Danıştay 9. Daire 1990/2321 Esas 1992/225 Karar Sayılı İlamı

Daire : DOKUZUNCU DAİRE
Karar Yılı : 1992
Karar No : 225
Esas Yılı : 1990
Esas No : 2321
Karar Tarihi : 27/01/992

HAL DIŞINDA TOPTAN MEYVE VE SEBZE SATIŞI NEDENİYLE YAPILAN TARHİYAT İLE İPTALİ İSTENİLEN KATLI CEZA ALINMASINI ÖNGÖREN İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ HAL YÖNETMELİĞİNİN 2/A MADDESİNİN YASAL DAYANAĞININ 1580 SAYILI BELEDİYE KANUNUNUN 113.MADDESİNİN TEŞKİL ETMESİ, CEZALI RÜSUM TAHSİL OLUNMASI AMACININ İSE HAL DIŞINDA YAPILAN SATIŞLAR İLE FATURASIZ MAL SATIŞLARINI ÖNLEMEYE YÖNELİK OLMASI NEDENİ İLE HAL RÜSUMU İSTENEBİLECEĞİ HK.
Yükümlü Şirketin, bir firmadan aldığı ve İzmirdeki mağazalarında perakende satılmak üzere deposuna sevk ettiği 150 sandık limon için fatura ibraz etmediği, hal rüsumunu ödemediği gerekçesiyle cezalı olarak % 6 oranında tahakkuk ettirilen Hal Rüsumunun terkini ve İzmir Büyükşehir Belediyesi Hal Yönetmeliğinin Tarife mahiyetindeki 2/a maddesinin iptali istemiyle açılan davayı; yükümlü şirkete ait depoda yapılan denetim sırasında, Selahattin Uzel adındaki kişi tarafından faturasız gönderildiği iddia edilen 150 kasa limon bulundurduğunun ve söz konusu limonlar için hal rüsumunun ödenmediğinin saptandığı gerekçesiyle … Büyükşehir Belediyesi Hal Yönetmeliğinin 2/a maddesi gereğince şirket adına % 6 oranında Hal Rüsumu Salındığı, davanında yapılan cezalı rüsum tarhiyatına ilişkin işlem ile dayanağı olan söz konusu yönetmeliğin tarife niteliğindeki 2/a maddesinin iptali istemiyle açıldığı, 1580 sayılı Belediye Kanununun 15.maddesinin 58.bendi gereğince Belediyelerce kurulan toptancı hallerin sureti idaresi hakkındaki 80 sayılı Haller Kanununun 1.maddesinde belediye hudutları içindeki toptan satışların hallerde yapılacağının belirtildiği, 6.maddesinde de halde satılan malların satış bedelinin % 3 ünü tecavüz etmemek kayıt ve şartıyla belediye meclislerince düzenlenecek tarifeye göre resim alınacağının hükme bağlandığı, belediyenin bu kanuna göre resim olabilmesi için, toptan satışların belediye hudutları içinde kurulan toptancı hallerinde yapılmasının gerektiği, alınacak resim miktarının malların satış bedelinin % 3 ünü geçemiyeceği, yasada belediye hudutları dışında yapılan veya halde satışı yapılmayan toptan satışlar için resim alınacağına dair bir hüküm bulunmadığı gibi, ait olduğu beldenin toptancı halinden alınmış fatura olmadan beldede parekende satılan mallardan cezalı resim alınmasını öngören ve bu cezalı resmin asgari ve azami sınırlarını belirten herhangi bir hüküm yer almadığı, kanunda
mali ve buna bağlı cezai konulardaki mükellefiyet ve sorumlulukların yönetmeliklerle düzenlenemiyeceği vergi hukukunun genel ilkelerinden olduğu, diğer illerin hallerinden fatura karşılığı alınarak şehirde perakende olarak satılan sebze ve meyveler ile faturasız olduğu tespit olunan mallardan % 6 cezalı resim alınacağına dair İzmir Böyükşehir Belediyesi Hal Yönetmeliğinin 2/a maddesinde yasaya uyarlık görülmediği, bu hükme dayanılarak salınan cezalı rüsumda isabet bulunmadığı gerekçesiyle kabul eden Vergi Mahkemesi kararının bozulması istemidir.
