MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 27/03/2012
NUMARASI : 2012/61-2012/150

Taraflar arasındaki “Tazminat” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Kartal 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nce davanın kabulüne dair verilen 03.08.2010 gün ve 2009/522 E., 2010/198 K. sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 5. Hukuk Dairesi’nin 15.12.2011 gün ve 2011/14742 E., 2011/21292 K. sayılı bozma ilamı ile;
“…Kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada mahkemece verilen kabul kararı Dairemizce onanmış, davalı idare vekilince bu karara karşı karar düzeltme yoluna başvurulmuştur.
Dava konusu taşınmazdan geçirilen Pendik (A......) caddesinin 17.12.2009 tarih ve 2009/8-1 sayılı UKOME kararı ile ana arter listesinden çıkartıldığı, bu caddenin bakım ve onarım sorumluluğunun Kartal Belediye Başkanlığına ait olduğu gözetilerek, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı aleyhine açılan davanın husumet nedeniyle reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne karar verildiği,
Bu kez yapılan incelemede anlaşılmakla, davalı idare vekilinin karar düzeltme talebinin kabulüyle, Dairemizin 21.04.2011 gün 2010/21678 - 2011/7069 tarihli onama ilamının kaldırılmasına…”
gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat istemine ilişkindir.
Davacı vekili, müvekkilinin maliki olduğu 954 Ada 44 parsel sayılı taşınmazın bir kısmına davalı idare tarafından yol ve tretuvar yapılmak suretiyle kamulaştırmasız el atıldığını ileri sürerek, kamulaştırma bedelinin tahsilini istemiştir.
Davalı Belediye vekili, hak düşürücü sürenin araştırılması gerektiğini, taşınmazın davalı idarenin yetki ve sorumluluğunda bulunup bulunmadığının saptanmasını, el atma hangi idarece gerçekleştirildi ise, davanın ona yöneltilmesi gerektiğini, talep edilen miktarın da fazla olduğunu bildirip davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, belirlenen kamulaştırma bedelinin davalı Belediye’den tahsiline ve taşınmazın 63.81 m²’lik kısmının davacı adına olan tapu kaydının iptali ile MK’nun 999/2 maddesi gereğince yol ve kaldırım olarak terkinine karar verilmiştir.
Davalı Belediye vekilinin temyizi üzerine hüküm, Özel Dairece onanmış ise de, karar düzeltme incelemesi sırasında başlık bölümüne aynen alınan gerekçelerle bozulmuştur.
Yerel Mahkemece, önceki kararda direnilmiş; hükmü davalı Belediye vekili temyiz etmiştir.
Bilindiği üzere; 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu"nun 2.maddesinde, Kamulaştırma Kanunu"nun uygulamasında idarenin, yararına kamulaştırma hak ve yetkisi tanınan kamu tüzel kişilerini, kamu kurum ve kuruluşlarını, gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerini, ifade edeceği belirtilmiştir.
Aynı Kanunun 3.maddesine göre; “İdareler, kanunlarla yapmak yükümlülüğünde bulundukları kamu hizmetlerinin veya teşebbüslerinin yürütülmesi için gerekli olan taşınmaz malları, kaynakları ve irtifak haklarını; bedellerini nakden ve peşin olarak...” ödemek suretiyle kamulaştırma yapabileceklerdir. Yani özel kişilerin mülkiyetinde bulunan taşınmaz bir mala, kamu hizmeti için ihtiyaç duyan ve kamulaştırma yapma yetkisine sahip olan idareler, kamu yararının bulunduğu durumlarda Anayasanın 46. maddesindeki koşullara uyarak ve parasını peşin vermek suretiyle kamulaştırabilirler.
