Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 2013/3745 Esas 2014/7916 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : Trabzon 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
Tarihi : 28/03/2012
Numarası : 2011/114-2012/89

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün, Yargıtayca incelenmesi davacı tarafından istenilmekle, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dosya incelendi, gereği görüşüldü:
Dava taşınmaz üzerinde bulunan muhdesatın aidiyetinin tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş ise de, yapılan araştırma ve soruşturma, toplanan deliller hüküm vermeye yeterli değildir.
Aidiyet tespiti davaları kendine özgü davalardan olup dava sonucunda istihsal edilecek ilamın icra ve infaz kabiliyeti bulunmamaktadır. Bunun doğal sonucu olarak bu davaların uygulama alanı sınırlıdır. Taşınmaz üzerinde bulunan muhdesat yönünden derdest ortaklığın giderilmesi davası ya da kamulaştırma işlemi bulunmadığı takdirde bu dava görülemez. Kural olarak, öğretide ve yerleşik Yargıtay uygulamasında bu tür davalar yönünden eda davası açılmasının mümkün olduğu hallerde, tespit davası açılmasında hukuki bir yararın bulunmadığı kabul edilmiştir.
Bu hukuksal olguların ışığı altında duraksamasız belirtmek gerekirse hukuki yarar dava koşuludur.
Öte yandan; öğretide ve uygulamada kararlılık kazanan görüşlere göre davada yöntemine uygun biçimde taraf koşulunun oluşturulmamış olması başlı başına bozma nedenidir. Muhtesat aidiyetinin tespiti davalarında ortaklığın giderilmesi davasının yargılaması sırasında muhtesatın davacı tarafça meydana getirildiği açıkça kabul edenler dışında kalan ve muhtesatın üzerinde bulunduğu taşınmazda paydaş olan tüm tapu maliklerinin davada taraf olmaları zorunludur.
Ne var ki taraflar arasında görülmekte olan derdest bir ortaklığın giderilmesi davası bulunup bulunmadığı araştırılmadığı gibi, var ise dosyanın aslı veya onaylı örneği de getirtilmediğinden davada hukuki yarar bulunup bulunmadığı ve tapuda kayıt maliki olarak gözüken kişinin mirasçıları olduğu belirtilen ve davada yer alan taraflar dışında başka mirasçısının olup olmadığı varsa diğer mirasçı paydaşların ortaklığın giderilmesi davasının yargılaması sırasında davaya konu muhtesatların davacı tarafa ait olduğunu kabul edip etmedikleri anlaşılamamaktadır.
Hal böyle olunca davada dava şartı olan hukuki yararın var olup olmadığı ve taraf koşulunun oluşup oluşmadığı belli değildir. Hukuki yarar ve taraf koşulu kamu düzenine ilişkin olup mahkemece kendiliğinden araştırılması gerekir. Bu hususlar belirlenmeden eksik araştırma ve soruşturma ile hüküm verilemez. O halde, öncelikle taraflar arasında ortaklığın giderilmesine ilişkin bir dava bulunup bulunmadığı araştırılmalı, derdest bir dava olmadığının anlaşılması halinde davanın hukuki yarar yokluğundan reddine karar verilmeli, görülen bir dava var ise getirtilmeli ve muhtesatların davacı tarafa ait olduğunu kabul etmeyen başka paydaşlar bulunuyorsa bunların, ölmüş iseler mirasçılarının davada taraf olmalarının zorunlu olduğu düşünülerek davada taraf olarak yer almaları sağlanmalı, yargılamaya geldiklerinde davaya karşı diyecekleri, delilleri sorulup saptanmalı, gösterecekleri deliller toplanmalı, toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir hüküm verilmelidir.
Mahkemece bu doğrultuda bir araştırma yapılmaksızın yazılı şekilde hüküm verilmesi isabetsiz olduğu gibi, kabule göre de; davanın kabul edilmesine rağmen karar ve ilam harcı ile yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılması dahi isabetsiz, davacı tarafın temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde görüldüğünden kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde davacıya iadesine, 10.04.2014 gününde oybirliği ile karar verildi.