MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki “kamulaştırmasız el atma nedeni ile tazminat” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Van 3. Asliye Hukuk Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 10.05.2012 gün ve 2010/31 E – 2012/118 K sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 05.11.2012 gün ve 2012/15790E - 2012/21320 K sayılı ilamı ile;
(... Dava, kamulaştırmasız el atılarak pilon dikilip, enerji nakil hattı geçirilen taşınmazın pilon yeri bedeli ile, irtifak hakkı karşılığının tahsili ve ecrimisil istemine ilişkindir.
Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş; hüküm, davalı idare vekilince temyiz edilmiştir.
Bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır. Alınan rapor değer biçme yöntemi bakımından yasa hükümlerine uygundur.
Arazi niteliğindeki taşınmaza net geliri esas alınarak değer biçilmesinde ve pilon yeri bedeli ile pilon yerlerine ilişkin ecrimisile karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir. Ancak;
Dava konusu taşınmazın niteliği, geometrik durumu, yüzölçümü ve enerji nakil hattının güzergahı dikkate alınarak toplam 5879,02 m2 lik irtifak hakkı nedeniyle değer düşüklüğü oranının taşınmazın tüm değerinin % 6’sını geçemeyeceği gözetilmeden, daha yüksek oranda değer düşüklüğü tespit eden rapora göre, irtifak hakkı bedelinin fazla belirlenmesi,
Doğru görülmemiştir....)
gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.


HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava kamulaştırmasız el atılarak pilon dikilip enerji nakil hattı geçirilen taşınmazın pilon yeri bedeli, irtifak hakkı karşılığının tahsili ve ecrimisil istemine ilişkindir.
Davacı vekili; Van İli Merkez İlçe Yalınağaç Köyünde bulunan 104 ada 12 parsel numaralı taşınmazın davacıya ait olduğunu,davalı kurum tarafından 2006 yılında enerji nakil hattı kurulmak suretiyle taşınmaza kamulaştırmasız el atıldığını, davalı kuruma 13/10/2009 tarihinde başvuru yapıldığını davalı kurum tarafından kamu yararı kararı alınmış olduğu taşınmaz üzerinde 3.680.02 m2 irtifak hakkı ve 20.50 m2 pilon yeri mevcut olduğunun bildirildiğini, ancak kamulaştırma bedeline ilişkin herhangi bir açıklama yapılmadığını belirterek, fazlaya ilişkin haklar saklı tutulmak suretiyle 5000TL pilon yeri ve irtifak hakkı bedelini dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile, 2100TL ecrimisil bedelinin ise yıllık her dönem başından itibaren işleyen faiziyle birlikte davalı kurumdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili; davacının taşınmazında bir adet hat olduğunu, Van- Erçek-Özalp-Saray enerji hattı olup bu hat ile 2007 yılında kamulaştırma sürecinde el atıldığını,kamulaştırma işlemlerinin de devam ettiğini,hak düşürücü süre nedeni ile davanın reddi gerektiğini,enerji nakil hattı geçirilmesi sebebiyle taşınmaza zarar verilmediğini, taşınmazda değer düşüklüğünün binde bir olduğunu, davacının iyi niyetli olmadığını, ecrimisil tazminatının kötü niyet olmadığından bu davada istenemeyeceğini kamulaştırma çalışmalarının bitmesinin beklenilmesi gerektiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemenin; yargılama sırasında alınan bilirkişi kurulu raporunu benimsemek suretiyle davanın kısmen kabulüne dair verdiği karar, davalı vekilinin temyizi üzerine Özel Dairece “irtifak hakkı nedeniyle değer düşüklüğü oranının taşınmazın tüm değerinin % 6"sını geçemeyeceğine” işaretle ve “yüksek oranda değer düşüklüğü tespit eden rapora göre irtifak hakkı bedelinin fazla tespit edildiği” gerekçesiyle bozulmuş; Yerel Mahkemece, “irtifak hakkı nedeniyle dava konusu taşınmazda değer düşüklüğü oranının taşınmazın değerinin %6"sını geçmediği” gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme kararını davalı vekili temyiz etmiştir.
Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; dava konusu taşınmazda davalı kurum tarafından enerji nakil hattı geçirilmesinden kaynaklanan irtifak hakkı nedeni ile taşınmazda oluşan değer düşüklüğü oranının taşınmazın tüm değerinin %6"sını geçip geçmediği noktasında toplanmaktadır.
16.5.1956 gün, 1/6 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında da belirtildiği üzere, taşınmazına kamulaştırmasız el konulan kimse, değer karşılığının verilmesini isteyebileceği gibi, el atmanın önlenmesini de isteyebilir. Kamulaştırmasız el koyma nedeniyle tazminat davalarında taşınmaza değer biçmede kıyasen Kamulaştırma Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun değer tespiti esaslarını düzenleyen 11.maddesinin son fıkrasında, “Kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde, bu kamulaştırma sebebiyle taşınmaz mal veya kaynakta meydana gelecek kıymet düşüklüğü gerekçeleriyle belirtilir. Bu kıymet düşüklüğü kamulaştırma bedelidir” denilmek suretiyle, irtifak hakkı karşılığının ne olduğu hükme bağlanmıştır.
Buna göre, taşınmaz malın irtifak hakkı tesisinden önceki değeri ile irtifak hakkı geçirildikten sonraki değeri arasındaki fark, irtifak bedelidir.
Kısaca; irtifak bedelinin tespiti için, üzerinde irtifak tesis edilen taşınmazın niteliğine göre 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun değer takdiri esaslarını düzenleyen 11. maddesi gereğince tamamının bir bütün olarak değeri tespit edildikten sonra, aynı maddenin son fıkrası uyarınca irtifak kurulması nedeniyle taşınmaz malda meydana gelecek değer düşüklüğünün gerekçeleri ve buna göre oran ve tutarının belirtilmesi; bu şekilde yapılacak inceleme sonunda belirlenen iki değer arasındaki farkın bulunması gerekir.
Somut olayda; dava konusu toplam 30.603,45 m² yüzölçümlü taşınmaz için alınan, 28.02.2011 tarihli elektrik mühendisine ait bilirkişi raporunda taşınmazdan geçirilen A harfli enerji nakil hattı için irtifak alanının 3.680,22 m² harfli enerji nakil hattı için irtifak alanı 2198,80 m² olup taşınmazdaki toplam irtifak alanı 5879,02 olarak tespit edilmiştir. Hükme esas alınan 28.03.2011 tarihli bilirkişi kurulu raporunda ise A harfi ile gösterilen enerji nakil hattı için doğru şekilde 3680,22 m² irtifak alanı üzerinden %4 oranında değer düşüklüğü belirlenmiştir. Ancak taşınmaz üzerinde B harfi ile gösterilen enerji nakil hattı için yapılan değerlendirmede irtifak alanı 2198,80 m² olduğundan değer düşüklüğü bu irtifak alanı üzerinden %2 oranında belirlenmesi gerekirken dosya kapsamına uymayan 4.290m²" lik irtifak alanı üzerinden %5 oranında değer düşüklüğü hesaplanması isabetli olmamıştır.
Bu itibarla taşınmazın tüm değerinin toplamda %6"sını aşacak şekilde %9 oranında değer düşüklüğü tespit eden bilirkişi raporuna göre irtifak hakkı bedelinin fazla belirlemesi doğru görülmemiştir.
O halde yukarıdaki ilave nedenlerle ve bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda ve Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine 18.11.2015 gününde oybirliği ile karar verildi.