MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL

Taraflar arasında görülen tapu iptal ve tescil davası sonunda, yerel mahkemece davanın kabulüne ilişkin olarak verilen karar davalı vekili tarafından yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, Tetkik Hakimi ...’in raporu okundu, açıklamaları dinlendi, gereği görüşülüp düşünüldü;
-KARAR-
Dava, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı pay oranında tapu iptali ve tescil istekli olarak açılmış sonradan tenkise dönüştürülmüştür.
Davacı; 1980 yılından beri mirasbırakanı ...’ın evinde iç güveyi olarak yaşayan davalının, mirasbırakanın 2007-2008 yıllarında ağır hasta olmasından yararlanmak ve mirasbırakanı kandırmak suretiyle, 2008 yılında yapılan kadastro çalışmaları sırasında mirasbırakanın maliki olduğu 148 ada 9, 145 ada 24, 148 ada 6, 144 ada 47, 138 ada 26, 138 ada 51, 137 ada 23, 137 ada 38, 134 ada 22, 135 ada 38, 126 ada 4, 132 ada 2, 115 ada 3, 116 ada 32, 118 ada 25 ve 120 ada 113 parsel sayılı taşınmazları adına tescil ettirdiğini ileri sürerek taşınmazların tapu kayıtlarının iptali ile miras payları oranında yasal mirasçıları adlarına tapuya kayıt ve tescilini istemiş, sonradan yargılama sırasında 27.12.2013 tarihli ıslah ile mirasbırakan tarafından yapılan temlikler sonucu saklı payının zedelendiğini ileri sürerek talebini ihlal edilen saklı payı oranında tenkis isteğine dönüştürmüş, 23.10.2013 tarihli keşifte, 144 ada 22 parsele yönelik davasından feragat etmiştir.
Davalı, davaya konu edilen taşınmazların bir kısmını 3. kişilerden satın aldığını, diğer taşınmazları ise mirasbırakanın kendi iradesiyle temlik ettiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, mirasbırakan tarafından yapılan temliklerin davacının saklı payını ihlal ettiği gerekçesiyle 41.069,62-TL’nin davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
Dosya içeriği ve toplanan delillerden; çekişme konusu 120 ada 113, 118 ada 25 ve 148 ada 6 parsel sayılı taşınmaz dışında kalan dava konusu taşınmazların kadastro işlemi sırasında, senetsizden, davalıya ceddinden intikalen ve verese arasında taksimen gelme olduğu belirtilerek davalı adına tespit ve tescil edildiği, 120 ada 113, 118 ada 25 ve 148 ada 6 parsel sayılı taşınmazların da yine kadastro işlemi sırasında, senetsizden ancak mirasbırakan ...’ın bağışı nedeniyle davalı adına tespit ve tescil edildiği anlaşılmaktadır.
Mirasçılık ve mirasın geçişi mirasbırakanın ölüm tarihinde yürürlükte olan hükümlere göre belirlenir (4722 s. Türk Medeni Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun m. 17). Mirasbırakan 1.1.2002 tarihinden önce ölmüşse 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi hükümlerinin, 1.1.2002 tarihinden sonra ölmüşse 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu"nun ilgili hükümlerinin uygulanması gerekir.
Tenkis (indirim) davası, miras bırakanın saklı payları zedeleyen ölüme bağlı veya sağlar arası kazandırmaların (bağış) yasal sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu (inşai) davalardandır. Tenkis davasının dinlenebilmesi için öncelikli koşul; mirasbırakanın ölüme bağlı veya sağlar arası bir kazandırma işlemi ile saklı pay sahiplerinin haklarını zedelemiş olmasıdır. Saklı payların zedelendiğinden söz edilmesi ise kazandırma konusu tereke ile kazandırma (temlik ) dışı terekenin tümüyle bilinmesiyle mümkündür. Tereke mirasbırakanın ölüm tarihinde bırakmış olduğu malvarlığı kıymetleri ile iadeye ve tenkise tabi olarak yaptığı kazandırmalardır. Bunlar terekenin aktifini oluşturur. Mirasbırakanın borçları, bakmakla yükümlü olduğu kişilerin 743 sayılı Kanun uygulanacaksa bir aylık 4721 sayılı Kanun uygulanacaksa üç aylık nafakası, terekenin defterinin tutulması, mühürlenmesi, cenaze masrafları gibi giderler de pasifidir. Aktiften belirtilen borçların indirilmesi net terekeyi oluşturur. Tereke bu şekilde tesbit edildikten sonra mirasın açıldığı tarihteki fiyatlara göre değerlendirilmesi yapılarak parasal olarak miktarının tespiti gerekir (TMK m.564). Miras bırakanın TMK"nin 506. maddesinde belirlenen saklı paya tecavüz edip etmediği bulunan bu rakam üzerinden hesaplanır. Tasarruf oranı aşılmış ise tasarrufun niteliğine göre icap ederse kazandırma işleminde, saklı payları zedeleme kastının bulunup bulunmadığı objektif (nesnel) ve sübjektif (öznel) unsurlar dikkate alınarak belirlenmelidir. Zira tasarruf oranını aşan her kazandırmada saklı payları zedeleme kastının varlığından söz edilemez.
