Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkeme, (kapatılan) 21. Hukuk Dairesi bozma kararına uyarak ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davanın yasal dayanağı, 506 sayılı Kanunun 79/10 ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleridir. Anılan Kanunlarda ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde, re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Eldeki davada; davacı 16/06/2003- 15/12/2008 tarihleri arasında davalı işyerinde çalıştığının tespitini talep etmiş, davanın kabulüne dair önceki karar, Yargıtay (Kapatılan) 21. Hukuk Dairesi’nin 10.12.2015 tarihli ilamı ile bozulmuş olup, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda davanın kabulüne, kuruma bildirilen süreler dışlanarak, davacının, davalı işveren yanında, 16/06/2003- 30/06/2003 tarihleri arasında 14 gün, günlük 13.10 TL, 01/07/2003 - 01/01/2004 tarihleri arasında 180 gün günlük 15.26TL, 01/01/2004 - 30/06/2004 tarihleri arasında 180 gün, günlük 18.32TL, 01/07/2004 - 31/12/2004 tarihleri arasında 180 gün, günlük 14.80TL, 01/01/2005 - 31/12/2005 tarihleri arasında 360 gün, günlük 16.29TL, 01/01/2006 - 18/01/2006 tarihleri arasında 18 gün, günlük 17.70TL, 27/01/2007-29/01/2007 tarihleri arasında 1 gün, günlük 18.75TL ücretle 506 sayılı kanuna tabi çalıştığının tespitine karar verilmiştir.
Bozma sonrası yapılan yargılamada, davalı ... Sanayi ve Ticaret Limited Şirketine ait ticaret sicil kayıtları ile 1086906 sicil numaralı davalı şirketin dönem bordroları getirtilerek bir kısım bordro tanıklarının dinlendiği, ancak dinlenen bordro tanıklarının ihtilaf konusu sürenin tamamında çalışması bulunan tanıklardan seçilmediği, dava dışı işyeri ... Dış Ticaret A.Ş. ile davalı işyeri arasında organik bağ bulunup bulunmadığı ve dava konusu dönemde farklı işyerinden Kuruma bildirilen çalışmaların gerçekliği araştırılmadığı anlaşılmaktadır.
Mahkemece Dairemizce verilen bozma kararına uyulmuş ise de, bozma gereğinin tam olarak yerine getirildiğinden bahsedilmesi mümkün değildir. Bozma sonrası yapılan araştırmanın eksik olduğu, bozma gereklerinin yerine getirilmediği, yapılan araştırma ve incelemenin hüküm kurmaya yeterli olmadığı görülmektedir.
09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararında da açıkça vurgulandığı üzere, bir Mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda; Mahkeme yönünden o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine bozma kararında açıklanan hukuki esaslar çerçevesinde hüküm kurmak yükümlülüğü doğar.
6100 sayılı HMK 119/1-e maddesi gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, 194. maddesi gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir. İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK 31. maddesi gereğince, hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim, HMK 31. maddesi ve 119/1-e maddesi gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Yukarıdaki yasal düzenlemeler ve açıklamalar ışığı altında; talep ve kabul edilen süre gözetilerek, davacıya, davasını somutlaştırması adına, mahkemece öncelikle davacıya tam olarak talebi açıklattırılmalı, işe başlama ve işten çıkış tarihleri davacıya sorularak açıklığa kavuşturulmalı, davacının kim tarafından işe alındığı, çalışırken kimden emir ve talimat aldığı, iş yerinde hangi işlerde çalıştığı, çalışma arkadaşlarının kimler olduğu, ücretini nasıl aldığı, çalışma şeklinin nasıl olduğu hususlarında beyanı alınarak ve eksik hususlar davacıya açıklattırılarak dava konusu somutlaştırılmalı, hangi kişilerin yanında hangi yıllarda ne iş yaptığı, çalışmalarında ara verip vermediği hususu sorulmalı, eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulacak şekilde davacıya açıklattırılarak talebi somutlaştırılmalıdır.
Bunun yanında dava dışı işyeri ... Dış Ticaret A.Ş. ile davalı işyeri arasında organik bağ bulunup bulunmadığı açıklığa kavuşturup, organik bağın bulunmaması durumunda davacı adına neden dava dışı işyerinden bildirim yapıldığı tespit edilmeli, her iki işyeri araştırılmak suretiyle, işverenlerin kimler olduğu, kime ait olduğu, faaliyet alanlarının nelerden ibaret olduğu, davalı şirkete ait işyeri ile dava konusu dönemde farklı işyerinden Kuruma bildirilen çalışmalarının gerçekliği araştırılarak, işverenlik sıfatı araştırılmalı, işyeri devri ya da işverenler arasında organik bağ bulunup bulunmadığı tartışılmalı, resen araştırma kapsamında davalı işyerinin bordrolarında uyuşmazlığa konu dönemin tamamını kapsar şekilde çalışması bulunan bordro tanıkları re’sen belirlenerek beyanlarına başvurulmalı; talep edilen döneme ilişkin bordro tanıklarına ulaşılamadığı takdirde sigortalı ile birlikte çalışan kişiler ile aynı çevrede işyeri olan işveren ya da bu işverenlerin çalıştırdığı kişiler re’sen saptanarak bilgi ve görgülerine başvurulmalı, bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanık anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, tüm deliller birlikte değerlendirilmek suretiyle çıkacak sonuca göre hüküm kurulmalıdır.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ:Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalılardan ... Tekstil San.ve Tic. Ltd. Şti."ne iadesine, 15.02.2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.