Uyuşmazlık yükümlü şirketin bir firmadan aldığı ve İzmir'deki mağazalarında satılmak üzere deposuna sevk ettiği 150 sandık limon için fatura ibraz etmediği, hal rüsumunu ödemediği gerekçesiyle cezalı olarak % 6 oranında tahakkuk ettirilen Hal Rüsumunun terkini ve İzmir Büyükşehir Belediyesi Hal yönetmeliğinin Tarife mahiyetindeki 2/a maddesi-
nin iptali istemiyle açılan davayı kabul eden vergi mahkemesi kararının temyizen bozulması istemine ilişkin bulunmaktadır.
Uyuşmazlık yükümlü şirketin, bir firmadan aldığı ve İzmir'deki mağazalarında satılmak üzere deposuna sevk ettiği 150 sandık limon için fatura ibraz etmediği, hal rüsumunu ödemediği gerekçesiyle cezalı olarak % 6 oranında tahakkuk ettirilen Hal Rüsumunun terkini ve İzmir Büyükşehir Belediyesi Hal yönetmeliğinin Tarife mahiyetindeki 2/a maddesinin iptali istemiyle açılan davayı kabul eden vergi mahkemesi kararının temyizen bozulması istemine ilişkin bulunmaktadır.
Toptancı Hallerinin İdaresi Hakkındaki 80 sayılı Kanunun 1.maddesinde, belediye hudutları içindeki toptan satışların hal'lerde yapılacağı hükme bağlanmış, 6.maddesinde de hal'de satılan malların satış bedelinin % 3 ünü tecavüz etmemek kayıt ve şartıyla belediye meclislerince düzenlenecek tarifeye göre ücret alınacağı öngörülmüş bulunmaktadır.
Belirtilen bu yasa hükümleri karşısında ,belediye hudutları içindeki toptan meyve ve sebze satışlarının halde yapılması ve satış bedeli üzerinden hal resmi ödenmesi gerekmektedir.
Anılan Kanunun 3.maddesine istinaden Belediye Meclisince kabul edilerek yürürlüğe konulan mİzmir Büyükşehir Belediyesi Hal Yönetmeliğinin iptali istenilen 2/a maddesinde, "diğer illerin Hal'lerinden fatura karşılığı alınarak şehrimizde perakende olarak satılan sebze ve meyveler ile faturasız olduğu tespit olunan mallardan % 6 cezalı rüsmun tahsil olunacağı" ifade edilmiştir.
Düzenlemenin, hal dışında yapılan satışlar ile faturasız mal satışlarını önlemeye yönelik olduğu görülmektedir.
Diğer taraftan 1580 sayılı Belediye Kanununun, Belediyenin ruhsat, resim ve vergilerine tabi işleri ruhsat almadan görenlerin cezası başlığını taşıyan 113.maddesinde, "Kanunen belediyenin ruhsatına ve resim veya vergilerine tabi iken ruhsatname almaksızın ve belediyeye resim ve vergi veya ruhsatiye harcı verilmeksizin yapılan işler, muameleler, işleyen ve işleten kimseler, satılan veya kullanılan şeyler belediyece tutulduğu vakit bunların yapılmasında, işletilmesinde, işlemelerinde veya satılıp kullanılmalarında kanunen ve nizamen ve evamiri belediyece veya hıfzısıhhaca veya fenen mahzur varsa derhal menedilerek zabıt varakası tanzim ve muktazi muamelei kanuniye icra ve kanunun tayin eylediği para cezası hüküm ve istifa edilir. Mahzur yoksa kanunun tayin ve tasrih eylediği yerlerde kanun ve tarifesi mucibince tabi olduğu resim veya vergiden veya ruhsat harcından maada bunların kanunda tasrih edilen miktarları üzerinden ve kanunun tasrih etmediği yerlerde tabi olduğu resim veya vergi veya ruhsat harcından maada bir kat daha para cezası mükelleften alınarak usulen ruhsatnameye raptolunur." denilmiştir.