Mutlak olarak tenkise tabi tasarruflarda (ölüme bağlı tasarruflar veya TMK"nin 565. maddesinin 1, 2 ve 3 bentlerinde gösterilenler) veya saklı payın ihlal kastının varlığı kesin olarak anlaşılan diğerlerinde özellikle muayyen mal hakkında tenkis uygulanırken TMK"nin 570. maddesindeki sıralamaya dikkat etmek davalı mahfuz hisseli mirasçılardan ise aynı Kanunun 561. maddesinde yer alan mahfuz hisseden fazla olarak alınanla sorumluluk ilkesini gözetmek, dava konusu olup olmadığına bakılmayarak önce ölüme bağlı tasarruflarla davacının saklı payını tamamlamak, sonra sağlar arası tasarrufları dikkate almak gerekir. Bu işlem sırasında dava edilmeyen kişi veya tasarrufların tenkisi gerekeceği sonucu çıkarsa davacının onlardaki hakkını dava etmemesinin davalıyı etkilemeyeceği ve birden çok kişiye yapılan teberru tenkise tabi olursa 563. maddede yer alan, alınanla mütenasip sorumluluk kuralı gözetilmelidir.
Davalıya yapılan tasarrufun tenkisine sıra geldiği takdirde tasarrufun tümünün değeri ile davalıya yapılan fazla teberru arasında kurulan oranda (Sabit Tenkis Oranı) tasarrufa konu malın paylaşılmasının mümkün olup olamayacağı (TMK m.564) araştırılmalıdır. Bu araştırma sonunda tasarrufa konu mal sabit tenkis oranında bölünebilirse bu kısımların bağımsız bölüm halinde taraflar adına tesciline karar verilmelidir.
Tasarrufa konu malın sabit tenkis oranında bölünmezliği ortaya çıktığı takdirde sözü geçen 564. maddedeki tercih hakkı gündeme gelecektir. Böyle bir durum ortaya çıkmadan davalının tercih hakkı doğmadan davalının tercihini kullanması söz konusu olamaz. Daha önce bir tercihten söz edilmişse sonuç doğurmaz. O zaman davalıdan tercihi sorulmak ve 11.11.1994 günlü 4/4 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca süratle dava konusu olup sabit tenkis oranına göre bölünemeyen malın, karar tarihindeki rayice göre değeri belirlenmeli ve bu değerin sabit tenkis oranıyla çarpımından bulunacak naktin ödetilmesine karar verilmelidir.
Öte yandan, bilindiği ve TMK’nın 565/4. maddesinde düzenlendiği üzere mirasbırakanın saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yaptığı açık olan kazandırmalar tenkise tabidir.
Somut olaya gelince; mahkemece dava dilekçesinde belirtilen tüm taşınmazların mirasbırakan tarafından temlik edildiği kabul edilerek tenkis hesabı yaptırılmıştır. Ne var ki, yukarıda değinildiği gibi, 120 ada 113, 118 ada 25 ve 148 ada 6 parsel sayılı taşınmaz dışında kalan taşınmazların mirasbırakan ile ilgisi bulunmamaktadır.
Hal böyle olunca, TMK’nın 565/4. maddesi uyarınca mirasbırakanın saklı payı zedeleme kastı ile hareket edip etmediğinin öncelikle incelenmesi, saklı payı zedeleme kastı ile hareket ettiği belirlenir ise, anılan 3 parça taşınmaz bakımından yukarıdaki ilkeler uyarınca tenkis hesabı yapılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, mirasbırakanla ilgisi olmayan taşınmazları da kapsar şekilde yazılı olduğu üzere hüküm kurulması doğru değildir.
Davalının yerinde bulunan temyiz itirazlarının kabulü ile, hükmün (6100 sayılı Yasanın geçici 3.maddesi yollaması ile) 1086 sayılı HUMK"un 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, alınan peşin harcın temyiz edene geri verilmesine, 19.02.2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.