MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı ... vekili Avukat ... tarafından, davalı .... Genel Müdürlüğü aleyhine 17/07/2014 gününde verilen dilekçe ile haksız fiil nede...yle maddi tazminat istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; davanın kısmen kabulüne dair verilen 05/07/2017 günlü kararın Yargıtay’ca incelenmesi davalı vekili tarafından süresi içinde iste...lmekle temyiz dilekçesi...n kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü.
Dava, haksız fiil nede...yle maddi tazminat istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiş; hüküm, davalı tarafından temyiz edilmiştir.
Davacı, maliki olduğu ... İli, ... İlçesi"nde bulunan taşınmazlarda ekili ürünlerin, ... ... ... Santrali"...n çevreye yaydığı zararlı gazların ve küllerin etkisi ile zarar gördüğünü, verimin düştüğünü iddia ederek uğradığı zararın ödetilmesi isteminde bulunmuştur.
Davalı, ... santralin işletilmesinden dolayı çevreye herhangi bir zarar verilmediği..., resmi kurumlarca hava kalitesi...n sürekli ölçüldüğünü, yönetmeliklerle belirlenen sınır değerlerin aşılmadığını, küllerin toprakla örtüldüğünü düzenli olarak nemlendirme yapıldığını, davanın reddi gerektiği... savunmuştur.
Mahkemece yapılan ilk yargılama neticesinde, mahallinde yapılan tespite göre, davalının işlettiği ... santralin çevreye olumsuz etkisinden dolayı davacının ektiği üründe verim kaybı olduğu kabul edilerek istemin kısmen kabulüne karar verilmiş, hüküm davalının temyizi üzerine Dairemizce bozulmuştur.
Bozma ilamında; bölgedeki hakim rüzgarları gösterir meteorolojik bulguların getirtilmesi, taşınmazların santrale uzaklıkları ve konumlarının belirlenmesi, santralin çalışma kapasitesi...n ve zamanının sorulması ve daha öncesinde eldeki davada ve emsal dosyalarda rapor veren bilirkişiler dışındaki bilirkişilerden çelişkiyi giderici ve denetime elverişli bir rapor alınması gerektiği belirtilmiştir.
Mahkemece bozma ilamına uyulmuş, iki ... mühendisi, bir çevre mühendisinden oluşan bilirkişi heyetinden rapor alınmış, bu heyet tarafından hazırlanan bilirkişi raporunun hükme esas alındığı bildirilerek, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükme esas alınan bilirkişi raporunda; ... santrallerin çevreye olan kirliliği...n belirlenmesinde kesin bir matematiksel hesabın mümkün olmadığı, dosyaya kazandırılan rüzgar diyagramına göre rüzgar hızları ile bahar aylarında oluşan fırtına türü esmeler dikkate alındığında ... santral bacalarından ve diğer tozumalardan dolayı kirlilik etmenleri...n etrafa rahatlıkla taşınacağı belirtilmiş, ... santralden kaynaklanan "taşınmaz değer kaybı tazminatı" dosyalarında yapılan toprak analiz sonuçları ile bitkilerin kirliliğe hassasiyet
dereceleri, taşınmazların santrallere mesafeleri, konumları, hakim rüzgarların esme yönleri, zamanları ve hızları değerlendirilerek zarar oranlarının belirlendiği ifade edilmiştir.
