MAHKEMESİ : Aydın 1.İş Mahkemesi
TARİHİ : 26/02/2013
NUMARASI : 2013/61 E-2013/48 K.

Taraflar arasındaki “menfi tespit ve iptal” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Aydın 1.İş Mahkemesi’nce davanın reddine dair verilen 23.02.2012 gün ve 2011/750 E.-2012/70 K. sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 10.Hukuk Dairesi’nin 20.12.2012 gün ve 2012/10535 E.-2012/26485 K. sayılı ilamı ile;
(...Davalı S.. S.. Başkanlığı tarafından; asıl borçlusu Aydınspor Profesyonel Kulübü olan prim ve gecikme zammı borcunun ödenmemesi nedeniyle, kulüp yönetim kurulu üyesi olan davacı aleyhine 2006/12209 sayılı takip dosyasından, 2006/3, 4, 5, 6, 7 aylarına ait prim ve gecikme zammı alacağı talebiyle ödeme emri tebliğ edilmiştir. Davacı tarafından (7) günlük hak düşürücü süre içinde zamanaşımı ve sorumluluk koşullarının oluşmadığı ileri sürülerek, ödeme emrinin iptali isteğiyle dava açılmıştır. Mahkemece, davacının 13.10.2004-18.01.2005 tarihlerinde kulüp yönetim kurulu asil üyesi ve tesis işleri sorumlusu, 30.06.2005-08.08.2005 tarihlerinde kulüp yönetim kurulu asil üyesi ve veznedarı, 27.10.2005-06.09.2006 tarihleri arasında kulüp yönetim kurulu asil üyesi ve saymanı olduğu, talep edilen alacaktan sorumlu olduğu, zamanaşımına da uğramadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Türk sosyal sigortalar sistemi, ağırlıklı olarak primli rejime dayanır. Kurumun sosyal sigorta yardımlarını sağlaması; önemli gelir kaynağı olan sigorta primlerinin zamanında ve eksiksiz ödenmesine bağlıdır. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanun m.80 hükmü, primlerin zamanında ve düzenli olarak tahsilini sağlamaya yöneliktir. Anılan maddenin birinci fıkrası hükmüne göre, işveren, bir ay içinde çalıştırdığı sigortalıların primlerine esas tutulacak kazançlar toplamı üzerinden bu Kanun gereğince hesaplanacak prim tutarlarını ücretlerinden kesmeye ve kendisine ait prim tutarlarını da bu miktara ekleyerek en geç ertesi ayın sonuna kadar Kuruma ödemeye mecburdur. Süresinde ödenmeyen prim ve diğer kamu alacakları 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uyarınca Kurumca tahsil edilecektir. Aynı maddenin onikinci fıkrasına göre de; sigorta primlerini haklı sebepleri olmaksızın, birinci fıkrada belirtilen süre içerisinde tahakkuk ve tediye etmeyen kamu kurum ve kuruluşlarının tahakkuk ve tediye ile görevli kamu görevlileri mesul muhasip, sayman ile tüzel kişiliği haiz diğer işverenlerin üst düzeydeki yönetici veya yetkilileri kuruma karşı, işverenleri ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludurlar. Anılan yasal düzenlemeye göre, prim borçlusu, primlerin ödenmesi gereken son gün itibariyle de olsa, üst düzey yönetici oldukları dönemlerde ödenmesi gereken ve tahakkuk eden primlerden sorumlu tutulmalıdırlar. HGK"nun 18.02.2009 gün ve 2009/10-36 E., 2009/82 K. sayılı kararında da bu ilkeler belirtilmiştir.
Yukardaki düzenlemelerden anlaşılacağı üzere; prim alacağının tahakkuk ettiği ve ödenmesi gereken dönemde, işveren ile birlikte müteselsilen sorumluluk koşullarının oluşması için; işveren kamu kurum ve kuruluşu ise kamu görevlilerinin tahakkuk ve tediye ile görevli olması; tüzel kişiliğe haiz diğer işyerlerinde ise üst düzey yönetici ya da yetkilisi ve kanuni temsilci sıfatıyla işveren tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili bulunması gereklidir.
Somut olayda; davacıdan talep edilen Aydınspor Profesyonel Kulübü"ne ait prim ve gecikme zammı alacağının tahakkuk ettiği tarihte davacının kulüp yönetim kurulu asil üyesi olduğu tespit edilmişse de davacının kulüp adına temsil ve ilzam yetkisinin bulunup bulunmadığı belirlenmiş değildir. Bu nedenle mahkemece yapılması gereken iş, davacının Aydınspor Profesyonel Kulübü adına temsil ve ilzam yetkisinin bulunup bulunmadığını araştırmak ve sonucuna göre karar vermekten ibarettir. Belirtildiği şekilde araştırma yapılmaksızın davacının sorumluluk koşullarının oluştuğu belirtilerek davanın reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır...)
gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, sigorta prim borcundan dolayı sorumlu olunmadığının tespiti ile ödeme emrinin iptali istemlerine ilişkindir.
Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık, spor derneği yönetim kurulu üyesinin, derneğin sigorta prim borcundan dolayı sorumlu olup olmadığının belirlenmesi amacıyla, borcun tahakkuk ettiği dönemde, dernek adına temsil ve ilzam yetkisinin bulunup bulunmadığı hususunun araştırılması gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.
Bilindiği üzere, Türk sosyal sigortalar sistemi, ağırlıklı olarak primli rejime dayanmaktadır. Kurumun sosyal sigorta yardımlarını sağlaması, en önemli gelir kaynağı olan sigorta primlerinin zamanında ve eksiksiz olarak ödenmesine bağlıdır.
Gerek prim borcunun ait olduğu dönemde yürürlükte bulunan mülga 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 80.maddesi, gerekse 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 88. maddesi; primlerin zamanında ve düzenli olarak tahsilini sağlamaya yöneliktir. Anılan maddeler uyarınca işveren, bir ay içinde çalıştırdığı sigortalıların primlerine esas tutulacak kazançlar toplamı üzerinden bu Kanun gereğince hesaplanacak prim tutarlarını ücretlerinden kesmeye ve kendisine ait prim tutarlarını da bu miktara ekleyerek en geç ertesi ayın sonuna kadar Kuruma ödemeye mecburdur. Süresinde ödenmeyen prim ve diğer kamu alacakları 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uyarınca Kurumca tahsil edilecektir.
Mülga 506 sayılı Kanun’un 80.maddesi uyarınca sigorta primlerini haklı sebepleri olmaksızın, maddede belirtilen süre içerisinde tahakkuk ve tediye etmeyen kamu kurum ve kuruluşlarının tahakkuk ve tediye ile görevli kamu görevlileri mesul muhasip, sayman ile tüzelkişiliği haiz diğer işverenlerin üst düzeydeki yönetici veya yetkilileri kuruma karşı, işverenleri ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur.
Görüldüğü üzere, özel hukuk tüzel kişilerinin üst düzeydeki yönetici veya yetkilileri; tüzel kişiyi üst düzeyde yöneten kimseyi ifade eder ve şirketin prim borcundan müteselsilen sorumludur. İşverenin prim borcundan ötürü, 506 sayılı Kanun’un 80.maddesinde tanımlanan özel nitelikteki tüzel kişilerin üst düzeydeki yönetici ve yetkililerine işverenle birlikte müteselsil ödeme sorumluluğu getirilirken, primlerin tahsilinin güvence altına alınması ve prim ödeme işinin özendirilmesi sağlanmaya çalışılmıştır.
Bu kapsamda, prim alacağının tahakkuk ettiği ve ödenmesi gereken dönemde, işveren ile birlikte müteselsilen sorumluluk koşullarının oluşması için; işveren kamu kurum ve kuruluşu ise kamu görevlilerinin tahakkuk ve tediye ile görevli olması; tüzel kişiliğe haiz diğer işyerlerinde ise üst düzey yönetici ya da yetkilisi ve kanuni temsilci sıfatıyla işveren tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili bulunması gereklidir.
Sorumluluğun doğumu yönünden maddede ayrıca, “haklı sebepler olmaksızın” deyimine de ver verilmiştir. Buna göre, özel hukuk tüzel kişilerinin üst düzey yönetici ve yetkilileri yönünden, primlerin ödenememesi haklı bir neden sonucu ise; prim borcundan ötürü şahsen sorumlu tutulamazlar. Diğer bir anlatımla, özel hukuk tüzel kişisinin prim borcundan müteselsilen sorumlu olan üst düzeydeki yönetici ve yetkilileri borcun haklı nedenle ödenemediği savunmasında bulunabilirler ve haklı nedenin varlığı halinde prim borcundan dolayı Kuruma karşı işverenle birlikte mütesesilen sorumlu tutulamazlar.
Nitekim bu husus Hukuk Genel Kurulu’nun 18.02.2009 gün ve 2009/10-36 E. 2009/82 K. ile 19.02.2003 gün ve 2003/10-75 E., 2003/82 sayılı kararlarında da benimsenmiştir.
