Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi



Dava, iş kazası olduğunun tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle; “ Dava konusu 08/06/2008 tarihinde meydana gelen ..."nin hayatını kaybettiği kazanın iş kazası olduğunun tespitine, ” dair verilen karara karşı,
Davalı Kurum, ... San. ve Tic. A.Ş. ve .... İnş. ve Tic. A.Ş vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum, ... İnş. San. ve Tic. A.Ş ve .... İnş. ve İşl. A.Ş vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacıların murisi ..."nin 22.05.2008 tarihinde davalılara ait Sungate Port Royal Resort Hotelde temizlik görevlisi olarak işe başladığını, 08/06/2008 tarihinde gece vardiyasında çalışmak üzere personel lojmanından işyeri servisine binmek üzere D-400 karayolu üzerinden servisin çalışanları aldığı noktaya varmak amacıyla karşıdan karşıya geçmeye çalışırken ... - Kemer istikametinde aşırı hızla seyir halinde olan 07 AUZ 80 plakalı aracın arıza şeridinde çarpmasıyla hayatını kaybettiğini, olayın iş kazası olduğu, işverenin %100 oranında kusurlu olduğu tespiti yapıldığını, buna karşılık SGK Muratpaşa Sosyal Güvenlik Merkezinden gönderilen yazı da ise, işçi ..."nin maruz kaldığı kaza sonucu vefatının iş kazası sayılamayacağına karar verildiğini ileri sürerek; dava konusu kazanın iş kazası olduğunun tespitine karar verilmesini istemiştir.
II- CEVAP:
Davalı ... İnş. A.Ş. vekili; şirketin, ... A.Ş’ye ötelin mülkiyetini satarak devir ettiğini, üst hakkının devrinin yapıldığını, bundan dolayı sorumlu olmadıklarını, husumet itirazında bulunduklarını, meydana gleen kazanın iş kazası olmadığını, henüz servis aracına binmeden kazanın meydana geldiğini ve normal trafik kazası olduğunu, şirket olarak kusurlarının bulunmadığını ve davanın reddini talep etmiştir.
Davalı...Otel Tur. İşl. A.Ş. vekili; meydana gelen kazanın bir trafik iş kazası değil, adi bir trafik kazası olduğunu, davacının kaldığı iddia edilen lojmandan çıkıp servis aracına binmek üzere giderken hayatını kaybettiğine dair dilekçe ekinde bir delil bulunmadığını, SGK nunda müteveffanın maruz kaldığı kazanın iş kazası sayılamayacağına karar verildiğini, işverenin kusurundan söz edilemeyeceğini ileri sürerek; davanın reddini istemiştir.
Davalı Kurum vekili; davacının iddialarını kabul etmediklerini ileri sürerek; davanın reddini istemiştir.
III- MAHKEME KARARI:
A- İLK DERECE MAHKEME KARARI
"Dava konusu 08/06/2008 tarihinde meydana gelen ..."nin hayatını kaybettiği kazanın iş kazası olduğunun tespitine ” karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ:
Davalı ... Turizm İnşaat ve Ticaret AŞ vekili; kaza sigortalı lojmandan çıkıp servis bekleme noktasına giderken meydana geldiğinden 506 SK 11 deki iş kazası tanımına uymadığı, iş yerine giderken yolda meydana gelmesinin söz konusu olmadığı, davalı Kurum müfettişinin raporunun yerinde olduğu, cezada da trafik kazası olarak tanımlandığı, kusurun sigortalıda olduğu; davalı... Tic. A.Ş. vekili otel mülkiyetini devrettiğinden davalı yönünden husumet bulunmadığı, kazasının iş kazası niteliğinde olmadığı,
Davalı...Otel Turizm İşletmeleri A.Ş. vekili, 01.04.2009 tarihinde otel işletmeciliğini devraldığından bu tarihten önce meydana gelen kaza nedeniyle herhangi bir sorumluluğu bulunmadığı, kazanın iş kazası olmadığı;
Davalı Kurum vekili, 506 sayılı Kanunun 11"inci maddesindeki sınırlı hallerden birine girmediğinin kazanın iş kazası olmadığı gerekçeleriyle anılan kararın kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmesi istemiyle istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B- BAM KARARI
Davalılar vekillerinin istinaf başvurularının Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 353"üncü maddesinin 1"inci fıkrasının b bendinin 1"inci alt bendi uyarınca ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı ... A.Ş. vekili; istinaf başvurusu ile ileri sürdükleri sebeplerin açıklığa kavuşturulmadığını, meydana gelen kazanın iş kazası olmadığını, durum ÇSGB müfettişince yapılan değerlendirimenin yorum doğrultusunda olduğunu, kararın hukuka aykırı olduğunu ve bozulmasını talep etmiştir.
