MAHKEMESİ :İş Mahkemesi

Davacı, sigorta başlangıç tarihinin 26.06.1996 olduğunun ve davalı işverene ait işyerinde geçen çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalılar vekillerince temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar verildi.

K A R A R
Dava, davacının işe başlangıç tarihinin 26/06/1996 olarak tespiti ile davalı işyeri nezdinde geçen ve Kurum"a eksik olarak bildirilen hizmetlerinin tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilerek yazıldığı şekilde davacının davalı ...... ünvanlı işyeri nezdinde 26/06/1996-07/06/2004 tarihleri arasında, davalı ..... işyerinde geçen hizmet süreleri dışlanmak suretiyle davalı Kurum"a eksik olarak bildirilen hizmet süreleri tespit edilerek sonuca gidilmiştir.
Uyuşmazlık, davacının davalı işyeri nezdinde geçen hizmetlerinin üretime yönelik olup olmadığı, çıraklık faaliyeti kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği yönünde Mahkemece yapılan araştırma ve incelemenin hüküm kurmaya elverişli olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasanın 3. Maddesinin II/B bendine göre, “Özel Kanunda tarifi ve nitelikleri belirtilen çıraklar hakkında çıraklık devresi sayılan süre içinde analık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları...” uygulanmamaktadır. Davada tespiti istenen dönemde 19.06.1986 tarihinde yürürlüğe giren 3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Yasası yürürlüktedir. Belirtilen nedenlerle çıraklık ilişkisi, çıraklık sözleşmesini düzenleyen 3308 sayılı Yasa"daki koşullar dikkate alınarak irdelenmelidir.
Öncelikle bir kimseye çırak denebilmesi için o kimsenin durumunun bu özel kanunda çıraklar hakkında yapılan tarife ve nitelendirmeye uyması gerekir.
3308 sayılı Yasa"nın 10. maddesi “ Çırak olabilmek içın aşağıdaki şartlar aranır.
a) 14 yaşını doldurmuş, 19 yaşından gün almamış olmak.
b) En az ilköğretim okulu mezunu olmak.
c) Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmak.
(Ek : 29/6/2001 - 4702/9 md.) Ancak, ondokuz yaşından gün almış olanlardan daha önce çıraklık eğitiminden geçmemiş olanlar, yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun olarak düzenlenecek mesleki eğitim programlarına göre çıraklık eğitimine alınabilir.
Ağır, tehlikeli veya özellik arz eden mesleklere alınacak çırakların öğrenim ve yaş durumu ilgili kuruluşların görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.” hükmüne haizdir.
Çıraklık Kanunu"na göre kurulan çıraklık okullarında okuyanlar çırak sayılır. Taraflar arasındaki ilişkinin niteliğini belirlemede, bir başka ifade ile davacının dava konusu dönemde çırak olup olmadığına karar verirken çıraklık sözleşmesi hükümlerine göre değil, çalışma ilişkisine bakarak bir sonuca varmalıdır. Gerçekten Çıraklık Sözleşmesinde akdi ilişkinin üstün niteliği çalışma değil, bir meslek ve sanatın öğretilmesidir. Çırak işyerinde üretimle ilgili çalışmalara bilfiil katılıyor, meslek ve sanat eğitimi arka planda tutuluyor ise bu durumda, çıraklık ilişkisinden söz edilemez. Zira burada gerçekleşen; işçinin emeğiyle işyeri ve işverene katkıda bulunmasıdır ki bu da ancak bir hizmet ilişkisi ile söz konusu olur.
