MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi


Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 10.07.2012 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı kurulması istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 04.02.2015 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı ... vekili tarafından ve 02.10.2015 günlü ek kararın davalı ... vekili tarafından istenilmekle dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
K A R A R
Dava, Türk Medeni Kanununun 747. maddesi gereğince geçit hakkı kurulması isteğine ilişkindir.
Davacı vekili, davacının maliki olduğu ... ili, ... ilçesi, 327 ada 51 parsel sayılı taşınmazın genel yola bağlantısının bulunmadığını ileri sürerek davalılara ait taşınmazlardan geçit hakkı tesisini talep etmiştir.
Bir kısım davalılar davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, davanın kabulü ile ... ili, ... ilçesi, Babakale Köyü 327 ada 51 parsel lehine; aynı köy 327 ada 46 parsel, 327 ada 45 parsel, 327 ada 44 parsel, 327 ada 43 parsel, 327 ada 41 parsel, 327 ada 40 parsel ve fen bilirkişi raporunda D harfi ile gösterilen kuru dere yatağı ile birlikte Kocaköy Köyü 183 ada 1 parsel, Kocaköy Köyü 183 ada 2 parsel, Kocaköy Köyü 183 ada 5 parseller aleyhine 04.03.2014 havale tarihli fen bilirkişi raporuna ekli krokide gösterildiği üzere 3 metre genişliğinde Babakale Köyü 327 ada 46 parselden J harfi ile gösterilen kısımdan 531,34 m2 yüzölçümünde, Babakale Köyü 327 ada 45 parselden I harfi ile gösterilen kısımdan 294,669m2 yüzölçümünde, Babakale Köyü 327 ada 44 parselden H harfi ile gösterilen kısımdan 140,317 m2 yüzölçümünde, Babakale Köyü 327 ada 43 parselden G harfi ile gösterilen kısımdan 130,692 m2 yüzölçümünde, Babakale Köyü 327 ada 41 parselden F harfi ile gösterilen kısımdan 359,159 m2 yüzölçümünde, Babakale Köyü 327 ada 40 parselden E harfi ile gösterilen kısımdan 417,323 m2 yüzölçümünde, D harfi ile gösterilen 17,284 m2"lik kuru dere üzerinden sonra Kocaköy Köyü 183 ada 1 parselden C harfi ile gösterilen kısımdan 104,471 m2 yüzölçümünde, Kocaköy Köyü 183 ada 2 parselden B harfi ile gösterilen kısımdan 132,121 m2 yüzölçümünde, Kocaköy Köyü 183 ada 5 parselden A harfi ile gösterilen kısımdan 571,75 m2 yüzölçümünde geçit hakkı tesisine karar verilmiştir.
Hükmü, davalı ... vekili ile davalı ... vekili temyiz etmiştir.
Mahkemece, 02.10.2015 tarihli ek karar ile davalı ... vekili tarafından verilen kesin süreye rağmen eksik temyiz harcının ve temyiz masrafının ödenmediği gerekçesiyle temyiz talebinin reddine karar verilmiştir.
Ek kararı davalı ... vekili temyiz etmiştir.
1)Mahkemece, 705,08TL eksik temyiz harcı ve 500,00TL temyiz masrafının 7 günlük kesin süre içinde davalı ... vekili tarafından ödenmesi hususunda 21.06.2015 tarihli muhtıra düzenlenmiş, muhtıra davalı vekili Av. ..."ya 13.07.2015 tarihinde tebliğ edilmiştir. Davalı ..."in, ... 3. Noterliğinin 13.07.2015 günlü ve 5930 yevmiye sayılı azilname ile Av. ..."yı vekillik görevinden azlettiği anlaşılmıştır. Bu durumda mahkemece muhtıranın davalı ..."e tebliği gerekirken adı geçen asile tebliğ edilmediği anlaşılmıştır. Açıklanan nedenlerle, 02.10.2015 tarihli ek kararın kaldırılmasına karar verilerek temyiz incelemesine geçilmiştir.
2)Bu tür davalar ülkemizde arazi düzenlenmesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi nedeniyle zorunlu olarak açılmaktadır. Geçit hakkı verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantısı sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine "Mutlak geçit ihtiyacı" veya "Geçit yoksunluğu", ikincisine de "Nispi geçit ihtiyacı" ya da "Geçit yetersizliği" denilmektedir.