Davalı ... İnş. A.Ş. vekili; davanın husumet yönünden reddinin gerektiği, istinaf taleplerinin gerekçesiz bırakıldığını, kaza tarihinde otelin kendilerince Miraş A.Ş."ye devirinin yapıldığını bu nedenle sorumlu olamayacaklarını ve kararın bozulmasını talep ettiklerini,
Davalı Kurum vekili; 506 sayılı Kanunun 11"inci maddesi gereğince kazanın iş kazası olarak nitelendirilemeyeceğini ve davanın reddi gerekirken kabulünün bozma nedeni olduğunu belirtmiştir.

IV- İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davaya konu olan ve tespiti istenen "iş kazası" mevzuatımızda 506 sayılı Kanunun 11-a ve 5510 sayılı Kanunun 13. maddesi ve devamı maddelerinde düzenlenmiş olup, her iki kanunda da iş kazası tanımlanmamış, kazanın hangi hal ve durumlarda iş kazası sayılacağı yer ve zaman koşulları ile sınırlandırılarak belirlenmiştir
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 13. maddesinde İş Kazası;
"a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b)İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır." şeklinde belirlenmiştir.
İş kazası nedeniyle sosyal sigorta yardımlarının yapılabilmesi öncelikle Kurumun zararlandırıcı sigorta olayının iş kazası olduğunu kabul etmesine bağlıdır. İş kazası olgusu Kurumca kabul edilmezse somut olayda olduğu gibi sigortalının ya da hak sahiplerinin olayın iş kazası olduğunu dava yolu ile tespit ettirmesi gerekmektedir.
5510 sayılı Kanun"un 12. maddesi hükmüne göre aracı, bir işte veya bir işin bölüm veya eklentisinde işverenden iş alan ve kendi adına sigortalı çalıştıran 3. kişidir.
Asıl işveren taşeron ilişkisinin varlığı için öncelikle, işin başka bir işverenden alınmış olması, bir başka ifade ile asıl işverenin işverenlik sıfatına devredilen iş dolayısıyla sahip olması, asıl işyeri ya da işyerinden sayılan yerlerde kendi adına işçi çalıştırıyor olması gerekir.
İşin belirli bir bölümünde değil de, tamamının bir bütün halinde, ya da bölümlere ayrılarak başkalarına devredildiği, işten bu yolla tamamen el çekildiği, sigortalı çalıştırılmadığı için işveren sıfatının haiz olunmadığı durumda ise, bunları devralan kişiler alt işveren, devredenler de asıl işveren olarak nitelendirilemeyecektir.
Aracı sıfatının kazanılmasında diğer koşullar ise, asıl işverenden istenilen işin, asıl iş, ya da işyeriyle ilgili işin bir bölümünde veya işyeri eklentilerinde alınmış olması ve bu işte işi alanın kendi işçilerinin çalıştırılması ve bu nedenle de işveren sıfatına sahip olunmasıdır.