Somut olayda; dava dışı Aydınspor Profesyonel Kulübü"ne ait prim ve gecikme zammı alacağının, borcun tahakkuk ettiği tarihte üst düzey yönetici olduğu gerekçesiyle davacıdan da müteselsilen talep edildiği anlaşılmaktadır.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 85.maddesi uyarınca; “Yönetim kurulu, derneğin yürütme ve temsil organıdır; bu görevini kanuna ve dernek tüzüğüne uygun olarak yerine getirir. Temsil görevi, yönetim kurulunca, üyelerden birine veya bir üçüncü kişiye verilebilir.”. ve 58. madde hükmüne göre, “Her derneğin bir tüzüğü bulunur. Dernek tüzüğünde derneğin adı, amacı, gelir kaynakları, üyelik koşulları, organları ve örgütü ile geçici yönetim kurulunun gösterilmesi zorunludur.”
Anılan maddeler uyarınca dava dışı Aydınspor Kulübü Spor Derneği tarafından oluşturulan tüzüğün incelenmesinde;
“Yönetim kurulunun görev ve yetkisi “ başlıklı 25.madde uyarınca;
“Yönetim kurulu kulübün yürütme organıdır. Kanunun ve ilgili mevzuatın kendisine verdiği görevleri yapar ve yetkileri kullanır.
a)Kulübü temsil için başkan bulunmadığında ikinci başkana, genel sekretere veya kendi üyeleri arasından bir veya birkaçına görev verir…”
Yönetim Kurulu görev dağılımı ise 26. madde uyarınca yapılacaktır Buna göre;
“Yönetim kurulu seçiminden sonra yapılacak ilk toplantıda aşağıdaki görevleri yapmak üzere yönetim kurulu üyeleri arasında görevlendirme yapar
a)2.Başkan: kulüp başkanının vereceği yetkiler çerçevesinde kulüp başkanına vekalet eder. Bu vekalet resmi işlemlere ilişkin kulübün temsil ve ilzamını gerektiren konularda yönetim kurulu kararı ile olur.
d)Genel sekreter: Gençlik ve Spor mevzuatı uyarınca ve Yönetim Kurulu kararları çerçevesinde Kulübün amaçladığı hizmet ve faaliyetleri ile Kulüp Yönetiminin gerektirdiği idari mali ve teknik bütün hizmetlerin yürütülmesi ve koordinasyonu ile görevli olup Yönetim Kuruluna karşı sorumludur. Karar Defterinin tutulması, muhasebe defterlerinin dışındaki diğer defter ve kayıtların tutulmasından sorumludur…
e)Sayman: Kulübün hesap muamelat, gelir ve sari iş ve işlemlerini yürütmekle görevlidir. Bu görevleri Kulüp kadrolarına devretmesi bu sorumluluğu ortadan kaldırmaz. Sayman tüm mali işlemleri tüzük ve bu tüzüğe bağlı yönetmeliklere uygun olarak yapmak zorundadır. Kulüp harcamaları banka hesabından yapılır. Tüm gelirler banka hesaplarına yatırılır. Tüm muhasebe defterlerinin onaylatılması ve tutulması, üye aidat defterinin tutulmasının takibi. Kulübün dönem sonu itibariyle hesaplarının hazırlanması ve yeni dönemi bütçe taslağının hazırlanarak Yönetim Kuruluna sunulması saymanın görevleri arasındadır.
f)Veznedar; Ödemelerin tüzükte ve yönetmelikte belirtilen gösterilen şartlarla yapılmasından veznedar sorumludur. Veznedar Yönetim Kurulu Kararı ile bu görevinin ifasını belirli Kulüp kadrolarına devredebilir, ancak bu devir Veznedarın bu husustaki sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Tüzükte ve yönetmelikle gösterilen koşullara uygun olmayan tahakkuk belgeleri karşılığında veya belgesi olmadan ya da Yönetim kurulu kararı ve muhasebe fişlerinde Kulüp yetkilisinin imzası olmadan yapılan ödemelerden Yönetim Kurulu ve veznedar sorumlu olur.
