Mahkemesi :İş Mahkemesi


Davacı, hizmet tespitine ilişkindir.
Mahkemece; bozma ilamına uyularak, davanın davalı ... yönünden dava şartı (taraf sıfatı) yokluğu nedeni ile HMK 115/2. maddesi uyarınca usulden reddine, davanın diğer davalılar yönünden kabulüne, davacının 12/09/2008 - 17/06/2011 tarihleri arası dönemde davalı Şirket nezdinde kesintisiz çalıştığının tespitine, yapılan bildirimlerin hükmün infazında Kurumca dışlanmasına karar verilmiştir.
Hükmün, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davanın Yasal dayanakları 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri olup anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
6100 sayılı HMK m. 119/1-e gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, m. 194 gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir. İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim, m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Somut olayda, dosya arasına alınan 25/10/2013 tarih 163 sayılı kontrol memuru raporu sonucu davacının eksik bildirildiği günlerle ilgili Kurumca işverenden prim belgesi istendiği ve işverene idari para cezası uygulandığı, ancak Kurumca yapılan bu işlemlere karşı işvereninin Kurum ünitesine itiraz edip etmediği, itiraz edilmiş ise, bu itiraza ilişkin ilgili Kurum ünitesince herhangi bir karar verilip verilmediği, davalı işverence dava açılıp açılmadığı mahkemece araştırılmadığı anlaşılmaktadır.
Yapılacak iş, davacının eksik bildirildiği günlerle ilgili Kurumca işverenden prim belgesi istenen veya davalı Kurum"un re"sen düzenlediği belgeler ile idari para cezasına ilişkin belgelerin işverene tebliğ edilip edilmediği, buna karşı işverenin Kurum ünitesine itiraz edip etmediği, itiraz edilmiş ise, bu itiraza ilişkin ilgili Kurum ünitesince herhangi bir karar verilip verilmediğine ilişkin bilgi ve belgelerin ilgili Kurum ünitesinden sormak, davalı işverenin Kurumun yaptığı bu işlemlere karşı dava açıp açmadığı araştırmak, davacının son hizmet cetvelini Kurumdan getirtmek, tüm delilleri topladıktan sonra oluşacak sonuca göre bir karar vermekten ibarettir.
Kabule göre ise; davacının talebi 22/09/2008 tarihinden başlayan çalışmalarının tespiti istemi olduğu halde, Mahkemece taleple bağlı kalınarak karar verilmesi gerekirken talep aşılarak 12/09/2008 - 17/06/2011 tarihleri davalı Şirket nezdinde kesintisiz çalıştığının tespitine hükmedilmesi de hatalıdır.
O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 10/11/2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.