Danıştay 4. Daire 1989/1049 Esas 1992/217 Karar Sayılı İlamı

Daire : DÖRDÜNCÜ DAİRE
Karar Yılı : 1992
Karar No : 217
Esas Yılı : 1989
Esas No : 1049
Karar Tarihi : 27/01/992

1-KURU BAKLİYATIN TEMİZLENMESİ, BOYLARINA GÖRE AYRILMASI ŞEKİL VE VASIF DEĞİŞTİRME OLDUĞUNDAN İHRACAT İSTİSNASINDAN YARARLANACAĞI HK.
2-ŞİRKETİN ORTAĞI BULUNAN KİŞİYE FAİZSİZ KREDİ KULLANDIRMASI VE ONUN OFİSE OLAN TEMERRÜT FAİZİ BORÇLARINI ŞİRKET HESAPLARINDAN ÖDENMESİNİN ÖRTÜLÜ KAZANÇ OLUP OLMADIĞI ARAŞTIRILMADAN BANKA VE TEMERRUT FAİZİNİN GİDER OLARAK KABULÜNÜN MÜMKÜN OLMADIĞI HK.
Bakliyat alım satım ve faaliyetinde bulunan davacı şirketin 1983 takvim yılı işlemlerinin incelenmesi sonucu düzenlenerek rapora göre adına ikmalen ve resen salınan kurumlar vergisi, gelir (stopaj) vergisi ile kesilen kaçakçılık cezasını; davacı şirketin ihraç ettiği nohut ve mercimek sanayi ürünü olmadığından ihracat istisnasından yararlanamıyıcağı nedeniyle 16.132.928 liranın matraha alındığı, tarım ürünlerinin yabancı maddelerden temizlenmesi ve ayıklanmasıyla yeni bir ürün yaratılmadığı gibi Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yazısından sanayi ürünü
sayılmadığının açıklandığı, ayrıca 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 8.maddesinin 7.bendinde sadece yaş sebze ve meyveler için ihracat istisnası getirildiğinden saptanan matrah farkı yerinde olup inceleme elemanınca davacı lehine tesbit edilen 4.000.000 liranın tenzilinin gerektiği, ilgili yıla ilişkin olarak tahakkuk ettirilip gider yazılan vade farkının 8.937.244 liralık kısma 1984 yılına ilişkin olduğu nedeniyle matrah farkına alınmış isede, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 38. ve 39.maddeleri ile tahakkuk ilkesini kabul eden yerleşik içtihatlara göre söz konusu farkın matrahtan tenzilinin gerektiği, davacı şirketin ortağı … örtülü kazanç dağıttığı sebebiyle 117.617.903 lira matrah farkına alınmış isede, şirket kayıtlarında bankalardan alınan krediler için 37.879.170 lira Toprak Mahsulleri Ofisine ise 82.393.147 lira temerrüt ödemesi yapıldığının açık olduğu, şirketin likit durumunun bu ödemeleri yapmaya ve bankalardan kredi almaya ihtiyacı olmadığından bahisle yapılan bu giderlerin yok sayılması mümkün olmadığından resen tarhiyata ilişkin matrah farkında yasal isabet bulunmadığı şirketin müstahsilden yaptığı alımlar için tevkifat yapılmadığı sebebiyle … ifadesine göre stopaj matrahı saptanmış isede, bu şahsın vergi yükümlüsü olması nedeniyle stopaj yükümlülüğünden kurtulmak için bu iddiada bulunduğu sonucuna varıldığından resen tarhiyata ilişkin tarhiyatın terkini, kesilen kaçakçılık cezasının ise kusur cezasına çevrilmesi gerektiği gerekçesiyle değişiklikle onayan Vergi Mahkemesi kararının bozulması istenmektedir. 6948 sayılı Sanayi Sicili kanununun 1.maddesinde, "Bir maddenin vasıf, şekil, hassa ve terkibini makina, cihaz, tezgah, alet veya diğer vasıta ve kuvvetlerin yardımı ile veya sadece el emeği ile kısmen veya tamamen değiştirmek veya bu maddeleri işlemek suretiyle devamlı ve seri halinde imal veya istihsal eden yerlerle madenlerin çıkarılıp işlendiği yerler (sanayi işletmesi) ve buralarda yapılan işler (sanayi işleri) sayılır" hükmüne yer verildiği, uyuşmazlık konusu olayda da, kuru bakliyatın (nohut ve mercimek) temizlenmesi boylarına göre ayrılması suretiyle şekli ve vasfı değişmekte bulunduğu cihetle Davacı kurumun bu işleme tabi tuttuğu ürünlerin ihracatından sağlanan hasılatı nedeniyle 5422 sayılı kurumlar Vergisi Kanununun 8.maddesinin 6.bendi uyarınca ihracat istisnasından yararlanması gerekmektedir.
Öte yandan inceleme elemanınca, davacı kurum ortaklarından … tarafından (… Uluslararası Nakliyat İthalat İhracat) Toprak Mahsulleri Ofisinden veresiye olarak satın alınan mercimeğin aynı fiatla davacı şirkete devredildiği, bu nedenle davacı şirketçe T.M.O.ne ödenen temerrüt faizi ile bankalardan davacı şirket adına alındığı halde bu kişiye kullandırılan krediler için ödenen faizin gider olarak kaydedildiği, bunun dışında 31.12.1983 tarihli bilançoda davacı şirketin … Uluslararası Nakliyet, İthalat, İhracatdan 548.020.758 lira alacaklı olmasına karşın herhangi bir faiz tahakkuk ettirilmediği, tahsilat da yapılmadığı tesbit edilmiştir.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 17.maddesinin 3.bendinde, şirketin kendi ortakları, ortaklarının ilgili bulunduğu gerçek ve tüzel kişiler, idaresi, murakabesi veya sermayesi bakımlarından vasıtalı vasıtasız olarak bağlı bulunduğu veya müfuzu altında bulundurduğu gerçek ve tüzel kişiler ile olan münasebetlerinde emsaline göre göze çarpacak derecede yüksek veya düşük faiz ve komisyonlarla ödünç para alması veya vermesi halinde kazancın tamamen veya kısmen örtülü olarak dağıtılmış sayılacağı hükmüne yer verildiğinden, Davacı şirketin ortağı bulunan kişiye faizsiz kredi kullandırması ve onun Ofise olan temerrüt faizi borçlarını şirket hesaplarından ödemesinin anılan hüküm karşısında örtülü kazanç olup olmadığı araştırılmadan banka faizi ve temerrüt faizinin ferçek gider olarak kabulü mümkün görülmemiştir.
Vergi Dairesi Müdürlüğünce diğer matrah kalemlerine ilişkin olarak ileri sürülen iddialar, mahkeme kararının bu kalemlerle ilgili hüküm fıkrasının dayandığı gerekçeler karşısında, yerinde ve kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle yükümlü temyiz isteminin kabulü ile … Vergi Mahkemesi kararının sanayi ürünü ihracat istisnası ve vergi dairesi temyiz isteminin kısmen kabulü ile örtülü kazanca yönelik hüküm fıkrasının bozulmasına, diğer matrah kalemlerine ilişkin vergi dairesi temyiz isteminin reddine karar verildi.