Öte yandan, davanın yasal dayanaklarından biri 506 sayılı Yasa"nın 79/10. ve 5510 sayılı Yasa"nın 86/9. maddeleri bu tip hizmet tespiti davaları için özel bir ispat yöntemi öngörmemiş ise de, davanın niteliği kamu düzenini ilgilendirdiği ve bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi gerektiği Yargıtay"ın ve giderek Dairemizin yerleşmiş içtihadı gereğidir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, 29/06/1985 doğum tarihli olan davacının 18.12.1999-29.02.2000 tarihleri arasında geçen hizmetlerinin 616525 s.s. no lu dava dışı ....i. ünvanlı işyerince, 13.05.2003-10.06.2003 tarihleri arasında geçen hizmetlerinin 531769 ....Üretim ve ..... ünvanlı işyerince Kurum"a bildirildiği, davalı ....e Yüklenimi Ltd.Şti. ünvanlı işyeri ile davalı ... ....i. ünvanlı işyeri arasında herhangi bir organik bağ bulunmadığı, davalı .... ve Yüklenimi Ltd.Şti. ünvanlı işyerinin şirket kaydının ticaret sicilinden 18.03.2009 tarihi itibariyle re"sen silindiği, davalı bu şirketin ihyasının sağlanmadığı, diğer davalı ... ....nin 04/09/1991 tarihinde İle davacı adına Kurum"a hizmet bildiriminde bulunan dava dışı Prenses Bijüt..... ünvanlı işyerinin 05.01.1990 tarihinde tescil edilmekle şirket yetkililerinden ....ç ve ....r iki şirket için de ortak olduğu, şirket merkezlerinin farklı olduğu, 01.09.1994- 31.05.2005 tarihleri arasında dava dışı 1018310 s.s. dava dı.... 15.06.1994-30.11.2005 tarihleri arasında 1008894 s.s. davalı .......c.Ltd.Şti.nin Kanun kapsamına alınmış olduğu, alınan bilirkişi raporunun dosyaya sunulduğu, duruşmalarda bir kısmı kısmî dönem davalı işyeri çalışanı da olan davacı tanıklarının dinlendiği anlaşılmaktadır.
Somut olayda; 29.05.1985 doğum tarihli olan davacının, sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabul edilen 26/06/1996 tarihinde 11 yaşında olduğu davacının bu yaşta davalı işyerinde aday-çırak statüsünde çalışmasının mümkün olamayacağı, bu durumun hayatın olağan akışına da aykırı nitelikte olduğu gözetilmeksizin davacının davalı şirket nezdinde hangi tarihten itibaren üretime dönük çalışmaya katıldığının irdelenmediği, davalı Strüktür Yapı ve Yapı Gereçleri Üretim ve... ünvanlı işyerinin ihyasının sağlanmadığı, bu davalı şirket yönünden olumlu ya da olumsuz herhangi bir karar verilmediği anlaşılmaktadır. Öte yandan, üretime yönelik, gerçek ve fiili çalışmanın bulunup bulunmadığı hususu açıkça ortaya konulmadan ve sadece kısmî dönem işyeri çalışanı olan kamu tanıkları beyanı ile sonuca gidilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
Yapılacak iş, öncelikle davacıya daval...i Üretim ve ....i. ünvanlı işyerinin ihyasını sağlamak amacıyla dava açması için uygun bir süre vermek, şirket ihya edilince şirket hakkında olumlu ya da olumsuz bir karar vermek, itibar olunan tanık beyanına göre davalı ... .... şirketinin aralarında organik bağının bulunduğu 4 tane şirketinin bulunduğunun belirtilmesine göre bu işyerlerinin tümüne ilişkin işyeri tescil kayıtları ile muhtelif sicil no su ile Kurum"a tescil kaydı yapılan davalı ......"ne ve dava dışı Prens..... ünvanlı işyerine ait ihtilaf konusu tüm dönem bordrolarını getirmek, davacının davalı işyerinde hangi tarihten itibaren çırak olarak, hangi tarihten itibaren diğer kadrolu işçiler gibi üretime yönelik olarak çalıştığı sorusuna cevap bulabilmek için çalışma ilişkisini ve biçimini belirlemek, giderek çalışmanın niteliğinin eğitim öğretim amaçlı mı, yoksa üretime yönelik mi olduğunun tespiti amacıyla işyerinde birlikte çalıştığı bordro tanıklarını dinlemek, bordro tanıklarının adreslerine ulaşılamaması veya beyanlarının konuyu yeterince aydınlatamaması durumunda Sosyal Güvenlik Kurumu, belediye, maliye, meslek odası,kolluk aracılığı ve muhtarlık marifetiyle tespit edilecek uyuşmazlık konusu dönemde çalışması bulunan komşu işyeri tanıklarının beyanlarına başvurmak ve gerektiğinde araştırmayı genişleterek toplanan tüm delilleri birlikte değerlendirmek suretiyle bir sonuca varmaktan ibarettir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın eksik araştırma ve inceleme sonucunda yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurum ve davalı ... vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden davalılardan ...ye iadesine, 19/10/2017 gününde oybirliğiyle karar verildi.