10. Hukuk Dairesi 2020/5514 E. , 2020/7055 K.
"İçtihat Metni"
Mahkemesi :İş Mahkemesi
Dava, davacının iptale konu hizmetlerinin fiili çalışma olduğunun tespiti ve bu hizmetlerin iptaline ilişkin kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.
Mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Mahkemece uyulan bir önceki bozma ilamında, “davacının çalışmasının gerçekliğinin belirlenebilmesi amacıyla; dava konusu dönemde sigorta primlerini ödeyip/ödemediği, dava konusu dönemde ödediği tüm vergiler belirlenmeli; puantaj kayıtları, ücret tediye bordroları, hasta sevk kağıtları, yaptığı işe göre davacının isim ve imzasını taşıyan fatura ve benzeri her türlü belge celbedilmeli; ilgili meslek/ticaret odasından kapasite raporu celbedilmeli, tüm vergi beyannameleri, kapasite, (gerektiğinde keşif yapılarak tespit edilecek) işyeri mekan ve büyüklüğü/fiziki şartları, ciro, elektrik, su tüketimi ve her türlü veri gözetilmek suretiyle çalışması gereken sigortalı sayısı, gerektiğinde alanında uzman ilgili meslek mensubu, mali müşavir ve hukukçudan oluşan bilirkişi heyetinden rapor alınarak belirlenmeli, bu raporda dava konusu dönemdeki dönem bordrolarında çalıştığı bildirilen sigortalı sayısı ile de karşılaştırma yapılmalı; somut bilgi ve görgüye sahip tanıkları bildirmeleri taraflardan istenmeli ve buna ilişkin tanık/tanıkların tespiti zabıtadan istenmeli; yargılama aşamasında dinlenen tanıkların sıfatlarına ilişkin belgeler temin edilmeli; dava konusu dönemde davacı ile birlikte çalışan ve işverenlerin bordrolarında kayıtlı kişiler ile komşu veya benzeri işleri yapan veya bu şirketten mal temin eden başka işverenler ve bu işverenlerin çalıştırdığı bordrolara geçmiş kişiler saptanarak somut bilgi ve görgülerine başvurulmalı, denetim tutanaklarındaki tanıkların yeniden beyanları alınarak diğer tanık beyanları ile arasında çelişki olursa çelişki giderilmeli ve böylece bu konuda gerekli tüm soruşturma yapılarak uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmesi gerektiği” belirtilmiştir.
Bozma sonrası yargılamada; davacı vekilinin bahsi geçen tarihlerde davacının çalışmasının bulunduğuna ve işyerinin fiilen çalışan bir işyeri olduğuna ilişkin bir kısım fatura ve ürün teslim fişlerini ibraz ettiği, bir kısım eczane sahiplerinin verdiği dilekçelerin incelenmesinde davacıyı tanıdıklarını ve ... Ecza Deposunda çalıştığını beyan ettikleri, Vergi Dairesinden gelen yazı cevabında bir kısım dönem için şirketçe yapılan vergi ödemesi olduğunun beyan ettiği, SGK"dan gelen dönem bordrolarından tespit edilen bordro tanıklarının beyanlarında davacının şirkette çalışmasının olduğunun beyan edildiği, şirket hakkında kapasite raporu düzenlenmese de kapasite raporunun alınmasının da zorunlu olmadığı, davacının SGK hizmet dökümün incelenmesinde aynı nitelikte işyerlerinde çalışmasının olduğu anlaşılmakla, Yargıtay bozma ilamı sonrası istenen araştırmalar yapılmış olduğu gerekçesiyle davacının 17/03/2010-30/03/2012 tarihleri arasındaki çalışmalarına yönelik sigorta bildirimlerinin ve hizmet kayıtlarının iptaline yönelik SGK denetçisinin düzenlediği 26/04/2013 tarih VÇ-063 sayılı raporu ile yapılan kurum işleminin iptaline karar verildiği anlaşılmaktadır.
Mahkemece bozma ilamına uyulmuş ise de, bozmadan sonra yapılan yargılamada gerekli araştırma yapılmadan, bozma gereği yerine getirilmeden hüküm kurulmuştur.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, komşu işyeri tanıklarının tespiti için sadece Kolluktan araştırma istendiği, Sosyal Güvenlik Kurumu, zabıta, maliye, meslek odası aracılığı ve muhtarlık marifetiyle araştırma yapılmadığı, davacının bir kısım irsaliyeli faturalar ve ürün teslim fişi ibraz ettiği, ancak bu belgeler üzerinde davacının veya başka bir çalışanın isim ve imzasının bulunmadığı, bu faturalarda mal temin eden başka işverenler ve bu işverenlerin çalıştırdığı bordrolara geçmiş kişiler saptanarak bilgi ve görgülerine başvurulmadığı, kapasite raporu bulunmamakla birlikte, tüm vergi beyannameleri, işyeri mekan ve büyüklüğü/fiziki şartları, ciro, elektrik, su tüketimi ve her türlü veri toplanmadığı, bilirkişi raporunda çalışması gereken sigortalı sayısı belirlenmediği gibi, bununla dava konusu dönemdeki dönem bordrolarında çalıştığı bildirilen/iptal edilen sigortalı sayısı arasında karşılaştırma yapılmadığı, anlaşılmaktadır.
Mahkemece, davacıya ne işi/işleri yaptığı ayrıntılı olarak açıklatılmalı; dava konusu dönemde Vergi Dairesinden dava dışı ... Ecza Deposu Sağ. Ürn. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti. tüm vergi beyannameleri getirtilmeli, puantaj kayıtları, ücret tediye bordroları, hasta sevk kağıtları, yaptığı işe göre davacının isim ve imzasını taşıyan fatura ve benzeri her türlü belge yeniden celbedilmeli, kapasite, (gerektiğinde keşif yapılarak tespit edilecek) işyeri mekan ve büyüklüğü/fiziki şartları, ciro, elektrik, su tüketimi ve her türlü veri gözetilmek suretiyle çalışması gereken sigortalı sayısı, alanında uzman ilgili meslek mensubu, mali müşavir ve hukukçudan oluşan bilirkişi heyetinden yeniden rapor alınarak belirlenmeli, bu raporda dava konusu dönemdeki dönem bordrolarında çalıştığı bildirilen sigortalı sayısı ile de karşılaştırma yapılmalı; ceza davasının olup olmadığı araştırılmalı, ceza davası varsa davacı yönünden bağlayıcı hal yaratan durumlar irdelenmeli; söz konusu işyerinden sigortalılığı iptal edilmeyen ve ihtilaflı dönemde bordrolu hizmeti bulunan sigortalılar, taraflara sorularak ve gerekirse re’sen belirlenmek suretiyle, kanaat verici sayıda kişinin tanıklığına başvurulmalı, yargılama aşamasında dinlenen tanıkların sıfatlarına ilişkin belgeler temin edilmeli; dava konusu dönemde davacı ile birlikte çalışan ve işverenlerin bordrolarında kayıtlı kişiler ile komşu veya benzeri işleri yapan veya bu şirketten mal temin eden başka işverenler ve bu işverenlerin çalıştırdığı bordrolara geçmiş kişiler saptanarak somut bilgi ve görgülerine başvurulmalı, denetim tutanaklarındaki tanıkların yeniden beyanları alınarak diğer tanık beyanları ile arasında çelişki olursa çelişki giderilmeli ve böylece bu konuda gerekli tüm soruşturma yapılarak uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde davalı Kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 14.12.2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.