Özellikle taşınmaz değer kaybı tazminatı dosyalarına davalı tarafça sunulan ve ... Ü...versitesi Öğretim Görevlileri tarafından 2008 yılında ... ... bölgesinden alınan toprak, bitki ve su örnekleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde hazırlanan “... ... ... A ve ... ... B ... Santralleri İşletme Sahaları ve Çevresi...n Toprak, Jeoloji, ... ve Çevre Kirliliği Bakımından İncelenmesi ve Tarımsal Değerleme Çalışmaları Raporu"nda; araştırma alanı topraklarında toplam ... (Kadmiyum), Pb (Kurşun), Zn (Çinko) ve Cu (Bakır) konsantrasyonlarının Toprak Kirliliği Kontrol Yönetmeliği sınır değerleri... aşmadığı, araştırma topraklarının bir kısmında ... (Civa), Cr (Krom) ve ... (...kel) element konsantrasyonlarının sınır değerleri aştığı, ... fazlalığının bulunduğu toprakların jeolojik yapısına bakıldığında bu toprakların ofiyolitik kayaların üzerinde oluşan topraklardan kaynaklandığı, ofiyolitik kayaların genel olarak Fe, ..., Ca, Ti, ..., Co ve Cr elementleri açısından normal değerlerin üzerinde zenginlik arz ettiği, ... ... ... santralleri merkez olarak kabul edildiği zaman Cr ve ... dağılımlarının merkezden uzaklaştıkça düzenli bir artış veya azalış sergilememeleri...n, kaynağın bölgedeki ana litolojiden (taş bilimi) kaynaklandığını açıkça gösterdiği, bu zenginleşme...n ... santrallerin bulunmadığı ancak benzer litolojiye sahip olmalarından dolayı ..., ...-Araç ve ...-Yakacık bölgelerinden toplanan kaya ve toprak örneklerinde de tespit edildiği, kirlilik ve toksisite değerlendirmesi yapılırken topraktaki "toplam metal" değeri kadar, "alınabilir metal" değeri...n de önemli bir ölçüt olduğu, ... ... bölgesinden toplanan toprak örnekleri...n alınabilir... ve Cu içerikleri...n bitkiler için tehlike arz edecek miktarda olmadığı, ayrıca bölge...n kireçli, alkali yüksek KDK ve killi özelliklerde olması nede...yle ağır metallerin toprakda absorbe olduğu, araştırma alanından toplanan su örnekleri...n ise ..., ... ve ... içerikleri...n "İçme Suyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik"te belirtilen sınır değerlerin oldukça altında olduğu, araştırma alanından toplanan bitki örneklerinde belirlenen ağır metaller yönünden yasal bir sınır değer olmadığı, ancak literatür çalışmalarına göre değerlendirme yapılabileceği, toplanan buğday ve ayçiçeği bitki örneklerinde analiz edilen ..., Pb, ... ve Cr açısından birkaç örnekte, literatür çalışmalarında belirlenen sınır değerin üzerinde değer belirlendiği, bu durumun topraktan ziyade atmosferik taşınımlar nede...yle özellikle ge...ş yapraklı bitkilerin toprak üstü aksamları üzerinde çökelmiş olabileceği... düşündürdüğü, fakat bu araştırmanın örnekleme aşamasının hasat sonrasına gelmesi nede...yle ancak anız artıklarında örnekleme yapılabildiği, bitkilerin metal içerikleri konusunda yapılması gereken daha detaylı bir değerlendirme...n, bölgede yaygın olarak bulunan bitki vejetasyonlarından pilot bitkiler seçilmek suretiyle "hasattan önce" toplanacak örneklerde dane, sebze ve meyve gibi unsurlarda metal analizi yapılması gerektiği belirtilmiştir.
Emsal dosyalara davalı tarafından ibraz edilen ve ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesi"...n 2014/425 esas sayılı dosyası üzerinden alındığı bildirilen, ... Çevre Mühendisliği Öğretim Üyesi ve Tarım Ekonomistleri tarafından hazırlanan 11/07/2016 tarihli raporda ise; dava konusu alanda yetiştirilen ürün örneklerinde yapılan analizler sonucunda, örneklerin ağır metal, pestisit ve dioksin içerikleri...n "Yemlerde İstenmeyen Maddeler Tebliği", "Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği"
hükümlerine uygun
bulunduğu, santral sahasından alınan toprak örnekleri...n ağır metal içerikleri...n bir çoğunun konsantrasyon değerleri...n, Toprak Kirliliği Yönetmeliği sınır değerleri... aşmadığı, yönetmelik sınır değerleri... aşan metallerin kaynağının da yöre...n doğal yapısı olduğu, Mülga ... İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından baca gazı emisyonlarının online olarak izlendiği, Müdürlük tarafından Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrol Yönetmeliği hükümleri...n aşılmadığının bildirildiği, bu durumun baca gazlarının tarımsal üretimde herhangi bir olumsuzluğa yol açmaması gerektiği biçiminde değerlendirildiği, hava kalitesi verileri ile alınan ürün ve toprak örneklerinde yapılan analizlerin santral kaynaklı herhangi bir kirliliği doğrulamadığı, santral civarında toprakta pH değeri...n yüksek olduğu, bu durumun da toprak ...teliği... değiştirecek bir asitlenme bulunmadığının göstergesi olduğu, dolayısıyla santral emisyonlarının ürün kaybına yol açtığının söylenmesi...n mümkün olmadığı bildirilmiştir.
