MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki asıl ve birleşen davalarda kooperatif üyeliğinin tespiti, alacak, tazminat davalarının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı asıl ve birleşen 2012/207 E., 2012/208 E., 2012/298 E. sayılı davaların kabulüne, birleşen 2012/264 E., 2012/256 E., 2010/159 E., 2011/318 E. sayılı davaların reddine, birleşen 2012/212 E., 2012/209 E., 2012/211 E., 2012/195 E., 2012/210 E., 2012/213 E., 2009/206 E. sayılı davaların kısmen kabulüne, birleşen 2012/330 E. sayılı davanın açılmamış sayılmasına yönelik olarak verilen hükmün birleşen davada davalı-karşı davacı ..., birleşen davada davacı ... vekilince duruşmalı, asıl ve birleşen davada davacı ... vekili, birleşen davada davacı ... ve ... vekili, birleşen davada davacı ... vekili, birleşen davada davacı ... vekili, birleşen davada davacı ... vekili, birleşen davada davacı ... Mobilya adına ... vekilince duruşmasız olarak temyiz edilmesi üzerine ilgililere çağrı kağıdı gönderilmişti. Belli günde birleşen dosya davacılarından ... ile karşı davada davacı ... geldi. Tebligata rağmen başka gelen olmadığından onların yokluğunda duruşmaya başlanarak hazır bulunan asılların sözlü açıklamaları dinlenildikten ve temyiz dilekçelerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.

- K A R A R -

Asıl ve birleşen davada davacı vekili, müvekkilinin, davalı kooperatif yönetim kurulunun 28.12.2004 tarihli kararıyla B blok 18 numaralı daire için kooperatife peşin ödemeli ortak olduğunu, sözleşmeyle belirlenen bedelin tamamını kooperatife ödediğini, ancak yönetim kurulunun 15.11.2005 tarihli kararıyla anılan dairenin ..."a verilerek, müvekkiline C blok 20 numaralı dairenin verildiğini, müvekkilinin büyük miktarda masraf yaparak daireyi oturulabilir hale getirdiğini ileri sürerek, müvekkilinin C blok 20 numaralı daire için kooperatif ortağı olduğunun tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Birleşen davalarda davacılar ..., ..., ..., ..., ..., ..., .... ..., ..., ..., ..., ... vekilleri, davacıların davalı kooperatife şartlı üye olduklarının tespitini, tahsis edilen bağımsız bölümlerin adlarına tescilini, mümkün olmadığı takdirde kooperatife ödemiş oldukları bedelin faizi ile birlikte tazminini talep ve dava etmişlerdir.
Birleşen davada davacı ... vekili, davalı kooperatif ile 28.11.1996 tarihinde düzenleme şeklinde gayrimenkul satış vaadi ve kat karşılığı inşat sözleşmesi düzenlendiğini, sözleşme uyarınca müvekkiline verilmesi gereken dairenin verilmediğini, ayrıca belirlenen sürede dairelerin teslim edilmediğini ileri sürerek, dairenin müvekkil adına tespiti ve dairenin müvekkili adına tescili ile 10.000,00 TL tazminatın sözleşme gereği dairelerin teslim edilmesi gereken 31.12.1999 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.
Birleşen davada davacı ... vekili, müvekkilinin davalı kooperatifin inşaatlarında mobilya ve doğrama işlerini yaptığını, işin bedelinin 89.500,00 TL olduğunu, kooperatifin işin bedelini ödemek yerine davalı kooperatifin 26.10.2004 tarihli yönetim kurulu kararı ile parsel 7"deki A bloktan B bloğa bakan zemin kat üstündeki daireyi aşağı ..."a ait B bloktan zemin kat 6 nolu daireleri vereceğinin taahhüt edildiğini, kooperatifin daireleri vermediğini ileri sürerek, dairelerin müvekkillerine verilmesini, mümkün olmadığı takdirde işin karşılığı olan 89.500,00 TL olan tutarının sözleşme tarihinden itibaren yasal faiziyle tahsilini talep ve dava etmiştir.
Birleşen davada davacı ... vekili, müvekkilinin davalı kooperatife şartlı üye olduğunu, kooperatifin aidat talep ettiğini ileri sürerek, şartlı üye olduğunun tespiti ile davalı kooperatife borcu olmadığının tespitini talep ve dava etmiştir.
Birleşen davada davalı ... vekili, davanın reddini istemiştir.
Birleşen davada davalı-karşı davacı ..., davanın reddini istemiş, karşı davasında C blok 20"nolu dairenin kendisine ait olduğunun tespiti ile adına tescilini talep etmiştir.
