MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi


Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 13.09.2011gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı tesisi talebi üzerine bozma ilamına uyularak yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 13.04.2017 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı ... vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
K A R A R
Dava, Türk Medeni Kanununun 747. maddesi gereğince geçit hakkı kurulması istemine ilişkindir.
Davacı vekili, davacının maliki olduğu ... İli, ... İlçesi, 368 parsel sayılı taşınmaz lehine; ... Köyü tüzel kişiliği mülkiyetinde intifa hakkı Milli Eğitim Bakanlığına ait olan, kargir ilkokul, lojman ve uygulama bahçesi cinsindeki 388 parsel sayılı taşınmaz üzerinden geçit hakkı kurulmasını talep etmiş; yargılama sırasında 361 ve 356 parsel sayılı taşınmazların ... kayıt maliklerini davaya dahil etmiştir.
Bir kısım davalılar, davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, davanın kabulüne, 19.04.2012 tarihli fen bilirkişi raporunda 1. alternatif olarak gösterilen şekilde 368 parsel lehine 388 parsele giriş ve çıkış engellenmeyecek şekilde geçit hakkı tesisine karar verilmiş, davalı ... vekilinin temyizi üzerine Dairemizin 17.12.2013 tarihli 2013/15619 - 15751 Esas -Karar sayılı ilamıyla;".... davacı tarafça üzerinden geçit istenen ve mahkemece de geçit hakkı kurulan dava konusu 388 parsel sayılı taşınmazın ... kaydı incelendiğinde intifa hakkının Milli Eğitim Bakanlığına ait olduğu, taşınmazın cinsinin ise kargir ilkokul ve lojmanı, uygulama bahçesi olarak ... Köyü Tüzel Kişiliği adına kayıtlı olduğu anlaşılmaktadır. Taşınmazın niteliği nazara alındığında okula tahsis edilen yerden geçit kurulması doğru görülmemiştir. Davaya konu olayda, teknik bilirkişi kuzeydeki 356 ve 361 parsel sayılı taşınmazlardan arazi yapısının meyilinin çok dik olmasından dolayı geçişin mümkün olmadığını belirtmiş ancak iş makinalarıyla makul süre çalışma ve masraf yapılmak suretiyle yola çıkma olanağı bulunup bulunmadığını ayrıntılı şekilde açıklamamıştır.
Bu durumda mahkemece, mahallinde teknik bilirkişi ve uygun ihtisas grubu ve meslek erbabı bilirkişi aracılığı ile yeniden keşif yapılarak bilirkişilere davacıya ait taşınmazdan teknik araçlarla (greyder vb.) çalışma yapılmak suretiyle kuzeydeki yola çıkış olanağının bulunup bulunmadığı hususu açıklattırılmalı, gerekirse fotoğrafları da çektirilmek suretiyle keşfi izlemeye elverişli rapor ve kroki düzenlettirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Mahkemece bu yönler ve başkaca alternatifler araştırılmadan davanın kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiştir" gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece, bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucunda, 12.12.2016 havale tarihli bilirkişi raporunda C harfi ile gösterilen güzergah üzerinde 368 parsel lehine 388 parsele giriş ve çıkış engellenmeyecek şekilde geçit hakkı tesis edilmesine karar verilmiştir.
Hükmü, davalı ... vekili temyiz etmiştir.
Bu tür davalar ülkemizde arazi düzenlenmesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi nedeniyle zorunlu olarak açılmaktadır. Geçit hakkı verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantısı sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine “mutlak geçit ihtiyacı” veya “geçit yoksunluğu”, ikincisine de “nispi geçit ihtiyacı” ya da “geçit yetersizliği” denilmektedir.
Türk Medeni Kanununun 747/2 maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit hakkı taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir. Geçit ihtiyacının nedeni, taşınmazın niteliği ile bu ihtiyacın nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakârlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır.
Uygun güzergah saptanırken önemle üzerinde durulması gereken diğer bir yön ise, aleyhine geçit kurulan taşınmaz veya taşınmazlar bölünerek kullanım şekli ve bütünlüğünün bozulmamasıdır. Şayet başka türlü geçit tesisi mümkün değilse bunun gerekçesi kararda açıkça gösterilmelidir.
Yararına geçit kurulacak taşınmazın tapuda kayıtlı niteliği ve kullanım amacı nazara alınarak özellikle ... alanlarında, nihayet bir ... aracının geçeceği genişlikte (emsaline göre 2,5-3 m.) geçit hakkı tesisine karar vermek gerekir. Bu genişliği aşan bir yol verilmesinin zorunlu olduğu hallerde, gerekçesi kararda dayanakları ile birlikte gösterilmelidir.
Saptanan geçit nedeniyle yükümlü taşınmaz malikine ödenmesi gereken bedel taşınmazın niteliği gözetilerek uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kıstaslar esas alınarak belirlenmelidir. Bu bedel de hükümden önce depo ettirilmelidir. Hemen belirtmek gerekir ki, bedelin belirlenmesinden sonra hüküm tarihine kadar taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş veya bedel tespitinden sonra yörede taşınmazın değerini artıracak değişiklikler meydana gelmiş olabilir. Bu gibi durumlarda mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olmamak ve diğer tarafın hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak olası davranışlarını önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır.
Geçit davalarında uygulanan kesintisizlik ilkesi gereğince davacıya ulaşım sağlayacak geçitin herhangi bir engelle karşılaşmadan genel kadastro yoluna ulaşması gerekir.
Ayrıca, kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanununun 748/3 ve 1012. maddesi ile yeni ... Sicil Tüzüğünün “İrtifak hakları ve taşınmaz yükünün tescili” başlıklı 30. maddesi gereğince kütük sayfasında ayrılan özel sütununa tesciline karar verilmelidir.
Yukarıda açıklanan ilkeler ışığında somut olaya gelince; hükme esas alınan bilirkişi raporunda davalılara ait 356 ve 361 parsel taşınmazların % 27 eğimli olup geçit tesisine uygun olmaması nedeniyle 12.12.2016 havale tarihli fen bilirkişisi raporunda C harfi ile gösterilen alternatifteki 388 parsel sayılı taşınmaz üzerinden geçit hakkı kurulmasına karar verilmiş ise de geçit kurulan yer kargir ilkokul, lojman ve uygulama bahçesi niteliğine sahip Milli Eğitim Bakanlığına tahsislidir. Açıklanan özelliği itibariyle kamu malı niteliğinde olup kamu malı niteliğinde olan bir yerin kişinin özel istifadesine terki olanaklı değildir.
Bu durumda mahkemece; bilirkişiden ek rapor alınması, gerekirse mahallinde uzman bilirkişiler marifetiyle yeniden keşif yapılmak suretiyle davacıya ait taşınmazdan genel yola kadar kesintisiz bağlantı sağlanacak şekilde alternatifler belirlenmeli, mümkün olmaması halinde davanın reddine karar verilmesi gerekirken kamuya ait yer üzerinden geçit hakkı kurulması doğru görülmemiştir.
Belirtilen husus gözetilmeden ve bozmaya uyulduğu halde bozma gerekleri yerine getirilmeden yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bu sebeple hükmün bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, 02.07.2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.