Sözü edilen madde metni, belediyenin, ruhsat, resim ve vergilerine tabi işlerini ruhsat almadan görenlerden katlı ceza alınmasını öngörmektedir.
Buna göre, yönetmeliğin iptali istenilen katlı (% 6 cezalı) rüsum alınmasını öngören 2/a maddesinin yasal dayanağını 1580 sayılı Belediye Kanununun 113.maddesi teşkil etmektedir.
Bu durumda, belediye hudutları içinde fakat hal dışında toptan meyve ve sebze satışı nedeniyle yükümlüden hal resmi alınmasında yasanın sözü edilen maddelerine aykırılık bulunmadığından satışın hal dışında toptan yapıldığından bahisle cezalı resmin kaldırılmasında ve anılan yönetmeliğin 2/a maddesinin hal dışında yapılan satışları önlemeye yönelik olması, katlı ceza alınmasının yasal dayanağının ise 1580 sayılı Belediye Kanununun 113.maddesinin teşkil etmesi nedenleriyle iptal edilmesinde hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz olunan …Vergi Mahkemesi kararının, haldışında toptan meyve ve sebze satışı nedeniyle yapılan tarhiyat ile düzenleme hakkında yeniden bir karar verilmek üzere bozulmasına karar verildi.




AYRIŞIK OY:
Toptancı Hal'lerin sureti İdaresi Hakkındaki 80 sayılı Yasanın 1.maddesi belediye hudutları içindeki toptan satışların hal'lerde yapılacağını öngörmüş, 6.maddesi de, halde satılan malların satış bedelinin % 3 ünü tecavüz etmemek kayıt ve şartıyla belediye meclisince düzenlenecek tarifeye göre resim alınmasını hüküm altına almıştır.
Kanun koyucu burada belediye meclislerine toptancı halinde satılacak mallardan alınacak resmin sadece nispetini düzenleme yetkisini vermiştir. Bunun dışında da belediye meclislerine anılan konuda başkaca bir yetki verilmemiştir. Zaten buna gerekte yoktur. Çünkü 80 sayılı Yasa resmin hangi halde ne üzerinden ve ne nispete kadar alınacağını düzenlemiş bulunmaktadır.
Hal dışında yapılan toptan satışlardan Hal Resmi alınması halinde, resmin konusu genişletilmiş ve böylece Anayasanın 61.maddesindeki vergi, resim ve harçlar ve benzeri mali yükümler ancak kanunla konur." hükmüne aykırı hareket edilmiş olur.
Her ne kadar 80 sayılı Yasanın 1.maddesi belediye sınırları içindeki toptan satışların hallerde yapılmasını öngörmüş ise de, bu hükümden hal dışında da yapılan toptan meyve ve sebze satışlarından da resim alınacağı anlamı çıkartılamaz.
Kanun koyucu hal dışında yapılan toptan sebze ve meyve satışlarından da resim almayı isteseydi, 6.maddeyi hal içinde ve dışında yapılan toptan meyve ve sebze satışlarından % 3 ü tecavüz etmemek üzere resim alınması şeklinde düzenler ve hal dışında yapılan satışları önlemek maksadıyla sevk etmiş olduğu ceza hükümlerini içeren 4.maddede de, 1580 sayılı Belediye Kanununun belediyenin ruhsat resim ve vergilerine tabi işleri ruhsat almadan görenlerin cezası başlığını taşıyan 113. maddesinde olduğu gibi, cezaları saydıktan sonra hal dışında toptan satışı yapılırken yakalanan sebze ve meyvaların satış bedelinden resim alınacağını ayrıca belirtirdi. Yasa koyucuya hata izafe edilemiyeceğine göre tüm bu yasa hükümleri karşısında hal dışında yapılan satışlardan hal resmi alınmayacğı sonucuna varıldığından bu nedenle bozma kararının bu kısmına katılmıyorum.