Şu halde, ... santrallerden kaynaklanan bir zarar olup olmadığı hususunda, dosya kapsamında alınan raporlar ile yukarıda özetlenen raporlar arasında açık bir çelişki bulunmaktadır. Öte yandan, dosya kapsamında alınan rapor ile tespit raporu, gerek hesaplamaya esas zarar oranları, gerekse hesaplanan tazminat miktarları yönünden kendi içlerinde birbirleri ile de çelişmektedirler.
Uyuşmazlığın çözümünde sağlıklı bir sonuca ulaşmak için, öncelikle ... santrallerden kaynaklanan bir zarar olup olmadığı hususu tereddüde yer vermeyecek şekilde belirlenmelidir.
Bu nedenle; gerek eldeki tazminat dosyası, gerekse benzer ...telikteki ürün zararı ve taşınmaz değer kaybı dosyaları ve tespit dosyalarında rapor hazırlamamış, ... Fakülteleri"...n toprak, bitki ve tarım ekonomisi bölümlerinden seçilen uzman üç akademisyen ile çevre mühendisi ve dava konusu yerlerle ilgili bilgi ve deneyimi bulunan ... mühendisi ile fen bilirkişisinden oluşacak altı kişilik bir bilirkişi kurulu aracılığı ile taşınmazlar üzerinde "hasattan önce" keşif yapılmalıdır.
Keşif sırasında, taşınmazlardan yeteri kadar toprak ve bitki örnekleri toplanmalı, ayrıca karşılaştırma yapılabilmesi için santrallerin etki alanı dışındaki taşınmazlardan şahit toprak ve bitki numuneleri ile santrallere komşu taşınmazlardan toprak ve bitki numuneleri alınmalı ve analiz yaptırılmalıdır.
Bilirkişi heyeti tarafından, bitkilerin başak, yaprak ve kökleri yerinde incelenmeli, boyları, gövde kalınlıkları gözlemlenmeli, kökleri çekilerek kök yapılarında çürüklük olup olmadığına bakılmalı, bitki yaprak ayalarının ge...şliği ve parlaklığı kontrol edilmeli, bitki yüzeylerinde normalin dışında bir toz birikimi ve plaklaşmış baca gazı artığı olup olmadığı denetlenmeli ve edi...len gözlem sonuçları raporda açıklanmalıdır. Ayrıca ürünlerin yakından ve anlaşılır şekilde, yeteri kadar fotoğrafları çekilerek dosyaya alınmalıdır.
Toprak ve bitki analiz sonuçları ile yapılan gözlem sonucu tespit edilen hususlar, taşınmazların santrallere uzaklıkları ve konumları, hakim rüzgar yönüne ilişkin meteoroloji verileri, santrallerin çalışma kapasiteleri ve zamanları değerlendirilerek, toplam metal değerleri ile alınabilir metal değerleri tespit edilip, gerek yasal sınır değerler gerekse literatürde kabul edilen değerler ile kıyaslanarak, toprağın doğal yapısının bu sonuçlara etkileri açıklanarak, davaya konu taşınmazlarda santrallerden kaynaklı bir zarar doğup doğmadığı tereddüte yer vermeyecek şekilde tespit edilmelidir. Raporlar arasındaki çelişkiler
nedenleri izah edilerek giderilmeli, Mahkeme...n ve Yargıtay"ın denetimine elverişli, gerekçeli bir bilirkişi raporu hazırlanmalıdır.
Yapılacak incelemeler sonucunda santral kaynaklı bir zarar doğduğu sonucuna varılması halinde ise; zarar hesaplaması yapılırken, brüt gelirden üretim giderleri çıkartılarak net gelir belirlenmeli ve hangi yıla ilişkin ürün zararı iste...yorsa o yıla ilişkin veriler esas alınmalıdır.
Mahkemece, açıklanan yönler gözetilmeyerek, eksik inceleme ve araştırma ile yetersiz bilirkişi raporuna göre karar verilmiş olması usul ve yasaya uygun düşmediğinden kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Temyiz edilen kararın, yukarıda gösterilen nedenlerle BOZULMASINA, bozma nede...ne göre davalının diğer temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına ve peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine 21/12/2017 gününde oybirliğiyle karar verildi.