzün tespiti ve önlenmesi ile maddi ve manevi tazminat isteminden ibaret olup, İlk Derece Mahkemesince yazılı şekilde davanın reddine dair verilen kararı istinaf edilmesi üzerine inceleyen Bölge Adliye Mahkemesince yukarıdaki şekilde karar verilmiştir.
6100 sayılı HMK"nın 297/2. maddesi uyarınca hükmün sonuç kısmında taleplerin her biri hakkında verilen karar açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmelidir. Bu yargıda açıklık ve netlik prensibinin gereğidir. Yine aynı Kanunun istinaf incelemesi neticesinde verilebilecek kararları düzenleyen 353. maddesinin 1.b bendinde, incelenen mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğuna kanaat edilmesi halinde istinaf başvurusunun esastan reddine; yargılamada eksiklik bulunmamakla beraber, kanunun olaya uygulanmasında hata edilip de yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı takdirde veya kararın gerekçesinde hata edilmiş ise tespit edilen hata düzeltilerek yeniden esas hakkında; yargılamada bulunan eksiklikler duruşma yapılmaksızın tamamlanacak nitelikte ise bunların tamamlanmasından sonra yeniden esas hakkında duruşma yapılmadan karar verileceğine yer verilmiştir. Buna göre, HMK"nın 297/2 ile 353/1.b hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, istinaf incelemesi sonucunda ilk derece mahkemesi kararının usul ve esas bakımından hukuka uygun bulunması üzerine istinaf başvurusunun esastan reddedilmesiyle birlikte ilk derece mahkemesi kararının; yargılamada eksiklik bulunmamakla beraber kanunun olaya uygulanmasında veya kararın gerekçesinde hata edilmesi üzerine tespit edilen hata düzeltilerek ya da yargılamada eksiklik bulunması halinde tespit edilen eksiklik giderildikten sonra bölge adliye mahkemesince verilen yeniden esas hakkındaki kararın infaza elverişli, yargıda açıklık ve netlik prensibine uygun, şüphe ve tereddüt uyandırmaktan uzak olması gerektiği anlaşılmaktadır.
Şu halde, İlk Derece Mahkemesince davanın reddine dair verilen kararı istinaf edilmesi üzerine inceleyen Bölge Adliye Mahkemesince yukarıda açıklanan şekilde, İlk Derece Mahkemesi kararının kısmen dahi olsa yerinde görülmemesi halinde karar tamamen ortadan kaldırılarak yeniden davanın esası hakkında, gerekçesiyle birlikte, karar verilmesi ve bu şekilde aynı uyuşmazlığın çözümünü sağlayan icra edilebilir tek bir karar oluşturulması gerekirken, İlk Derece Mahkemesi kararı aleyhine yapılan istinaf başvurusunun kısmen kabulüne karar verilerek kararın kısmen kaldırılması ve bu doğrultuda infazda tereddüt oluşturacak şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş ve bozmayı gerektirmiştir.
2- Bozma neden ve şekline göre, davacılar vekilinin ve mümeyyiz davalı vekilinin temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenle Bölge Adliye Mahkemesi kararının re"sen BOZULMASINA, (2) bozma neden ve şekline göre, davacılar vekilinin ve mümeyyiz davalı vekilinin temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına, HMK"nın 373/2. maddesi uyarınca dava dosyasının Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, ödedikleri peşin temyiz harcının istekleri halinde temyiz edenlere iadesine, 25/11/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.