Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, iş kazasından kaynaklanan maddi-manevi tazminat istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozmaya uyularak ilâmında belirtildiği şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalı ... avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
1-Dosyadaki temyiz kapsam ve nedenlerine göre; davalı ... Belediyesi vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar verilmiştir.
2-Dava, iş kazası sonucu sürekli işgöremez hale gelen davacının maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerin incelenmesinden; dava dilekçesi ile 1,000 TL maddi tazminatın talep edildiği; Mahkemece 22/02/2016 tarihli bilirkişi raporu uyarınca toplam tazminat miktarının 452.213,52 TL olduğu açıkça belirtilerek davacının talebi ile bağlı kalınmak sureti ile 1,000,00 TL maddi tazminatın davalılardan müştereken tahsiline karar verildiği; ilamın davalılar vekillerinin temyizi üzerine Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin 13.09.2018 tarihli kararı ile bozulduğu, bozma ilamında davacının geçirdiği iş kazasına ilişkin belirlenen % 64 sürekli iş göremezlik oranına ait kontrol kaydı sonucunun araştırılmasından sonra kesinleşen iş göremezlik oranının belirlenmesi ve davacıya iş göremezliği nedeni ile ödenen geçici iş göremezlik ödeneği ile bağlanması gereken ilk peşin değerli gelirin kusur oranları esas alınarak hesaptan tenzil edilerek maddi tazminat alacağının hesaplanması, neticeten kazanılmış haklar da gözetilerek bir karar verilmesi gerektiğine değinildiği; Mahkemenin bozma ilamına uyduğu; bu arada davacının ilk hükme dayanak 22/02/2016 tarihli bilirkişi raporu doğrultusunda bakiye 451,213,52 TL maddi tazminat alacağı ile 1,000,00 TL manevi tazminatın davalılardan tahsiline ilişkin ek davaları açtığı; akabinde davacı tarafın ıslah dilekçesi ile maddi tazminat istemini 575,619,23 TL olarak arttırdığı; Mahkemenin nihai olarak 575,619,23 TL maddi tazminat ile 70,000 TL manevi tazminatın davalılardan müştereken tahsiline yönelik hüküm kurduğu anlaşılmaktadır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 06/03/2002 tarih ve 1/119-135 sayılı ilamında da belirtildiği üzere; bozma kararına uyulması ile Mahkemenin bozma kararı doğrultusunda işlem yapma yükümlüğü doğar. Bu ilke usul Kanununun dayandığı ana esaslardan olup kamu düzeni ile ilgilidir. Yargıtayın bozma kararına uymuş olan Mahkemenin, bozma gereğince değerlendirme yaparak yeni hükmü tesis etme zorunluluğu vardır.
Diğer yönden aydınlatılması gereken diğer bir husus da usulü kazanılmış hak kavramıdır. Karar tarihinde yürürlükte olan 6100 sayılı HMK"da (ayrıca mülga 1086 sayılı HUMK içeriğinde) “usulü kazanılmış hak” kavramına ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır. Bu kurum, davaların uzamasını önlemek, hukuki alanda istikrarı sağlamak ve kararlara karşı genel güvenin sarsılmasını önlemek amacıyla Yargıtay uygulamaları ile geliştirilmiş, öğretide kabul görmüş ve usul hukukunun vazgeçilmez ana ilkelerinden biri haline gelmiştir. Usulü müktesep hak, anlam itibariyle, bir davada, mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve uyulması zorunlu olan hakkı ifade etmektedir.
Mahkemenin, Yargıtay’ın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usulü kazanılmış hak doğabileceği gibi, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usulü kazanılmış hak gerçekleşebilir. Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları kesinleşir. Bozma kararına uymuş olan mahkeme kesinleşen bu kısımlar hakkında yeniden inceleme yaparak karar veremez. Bir başka anlatımla, kesinleşmiş bu kısımlar, lehine olan taraf yararına usulü kazanılmış hak oluşturur (04.02.1959 gün ve 13/5 sayılı YİBK).