Asıl işveren ile alt işveren arasında yapılan sözleşme ile iş kazası veya meslek hastalığına bağlı sorumluluğun alt işverene ait olduğunun kararlaştırılması ya da anahtar teslim iş olduğu ibaresinin konulmuş olması; bu sözleşmenin tarafı olmayan Kurumu bağlamaz.
İşin bütünü başka bir işverene bırakıldığında, madde anlamında bir alt işverenlik, dolayısıyla dayanışmalı sorumluluk söz konusu olmayacaktır. Benzer şekilde, işveren kendisi sigortalı çalıştırmaksızın işi bölerek, ihale suretiyle farklı kişilere vermişse, iş sahibi (ihale makamı), asıl işveren olmayacağından, alt - asıl işveren ilişkisi de bulunmayacaktır. Burada önemli olan yön “devir” olgusudur. Devirden amaçlanan, yapılmakta olan işin, bölüm ve eklentilerinden tamamen bağımsız bir sonuç elde etmeye yönelik, işi alana bağımsız bir işveren kimliği kazandıracak bir işin devridir. Diğer iş yerlerinde sigortalı çalıştırması nedeniyle “işveren” sıfatına sahip olan kişi, devredilen iş dolayısıyla işverenlik sıfatına sahip olmadığı için asıl işveren olarak sorumlu tutulamayacaktır. Aynı şekilde, işi alan kişinin de işverenlik sıfatını, alınan işte ve o iş nedeniyle sigortalı çalıştırması sonucunda kazanmış olması aranacaktır. Alınan işte sigortalı çalıştırmayıp, tek başına işi yürüten kişi alt işveren olarak nitelendirilemeyecektir. Bu kimsenin diğer bir takım iş yerlerinde çalıştırdığı sigortalılar nedeniyle kazandığı işverenlik sıfatının sonuca etkisi ise bulunmamaktadır.
Alınan iş, işverenin asıl işinin bölüm ve eklentilerindeki işin bir kesimi veya yardımcı işler kapsamında bulunmalıdır. Diğer bir anlatımla, bir işverene ait iş yerindeki üretim sürecine, başka bir işverenin dahil olması durumunda “aracıdan” söz edilebilecektir. Asıl işverenden alınan iş, onun sigortalı çalıştırdığı işe göre ayrı ve bağımsız bir nitelik taşımaktaysa, işi alan kimse alt işveren değil, bağımsız işveren sayılacaktır. Bu noktada belirleyici yön; yapılan işin, diğerinin yardımcı parçası olup olmadığıdır. İş yerindeki üretimle ilgili olmayan ve asıl işin tamamlayıcı niteliğinde bulunmayan bir işin üstlenilmesi durumunda aracıdan söz etme olanağı kalmayacak ve ortada iki bağımsız işveren bulunacaktır.
İşin bütünü başka bir işverene bırakıldığında, iş anahtar teslimi verildiğinde veya işveren kendi iştigal konusu olmayan bir işi kendisi sigortalı çalıştırmaksızın bölerek ihale suretiyle farklı kişilere vermişse, iş sahibi (ihale makamı) Yasanın tanımladığı anlamda asıl işveren olmayacağından, bir alt-üst işveren ilişkisi bulunmayacaktır.
Yukarıdaki yasal düzenleme ve açıklamalar ışığında incelemeye konu dava değerlendirildiğinde, ... İnş. A.Ş ile ... A.Ş arasındaki ilişki ve bu kapsamda işverenlik sıfatı belirlenerek toplanan ve toplanacak delillere göre karar verilmelidir.
O hâlde, temyiz eden davalı Kurum, ... San. ve Tic. A.Ş. ve .... İnş. ve Tic. A.Ş. vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm sair hususlar incelenmeksizin bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı Kurum, ... San. ve Tic. A.Ş. ve .... İnş. ve Tic. A.Ş. vekilleri kararın bir örneğinin BAM"a, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, sair hususlar incelenmeksizin 04/07/2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.