Asıl ve birleşen davalarda davalı kooperatif vekili, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, iddia, savunma, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre,
1-Asıl davada, davacının davasının kabulü ile, davacı ..."ın davalı S.S. ... Konut Yapı Kooperatifi"ne normal aidat ödemeli ortak olduğunun tespiti ile dava konusu 99 parsel sayılı taşınmazda bulunan C Blok 3. kat 20 no"lu dairenin davacıya ait olduğunun tespitine,
2- Birleşen davada davacı ..."ın davasının pasif husumet yokluğu sebebiyle reddine,
3-Birleşen davada davacı ..."un davasının kısmen kabulü ile, davacının davalı S.S. ... Konut Yapı Kooperatifi"ne peşin ödemeli /şartlı ortak olduğunun tespiti ile, davacıya tahsis edilen yerin sığınak olduğunun kabulü ile davacıya ödenmesi gereken tazminat miktarının 43.914,93 TL olduğunun tespiti ile taleple bağlı kalınarak 10.000,00 TL tazminatın dava tarihi olan 16.06.2006 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı kooperatiften tahsili ile davacıya verilmesine,
4-Birleşen davada davacı ..."nin davasının kısmen kabulü ile, davacının davalı S.S. ... Konut Yapı Kooperatifine normal aidat ödemeli ortak olduğunun tespitine, davalı kooperatif tarafından davacıya dava konusu dairenin ve başka her hangi bir dairenin tahsis edilmediği ve tahsis edilecek bir daire de bulunmaması sebebiyle 19.375,65 TL tazminatın dava tarihi olan 19.04.2006 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı kooperatiften tahsili ile davacıya verilmesine,
5-Birleşen davada davacı ..."un davasının kabulü ile, davacının davalı S.S. ... Konut Yapı Kooperatifine normal aidat ödemeli ortak olduğunun tespitine, dava konusu 99 parsel sayılı taşınmazda bulunan C Blok 4. kat 24 no"lu dairenin davacıya ait olduğunun tespitine,
6-Birleşen davada davacı ..."ın davasının kabulü ile, davacının davalı S.S. ... Konut Yapı Kooperatifi"ne peşin ödemeli/şartlı ortak olduğunun tespiti ile dava konusu 99 parsel sayılı taşınmazda bulunan B Blok 1.bodrum kat 3 no"lu dairenin ferdileşme sırasında davacıya tahsisine,
7-Birleşen davada davacı ..."nün davasının reddine,
8-Birleşen davada davacı ..."ın davasının kısmen kabulü ile, davacının davalı S.S. ... Konut Yapı Kooperatifi"ne normal aidat ödemeli ortak olduğunun tespiti ile 19.835,84 TL tazminatın dava tarihi olan 29.05.2006 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı kooperatiften tahsili ile davacıya verilmesine,
9- Birleşen davada davacı ..."ın davasının kabulü ile, davacının davalı S.S. ... Konut Yapı Kooperatifi"ne peşin ödemeli/şartlı ortak olduğunun tespiti ile davacıya ödenmesi gereken tazminatın 38.581,60 TL olduğunun tespiti ile, taleple bağlı kalınarak 10.000,00 TL tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı kooperatiften tahsili ile davacıya verilmesine,
10- Birleşen davada davacı ..."nin davasının kısmen kabulü ile, davacının davalı S.S. ... Konut Yapı Kooperatifi"ne normal aidat ödemeli ortak olduğunun tespiti ile 12.553,49 TL tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı kooperatiften tahsili ile davacıya verilmesine,
11- Birleşen davada davacı ..."ın davasının kısmen kabulü ile, davacının davalı S.S. ... Konut Yapı Kooperatifi"ne normal aidat ödemeli ortak olduğunun tespiti ile tazminat talebinin reddine,
12- Birleşen davada davacı ..."in davasının reddine,
13-Birleşen davada davacı ..."nın davasının kısmen kabulü ile, davacının davalı S.S. ... Konut Yapı Kooperatifi"ne normal aidat ödemeli ortak olduğunun tespiti ile tazminat talebinin reddine,
14-Birleşen davada davacı ... Mobilya adına ..."in davasının reddine,
15-Birleşen davada davacı ..."in davasının kısmen kabulü ile, davacının davalı S.S. ... Konut Yapı Kooperatifi"ne normal aidat ödemeli ortak olduğunun tespiti ile tazminat talebinin reddine,
16- Birleşen davada davacı ..."ın davasının açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
Kararı, asıl ve birleşen davada davacı ... vekili, birleşen davada davalı- karşı davacı ..., birleşen davada davacı ... vekili, birleşen davada davacı ... ve ... vekili, birleşen davada davacı ... vekili, birleşen davada davacı ... vekili, birleşen davada davacı ... vekili, birleşen davada davacı ... Mobilya adına ... vekili temyiz etmiştir.