Geçit hakkı verilmesine ilişkin davalarda, bu hak taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından leh ve aleyhine geçit istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına geçit istenen taşınmaz paylı mülkiyete konu ise dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.
Geçit tesisi davalarında başlangıçta davacı tarafından öngörülemediğinden dava dilekçesinde talep edilen yer dışındaki güzergahlardan da geçit kurulması gerekebilir. Bu güzergah üzerindeki taşınmazların maliklerine dava dilekçesi ile husumet yöneltilmemiş olması kabul edilebilir bir yanılgıya dayandığından 6100 sayılı HMK’nin 124. maddesi gereğince dürüstlük kuralına aykırı olmayan bu taraf değişikliği talebi kabul edilerek davacının bu kişilerin harçsız olarak davaya katılmalarını sağlamasına imkan verilmelidir.
Türk Medeni Kanununun 747/2 maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit hakkı taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir. Geçit ihtiyacının nedeni, taşınmazın niteliği ile bu ihtiyacın nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakârlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır.
Uygun güzergah saptanırken önemle üzerinde durulması gereken diğer bir yön ise, aleyhine geçit kurulan taşınmaz veya taşınmazlar bölünerek kullanım şekli ve bütünlüğünün bozulmamasıdır. Şayet başka türlü geçit tesisi mümkün değilse bunun gerekçesi kararda açıkça gösterilmelidir.
Yararına geçit kurulacak taşınmazın tapuda kayıtlı niteliği ve kullanım amacı nazara alınarak özellikle tarım alanlarında, nihayet bir tarım aracının geçeceği genişlikte (emsaline göre 2,5-3 m.) geçit hakkı tesisine karar vermek gerekir. Bu genişliği aşan bir yol verilmesinin zorunlu olduğu hallerde, gerekçesi kararda dayanakları ile birlikte gösterilmelidir.
Kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanununun 748/3 ve 1012. maddesi ile yeni Tapu Sicil Tüzüğünün "İrtifak hakları ve taşınmaz yükünün tescili" başlıklı 30. maddesi gereğince kütük sayfasında ayrılan özel sütununa tesciline karar verilmelidir.
Geçit hakkı kurulmasına ilişkin davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.
Yukarıdaki ilkeler ışığında somut olaya gelince; mahkemece yapılan keşif sonucu alınan 04.03.2014 havale tarihli fen bilirkişisi raporunda tek alternatif olarak gösterilen yerden 327 ada 51 parsel lehine geçit hakkı tesisine karar verilmiş ise de dosyada mevcut paftada aleyhine geçit hakkı tesis edilen 327 ada 40 parsel ile 183 ada 1 parsel sayılı taşınmazlar arasında "Dere" bulunmaktadır. Dere yatakları kural olarak Türk Medeni Kanununun 715. maddesi kapsamına giren devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerdendir. Bu özelliği itibariyle de kamu malıdır. Kamu malı niteliğinde olan bir yerin, kişinin özel istifadesine terki olanaklı değildir. Kısaca belirtmek gerekirse, dere yatağı üzerinden köprü kurularak dahi olsa geçit kurulamaz. Kaldı ki geçit davalarındaki amaç, yol ihtiyacı içinde bulunan bir taşınmazın, kesintisiz olarak genel yola ulaşımını sağlamaktır. Dere yatağı tapuya tescil edilmiş bir yer olmadığından bu şekilde kurulan geçitle kesintisizlik ilkesi de ihlal edilmiş olur.
Bu durumda mahkemece, mahallinde uzman bilirkişiler marifetiyle yeniden keşif yapılmak suretiyle kamu malı niteliğinde olan yerlerden geçit hakkı tesis edilemeyeceği ve geçit davalarında uygulanan kesintisizlik ilkesi göz önünde bulundurularak lehine geçit hakkı tesisi istenilen taşınmazın yola ulaşımın sağlanmasının mümkün olup olmadığı araştırılmalı, ilgili taşınmazların tapu kayıtları temin edilmeli, tapu kayıt maliklerinin davada usulüne uygun şekilde taraf olması sağlanmalı, davacının maliki olduğu taşınmazdan genel yola kadar kesintisiz bağlantı sağlanacak şekilde alternatifler oluşturularak en uygun alternatiften geçit hakkı kurulmalıdır.
Belirtilen hususlar üzerinde durulmadan eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bu nedenle hükmün bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; davalı ... vekili ile davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatıranlara iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 09.12.2019 tarihinde oy birliği ile karar verildi.