Danıştay 10. Daire 1989/2640 Esas 1990/898 Karar Sayılı İlamı

Daire : ONUNCU DAİRE
Karar Yılı : 1990
Karar No : 898
Esas Yılı : 1989
Esas No : 2640
Karar Tarihi : 17/04/990

GÜMRÜK HATTI DIŞI EŞYA SATIŞ MAĞAZASI İŞLETME HAKKINA SAHİP OLAN ŞİRKETE İLGİLİ YÖNETMELİĞE GÖRE İŞLETMEDE ÖNCELİK HAKKI TANINMASI GEREKİRKEN, YENİ MAĞAZALARIN İHALE YOLUYLA KİRALANMASINDA İSABET OLMADIĞI HK.
Dava, davacı şirkete Cilvegözü Gümrük Sahasında Gümrük Hattı Dışı Eşya Satış Mağazası için yer tahsis edilmemesine ve yeni inşa olunan mağazaların ihaleye çıkarılarak başkalarına kiralanması yolundaki işlemin iptali istemiyle açılmış; İdare Mahkemesince, davacı şirketin kiraladığı ve üzerine satış mağazası inşa ettiği yerin eski gümrük sahasında kaldığı, davanın konusunu oluşturulan ve kendilerine öncelik hakkı tanınmadan ihaleye çıkarıldığı iddia olunan satış mağazalarının davacı şirketin inşa ettiği satış mağazıyla bir ilgisinin bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
24.8.1985 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan "Gümrük Hattı Dışı Eşya Satış Mağazaları ve Depoları Hakkındaki Yönetmeliğin 7.maddesinin 1.fıkrasında; satış mağazaları ve depolarının hazine arazisi üzerine irtifak hakkı tesis edilmek suretiyle tüzel kişiler tarafından inşa edilebileceği ve bu tüzel kişilerin yönetmeliğin 6.maddesindeki nitelik ve
şartları taşıyanlar arasından 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 37,45 ve 50.maddelerindeki usullerle "en az işletme hakkı müddeti teklif edenler arasından Bakanlıkça saptanacağı belirtildikten sonra, 3.fıkrasında, "Halen Gümrük Hattı Dışı Eşya Satış Mağazası" işletmeciliği yapan Kuruluşlarca aynı miktar ve koşulların kabul edilmesi halinde mevcut mağazaların bulunduğu İl sınırları içindeki mağazaların işletme hakkı öncelikle bu kuruluşlara verilir. Şu kadar ki, kendilerine öncelikle işletme hakkı verilen kuruluşlar bu yönetmeliğin geçici 2.maddesinde yer alan şartlara uymak zorundadırlar" hükmü getirilmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden, davacı şirketin Cilvegözü Gümrük sahasında Gümrük Hattı Dışı Eşya Satış Mağazası açmak üzere davalı idareye başvurduğu, 25.4.1984 tarihinde açılış izni verilerek gümrük sahasında 100 m2.lik hazineye ait bir arsa tahsis edildiği ve mağazanın inşa edilmesine izin verildiği, tahsis edilen arsanın davacıya 16.10.1984 başlangıç tarihli kira sözleşmesine istinaden kiraya verildiği ve eşya satışına başlandığı, davacı şirketin yasal olarak faaliyetini sürdürdüğü sırada 1986 yılı ortalarına gelindiğinde gümrük sahasının geriye çekileceğinin, bu amaçla 1 Km geride yeni Gümrük tesislerinin yapımına başlandığının öğrenildiği ve 1986 yılı sonlarında gümrük sahasının 1Km.geriye çekildiği, avacıya ait mağazanın da çalışmaz hale gelerek kapatıldığı ve şirketin karavanla satış yamasına izin verildiği, bu arada davacı tarafından müteaddit defalar Bakanlığa başvurularak yeni gümrük sahasında mağaza açmak için arsa tahsis edilmesinin istendiği, ancak bu başvurulara cevap verilmeyerek davacının kira sözleşmesi de sona ermediği halde yeni sahada inşa edilen 6 adet satış mağazasının 30.6.1988 günü ihaleye çıkarılarak başka firmalara kiralandığğ anlaşılmaktadır.
16.10.1984-16.10.1989 tarihleri arasında beş yıl süreyle kiraladığı hazine arazisi üzerine kendi inşa ettiği mağazada gümrüksüz eşya satışına başlayan, gümrük hattının 1 Km.geriye çekilmesi üzerine kendisine karavanla satış yapma hakkı tanınan davacı şirketin, söz konusu yönetmelik hükmünün yürürlüğe girdiği tarihte Gümrük Hattı Dışı Eşya Satış Mağazası İşletme hakkına sahip olduğu ihtilafsızdır. Bu durumda anılan Yönetmeliğin 7.maddesinin 3.fıkrası uyarınca davacı şirkete işletmede öncelik hakkı tanınması gerekirken, yeni mağazaların ihale yoluyla başka firmalara kiralanmasına ilişkin işlemde ve yönetmeliğin davacı ile ilgisi bulunmayan 10.madde hükmü dayanak alınmak suretiyle davanın reddi yolundaki idare mahkemesi kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davacının 2577 sayılı Yasanın 49.maddesinin 1.fıkrasına uygun bulunan temyiz isteminin kabulüyle, İdare Mahkemesince verilen kararın bozulmasına, aynı maddenin 3.fıkrası uyarınca dosyanın yeniden karar verilmek üzere İdare Mahkemesine gönderilmesine karar verildi.