1-Asıl ve birleşen 2012/264 E. sayılı dosyada, asıl ve birleşen davada davacı ... vekili ve birleşen davada davalı-karşı davacı ...’ün temyiz itirazları yönünden;
a)Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, asıl ve birleşen davada davacı ... vekili ve birleşen davada davalı-karşı davacı ...’ün aşağıdaki bentler kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
b)Dosya incelendiğinde, asıl davada davalı kooperatifin birleşen davada davalı- karşı davacı ... hakkında ihraç kararı verdiği, ihraç kararı kesinleşemeden birleşen davada davalı-karşı davacı ...’ün asıl davada davalı kooperatife ihtarname gönderdiği, kooperatifin ihtarnameye değer vererek, ...’ün üyeliğini devam ettirdiği görülmüştür. Bu durumda mahkemede, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 16/son maddesi uyarınca ... hakkında ihraç kararı kesinleşmeden yerine ortak alınamayacağından ve üyeliğine konu C blok 3. kat 20 no’lu dairenin başkasına verilemeyeceğinden, asıl davada davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiştir.
c)HMK"nın 297/2. maddesi "" Hükmün sonuç kısmında, gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin, taleplerden her biri hakkında verilen hükümle, taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların, sıra numarası altında; açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi gereklidir."" hükmünü içermektedir. Bu durumda mahkemece, birleşen davada davalı-karşı davacı ...’ün karşı davasına konu talepler yönünden hüküm fıkrasında olumlu ya da olumsuz hüküm kurulmaması HMK"nın 297/2. maddesi hükmüne aykırı olmuştur.
2-Birleşen 2012/256 E. sayılı dosyada, davacı ... vekilinin temyiz itirazları yönünden;
Dosya incelendiğinde, davacı ...’nün davalı yüklenici kooperatif ile 28.11.1996 tarihinde arsa sahiplerine vekaleten arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzaladığı görülmüştür. Bu durumda mahkemece, davacı ...’nün sözleşmeyi vekaleten imzaladığı, bu ilişkiye dayanarak sadece arsa sahiplerinden talep bulunabileceği, bu nedenle davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçeyle reddine karar verilmesi doğru olmamış ise de, sonucu itibariyle doğru olan kararın HMK"nun 438/son maddesi gereğince gerekçesi değiştirilerek onanması uygun bulunmuştur
3-Birleşen 2012/211 E. sayılı dosyada, davacı ... vekilinin temyiz itirazları yönünden;
Dava, davacının davalı kooperatife üyeliğinin tespiti, kendisine konut tahsisi, mümkün olmadığı takdirde konut yerine bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
Dosya incelendiğinde, davacıya verilecek bağımsız bölüm bulunup bulunmadığının yeterince araştırılmadığı görülmüştür.
Kooperatife ait talep edilen bağımsız bölümün dışında eşdeğer nitelikte başka bağımsız bölümler bulunup bulunmadığı, eşitlik ilkesi gereğince davalı kooperatifin aidat borcu bulunmasına rağmen üyelerine bağımsız bölüm verip vermediği, bu hususların bulunması halinde bağımsız bölümün tahsisi talebinin kabulüne karar verilmesi, tahsis edilecek bağımsız bölüm bulunmadığı takdirde, kendisine konut tahsis edilmeyen kooperatif üyesi davacının tazminat isteminin kabulüne karar verilmesi gerekmektedir.
Tazminat miktarı, Yargıtay"ın yerleşik uygulamasına göre aşağıdaki şekilde formüle edilmiştir.
a-Önce ortaklara tahsis edilen konutun dava değeri itibariyle rayiç değeri hesaplanmalıdır.
b-Davalı kooperatife normal ödentilerini gerçekleştiren bir ortağın ödemelerinin ödeme yaptıkları tarihler itibariyle toplam ödemeleri dava tarihine kadar (toptan eşya fiyat endeksi " TEFE" artış ortalama rakamları esas alınarak) taşınarak güncel değeri bulunmalıdır.
c-Bundan sonra yukarıda (a) maddesinde bulunan değerden (b) maddesinde bulunan değer çıkarılarak kooperatife normal ödeme yapan bir ortağın bu ödemelerine karşı ne miktarda yararlanma elde ettikleri ortaya çıkarılmalıdır.
d-Bunu takiben eksik ödeme yapan davacı ortağın ödentileri (b) maddesindeki ilkelere göre dava tarihine taşınarak eksik ödeme miktarı güncelleştirilmelidir.