Öte yandan, kamulaştırma yapmaya yetkili kişi ve kurumlar, Anayasa ve yasalara uygun bir kamulaştırma işlemi yapmaksızın, bir kimsenin maliki olduğu taşınmaz malına sahiplenme kastı ile ve kalıcı olarak el koyup, taşınmaz üzerine bir tesis veya bina yapar yahut da o taşınmaz malı bir hizmete tahsis ederek mal sahibinin taşınmaz üzerinde dilediği gibi kullanma hakkını engellerse, o zaman kamulaştırmasız el atma olgusu gerçekleşmiş olur. İşte kamulaştırma kararı almadan veya kamulaştırma işlemlerini tamamlamadan taşınmaza el koymuş bulunan idare de, haksız işgalci konumundadır.
Somut olayda, çekişmeye konu taşınmazın cephesinin bulunduğu...... Caddesi (Pendik Caddesi)"nin dava tarihi itibariyle ana arter olmasına rağmen, yargılama sırasında 17.12.2009 tarih, 2009/8-1 sayılı UKOME kararı ile ana arter olmaktan çıkartıldığı sabittir.
Davacının maliki bulunduğu taşınmaza kamulaştırma işlemi olmaksızın yol ve kaldırım yapılmak suretiyle el atıldığı ve çekişmeli taşınmazın cephesinin bulunduğu .....Caddesi"nin dava tarihi itibariyle davalı Belediye"nin sorumluluğu altındaki ana arter olduğu hususunda Yerel Mahkeme ve Özel Daire arasında uyuşmazlık bulunmamaktadır. Uyuşmazlık yargılama sırasında 17.12.2009 tarihli kararla, çekişmeye konu taşınmazın bulunduğu yolun ana arter olmaktan çıkarılması üzerine, davalı belediyenin sorumluluğunun devam edip etmediği ve yolun bakım ve onarım sorumluluğunun geçtiği dava dışı İlçe Belediye’sine davanın yöneltilmesi gerekip gerekmediği noktasındadır.
İlke olarak her dava açıldığı tarihteki hal ve şartlara göre incelenip sonuçlandırılmalıdır. Dava açılırken gerçek hasmın tespit edilmesi ve davanın ona yöneltilmesi de temel bir usul kuralıdır. Öte yandan taşınmaza müdahalenin önlenmesi davaları, taşınmaza fiilen müdahale eden kişi ya da kuruma karşı açılır( Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 30.06.1973 Tarih,1-908 Esas, 562 Karar sayılı ilamı). Dava tarihi itibariyle ana arter olan yolun bakım-onarım sorumluluğu bulunan davalı Belediye, Kamulaştırma Kanunu’na uygun hareket etmeden, taşınmazı kısmen işgal ettiğinden hukuka aykırı, kanunsuz bir harekette bulunmuştur.
Davacıya ait olan taşınmaza dava tarihi itibariyle kamulaştırmasız el atma eylemi, davalı Belediye tarafından gerçekleştirildiğine göre, yargılama sırasında söz konusu yolun ana arter olmaktan çıkartılmış olması el atma eylemini gerçekleştiren davalı Belediye’nin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz; aksi halde yargılama sırasında el atılan taşınmazın cephesinin bulunduğu caddenin tekrar ana arter haline getirilmesi halinde husumet yine değişecek ve bu durum keyfilik ve istikrarsızlık yaratacaktır.
Bu bakımdan davalı Belediye’ye husumet yöneltilebileceğine ilişkin, Yerel Mahkeme’nin belirlemesi yerindedir.
Ne var ki, Özel Dairece işin esasına yönelik diğer temyiz itirazları incelenmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan gerekçelerle direnme kararı yerinde olup; davalı vekilinin işin esasına yönelik diğer temyiz itirazlarının incelenmesi için, dosyanın 5.HUKUK DAİRESİ’NE GÖNDERİLMESİNE, 6217 sayılı Kanunun 30.maddesi ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na eklenen “Geçici Madde 3” atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı HUMK’nun 440/1.maddesi uyarınca hükmün tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 05.03.2014 gününde oybirliği ile karar verildi.