Kazanılmış haklar “Hukuk Devleti” kavramının temelini oluşturan en önemli unsurlardandır. Kazanılmış hakları ortadan kaldırıcı nitelikte sonuçlara yol açan yorumlar Anayasa"nın 2.maddesinde açıklanan “Türkiye Cumhuriyeti sosyal bir hukuk devletidir” hükmüne aykırılık oluşturacağı gibi toplumsal kararlılığı, hukuksal güvenceyi ortadan kaldırır, belirsizlik ortamına neden olur ve kabul edilemez.
Yargıtay içtihatları ile kabul edilen “usulü kazanılmış hak” olgusunun, bir çok hukuk kuralında olduğu gibi yine Yargıtay içtihatları ile geliştirilmiş istisnaları bulunmaktadır. Örneğin Mahkemenin bozmaya uymasından sonra yeni bir içtihadı birleştirme kararı (09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı YİBK) ya da geçmişe etkili yeni bir Kanun çıkması karşısında, Yargıtay bozma ilamına uyulmuş olmakla oluşan usulü kazanılmış hak hukukça değer taşımayacaktır.
Usulü kazanılmış hakkın hukuki sonuç doğurabilmesi için; bir davada ya taraflar ya mahkeme ya da Yargıtay tarafından açık biçimde yapılmış olan ve istisnalar arasında sayılmayan bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş uyulması zorunlu olan bir hakkın varlığından söz edilebilmesi gerekir. (HGK.nun 12.07.2006 T., 2006/4-519 E, 2006/527 K, 03.12.2008 T., 2008/10-730 E., 2008/732 K.) Zira usulü kazanılmış hak ilkesi kamu düzeniyle ilgilidir. (09.05.1960 T., 21/9; 04.02.1959 gün 13/5 sayılı İçtihadı Birleştirme kararı)
Somut olayda, Mahkemece verilen ilk kararın davalılarca temyizi üzerine Dairemiz kararı ile bozulduğu, bozma ilamında davalılar lehine olacak şekilde, Kurumca bağlanan gelirlerin ilk peşin değerinin ve davacıya ödenen geçici işgöremezlik ödeneğinin rücu edilebilecek kısmının hesaplanarak, hükme esas bilirkişi hesap raporunda belirlenen zarar tutarından indirilmek sureti ile karar verilmesi gerektiğine değinildiği anlaşılmıştır. Bu bağlamda, Yerel Mahkeme her ne kadar Dairemizin Bozma ilamına uymuş ise de; maddi tazminat davası bakımından dosyada mevcut, ilk hükme esas bilirkişi hesap raporunda yapılan hesaplamaya itibar edilmesi yerine, yeniden hesap raporu tanzimi sureti ile bozma ilamına uygun bir karar ihdas etmemiş, davalılar lehine oluşan usulü müktesep hakka riayet edilmemiştir. İşaret olunan Bozma İlamına göre; Mahkemenin hesap bilirkişisinden aldığı 22/02/2016 tarihli bilirkişi raporu uyarınca 452.213,52 TL olarak belirlenen rakamdan Kurumca bağlanan gelirin ilk peşin değeri ve davacıya ödenen geçici işgöremezlik ödeneğinin rücu edilebilecek kısmının tenzili sureti ile maddi tazminata hükmedilmesi gerekirken yeniden maddi tazminat hesabı yapılması hatalı olmuştur.
Mahkemece yapılacak iş, davacının maddi tazminat alacağının 22/02/2016 tarihli bilirkişi raporu uyarınca 452.213,52 TL olarak belirlendiği ve davalılar lehine usulü müktesep hak oluştuğu dikkate alınarak, bu rakamdan kurumca bağlanan gelirin ilk peşin değeri ve davacıya ödenen geçici işgöremezlik ödeneğinin rücu edilebilecek kısmının tenzili sureti ile karar vermekten ibarettir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı ..."na iadesine, 17/12/2020 gününde oy birliğiyle karar verildi.