e-Bu hesaplamalardan sonra normal ödentilerini gerçekleştiren bir ortağın yukarıda (b) maddesinde bulunan ödemelerinin güncel değerinin karşılığı yine yukarıda (c) maddesinde bulunan bir yararlanmayı sağladığına göre davacının (d) maddesinde eksik ödemelerinin güncel değerinin ne miktarda yararlanması gerektiği orantı kurallarına göre belirlenmelidir. Yani sonuç olarak (d) maddesinde bulunan miktar (c) maddesinde bulunan değerle çarpıldıktan sonra bulunan rakamın (b) maddesinde bulunan miktara bölünmesi sonucu bulunacak miktarın (d) maddesinde bulunan davacı ödemelerinin güncel değerinin ilave edilmesi sonucu bulunacak miktar davacı ortağın davalı kooperatiften talep etmesi mümkün olan zarar tutarıdır.
Bu durumda mahkemece, gerekirse mahallinde keşif yapılmak suretiyle kooperatifler konusunda uzman bir bilirkişi heyetinden kooperatif defter, kayıt ve belgeleri üzerinde inceleme yaptırılarak, davacıya konut tahsisinin mümkün bulunup bulunmadığı belirlenerek, bağımsız bölüm bulunması halinde eşitlik ilkesi de gözetilerek, bağımsız bölümün tahsisi, bağımsız bölüm bulunmadığı takdirde davacının ödemelerinin belirlenmesi ve yukarıda belirlenen formüle göre tazminat hesabı belirlenerek, sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır.
4-Birleşen 2012/210 E. sayılı dosyada, davacı ... vekilinin temyiz itirazları yönünden;
Dosyadaki yazılara, mahkemece uyulan bozma kararı doğrultusunda inceleme yapılıp hüküm verilmiş olmasına, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına, bozmanın kapsamı dışında kesinleşmiş olan yönlere ilişkin temyiz itirazları incelenemeyeceğine göre, birleşen davada davacı vekilinin temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5-Birleşen 2010/159 E. sayılı dosyada, davacı ... vekilinin temyiz itirazları yönünden;
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, birleşen davada davacı ... vekilinin temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
6-Birleşen 2012/213 E. sayılı dosyada, davacı ... vekilinin temyiz itirazları yönünden;
Dosyadaki yazılara, mahkemece uyulan bozma kararı doğrultusunda inceleme yapılıp hüküm verilmiş olmasına, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına, bozmanın kapsamı dışında kesinleşmiş olan yönlere ilişkin temyiz itirazları incelenemeyeceğine göre, birleşen davada davacı vekilinin temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
7-Birleşen 2011/318 E. ve 2009/206 E. sayılı dosyalarda, davacılar ... ve ... vekillerinin temyiz itirazları yönünden;
a)Dosya incelendiğinde, birleşen dosyada davacı ...’in dava dışı ...’den satın almış olduğu daire ile birleşen davada davacı ...’in almış olduğu daire arasında bağlantı olup olmadığının araştırılmadığı görülmüştür. Bu durumda mahkemece, anılan dairelerin aynı daire olup olmadığı, her iki birleşen dava dosyası arasında bağlantı olup olmadığı araştırılarak, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, birleşen dosyalarda yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır.
b)Bozma nedenine göre, birleşen davalarda davacılar vekillerinin diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1-a) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, asıl ve birleşen davada davacı ... vekili ve birleşen davada davalı-karşı davacı ...’ün diğer temyiz itirazlarının reddine, (1-b) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, birleşen davada davalı-karşı davacı ...’ün temyiz itirazının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, (1-c) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, asıl ve birleşen davada davacı ... vekili ve birleşen davada davalı-karşı davacı ...’ün temyiz itirazının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, birleşen davada davacı ... vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile, mahkeme kararının değişik gerekçe ile ONANMASINA, aşağıda yazılı onama harcının ..."den alınmasına, (3) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, birleşen davada davacı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün, birleşen davada davacı yararına BOZULMASINA, (4) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, birleşen davada davacı ... vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı onama harcının temyiz eden ..."dan alınmasına, (5) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, birleşen davada davacı ... vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı onama harcının temyiz eden ..."den alınmasına, (6) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, birleşen davada davacı ... vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı onama harcının temyiz eden ..."dan alınmasına, (7-a) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, birleşen davalarda davacılar ... ve ... vekillerinin temyiz itirazının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde temyiz edenlerden asıl ve birleşen davada davacı ..., birleşen davada davacı ..., ..., birleşen davada davacı ... Mobilya adına ..., birleşen davada davalı-karşı davada davacı ..."e iadesine, (7-b) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, birleşen davalarda davacılar ... ve ... vekillerinin temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 02.10.2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.