g)Profesyonel şube sorumlusu; Kulübün profesyonel spor dallarındaki faaliyetlerinin teknik ve idari yönden koordinasyonunu sağlamak, genel kaptan ve kaptanlar nezdinde bu konuda yapılan çalışmaları denetlemek ve yönlendirmek, bölge veya federasyonlarda kulübü, yönetim kurulunun vereceği yetkiler çerçevesinde temsil etmek, bu kuruluşlarla ilişkileri sağlamak,
j)Tesisler işletme sorumlusu; Kulübe ait tüm tesislerin işletme usul ve esaslarını düzenleyen yönetmelik hükümlerine uygun olarak bu tesislerin işletilmesi, tesisleri işletme sorumlusunun görevidir. Bu hususta görev talimatları kılavuzlar ve diğer işletme kural ve esasları hakkında duyuruların yapılması, kadroların eğitimi, yönlendirilmesi ve denetimi tesisler işletme komitesince hazırlanacak yazılı belgelerin ışığında sorumlu üye tarafından yapılır. Tesislerde çalışan idari, teknik ve hizmet kadrolarının birinci derecede sorumluluk ve yetkileri ve özlük işlerine dair hususlarda tesisler işletme sorumlusu amir konumundadır.
o)Mali başkan yardımcısı; Kulüp başkanına mali konularda vereceği görevler çerçevesinde yardımcı olur. Başkanlıkça tanımlanacak mali sorumluluk alanında bulunan kulüp faaliyetlerini yönetir, denetler, yönlendirir, gerekli alt birimlerin koordinasyonunu sağlar.”
Ayrıca, “Mali işlerin yürütümü ve imza işleri” başlıklı 36. madde hükmüne göre,
“Kulübü tüzük ve bütçedeki yetkilere dayanarak;
İdari işlerde; başkan, 2. başkan yada yönetim kurulunun yetki verdiği başkan yardımcıları veya genel sekreter tek imza ile,
Mali işlerde; başkan veya 2. başkan ile birlikte sayman, veznedar, genel sekreter veya başkan yardımcılarından birinin ortaklaşa imzası kulübü temsil ve ilzam eder.”
Somut uyuşmazlık yönünden yukarıda açıklanan mevzuat kapsamında, yönetim kurulu üyeleri arasında görev paylaşımı yapılması gerektiği anlaşıldığından; yönetimde aktif olarak görev yapanların, diğer bir ifade ile temsil ve ilzam yetkisi olanların, derneğin prim borcundan dolayı dernekle birlikte müteselsilen sorumlu olacakları, diğer üyeler yönünden temsil ve ilzam yetkileri yanında icrai yetkileri bulunmaması hususunun “haklı neden” oluşturduğu, bu nedenle temsil ve ilzam yetkileri bulunmayan dönemde tahakkuk etmiş prim borcundan müteselsil sorumlulukları bulunmadığı kabul edilmelidir.
Öte yandan, 6183 sayılı Kanun’un “Ödeme Emrine İtiraz” başlıklı 58. maddesi uyarınca, ödeme emrine karşı iş mahkemesinde iptal davası açma süresi yedi gündür.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 10.04.2001 gün ve 2001/21-201 E. 2001/297 K.; 24.03.2004 gün ve 2004/10-164 E. 2004/170 K ile 02.11.2011 gün ve 2011/21-571 E. 2011/680 K. sayılı kararlarında da benimsendiği üzere, itiraz için öngörülen yedi günlük süre hak düşürücü nitelikte olup, niteliği itibariyle sonuçlarını kendiliğinden meydana getirir ve bu nedenle mahkemece re’sen nazara alınmalıdır.
Ne var ki somut uyuşmazlık yönünden, davanın hakdüşürücü süre içinde açılıp açılmadığının belirlenebilmesine imkan verecek şekilde ödeme emrinin tebliğ tarihi ile davacının prim borcunun tahakkuk ettiği dönemde kulüp adına temsil ve ilzam yetkisinin bulunup bulunmadığı yöntemince belirlenmiş değildir.
Bu nedenle mahkemece, öncelikle davacıya ödeme emrinin tebliğine ilişkin tebligat belgesinin celbi ile davanın hakdüşürücü süre içinde açıldığının tespiti halinde, dosya içerisinde yargılama sırasında adli emanete alındığına dair müzekkere bulunan dava dışı derneğe ait yönetim kurulu karar defterlerinin celbi ile tamamı incelenmek suretiyle; Kurumca talep edilen prim ve gecikme zammı borcunun tahakkuk ettiği dönem yönünden, davacının yönetim kurulu kararı ile dernek yönetiminde temsil ve ilzam yetkisini kapsayacak şekilde aktif olarak görev aldığı dönem bulunup bulunmadığı araştırılarak, sonucuna göre karar verilmelidir.
O halde, Özel Daire bozma ilamında ve yukarıda belirtilen ilave gerekçelerle, Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen bozma ilamına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
S O N U Ç : Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında ve yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı 6217 sayılı Kanun"un 30.maddesi ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na eklenen “Geçici Madde 3” atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 429.maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 8/3. fıkrası uyarınca karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 09.04.2014 gününde oybirliği ile karar verildi.