MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi


Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 13.12.2011 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı tesisi talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 25.08.2015 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı ... vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
K A R A R
Dava, Türk Medeni Kanununun 747. maddesi gereğince geçit hakkı kurulması istemine ilişkindir.
Davacı, 640, 641,642 ve 644 parsel sayılı taşınmazları lehine, geçit hakkı talep etmiştir.
Davalı ... Hazinesi vekili, öncelikle davanın husumetten, esasa girileceksede esastan reddini savunmuştur.
Mahkemece, davanın kabulü ile davacıya ait ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, ... Mevkii 640 eski (1117 ada 8 parsel yeni), 641 eski (1117 ada 9 parsel yeni), 642 eski (1117 ada 6 parsel yeni), 644 eski (1117 ada 7 parsel yeni) parseller lehine davalı ... ve ..."a ait ... ili ... ilçesi ... Mahallesi ... Mevkii 637 eski (1118 ada 12 parsel yeni ) ve davalı ..."ya ait 638 eski (1118 ada 11 parsel yeni) parseller aleyhine 18.03.2015 havale tarihli fen bilirkişisi ... ve inşaat mühendisi bilirkişi Tanju Mallı"nın sunmuş olduğu raporda A harfi ile gösterilen 72,10 m2"lik ...si Yatağı"ndan davacının masrafını vererek ... köprü ile geçiş yapması sureti ile 1118 ada 11 parsel (eski 638 parsel)"in B harfi ile gösterilen toplam 422,15 m2 olmak üzere 3 metre eninde, 1118 ada 12 parsel (eski 637 parsel)"in C harfi ile gösterilen toplam 494,11 m2 olmak üzere 3 metre eninde geçit hakkı tesisine karar verilmiştir.
Hükmü, davalı ... vekili temyiz etmiştir.
Türk Medeni Kanununun 747/2 maddesi gereğince geçit isteği önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit hakkı taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir. Geçit ihtiyacının nedeni, taşınmazın niteliği ile bu ihtiyacın nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının subjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakarlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır..
Uygun güzergah saptanırken önemle üzerinde durulması gereken diğer bir yön ise, aleyhine geçit kurulan taşınmaz veya taşınmazlar bölünerek kullanım şekli ve bütünlüğünün bozulmamasıdır.
Şayet başka türlü geçit tesisi mümkün değilse bunun gerekçesi kararda açıkça gösterilmelidir.
Yararına geçit kurulacak taşınmazın tapuda kayıtlı niteliği ve kullanım amacı nazara alınarak özellikle ... alanlarında, nihayet bir ... aracının geçeceği genişlikte (emsaline göre 2,5-3m) geçit hakkı tesisine karar vermek gerekir. Bu genişliği aşan bir yol verilmesinin zorunlu olduğu hallerde, gerekçesi kararda dayanakları ile birlikte gösterilmelidir.
Saptanan geçit nedeniyle yükümlü taşınmaz malikine ödenmesi gereken bedel taşınmazın niteliği gözetilerek uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kıstaslar esas alınarak belirlenmelidir. Bu bedel de hükümden önce depo ettirilmelidir. Hemen belirtmek gerekir ki, bedelin belirlenmesinden sonra hüküm tarihine kadar taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş veya bedel tespitinden sonra yörede taşınmazın değerini artırarak değişiklikler meydana gelmiş olabilir. Bu gibi durumlarda mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olmamak ve diğer tarafın hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak olası davranışlarını önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır.
Kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanununun 748/3 ve 1012. maddesi ile yeni ... Sicil Tüzüğünün "irtifak hakları ve taşınmaz yükünün tescili" başlıklı 30. maddesi gereğince kütük sayfasında ayrılan özel sütununa tesciline karar verilmelidir.
Somut olayda, davacıya ait eski 640,641,642 ve 644 (yenileme çalışmaları ile) yeni 1117 ada 6-7-8 ve 9 parsel sayılı taşınmazlar yararına geçit hakkı tesis edilmiş ise de, 9 parsel sayılı taşınmaz dışındaki taşınmazların geçit yerine bağlantısının sağlanmadığı görülmüştür. Geçit hakkı bir gayrımenkul mükellefiyeti olduğundan lehine geçit istenen davacı parselleri ayrı ayrı bağımsız olarak değerlendirilmeli, dava konusu her bir parsel yararına geçitin başladığı yerden ulaştığı genel yola kadar olan güzergahtaki tüm parseller ayrı ayrı belirtilmelidir. Davacının kendi parselleri arasında da kesintisiz bağlantının gerçekleştirilmesi için hükmen her bir davacı parseli ile devamındaki parseller arasında da kesintisiz olarak ulaşımı sağlayacak şekilde geçit kurulmalıdır. Davacıya ait 117 ada 6-7-8 ve 9 parsel sayılı taşınmazlar yararına geçit kurulmuş; ancak, 9 parsel sayılı taşınmaz dışındaki taşınmazların geçit yerine bağlantısı sağlanmamış ve yola nasıl ulaşacağı gösterilmemiştir. Bu durum geçit yerinin kesintisiz olması gerektiği ilkesine aykırıdır.
Yine davacıya ait taşınmazlar yararına geçit kurulan ve kroki ile raporda A-B-C harfleri ile gösterilen eski 638 ve 637, yeni 1118 ada 11 ve 12 parsel sayılı taşınmazlardan kurulan geçit yerinin dere üzerinden geçirilmesi suretiyle kurulmuş olması geçit yerlerinin kesintisiz olarak genel yola bağlanmasını amaçlayan "kesintisizlik ilkesini" zedelediği görülmektedir.
Dere yatakları kural olarak Türk Medeni Kanununun 715. maddesi kapsamına giren devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerdendir. Bu özelliği itibariyle de kamu malıdır. Kamu malı niteliğinde olan bir yerin, kişinin özel istifadesine terki olanaklı değildir. Kısaca belirtmek gerekirse, dere yatağı üzerinden geçit kurulamaz. Kaldı ki geçit davalarındaki amaç, yol ihtiyacı içinde bulunan bir taşınmazın, kesintisiz olarak genel yola ulaşımını sağlamaktır. Dere yatağı tapuya tescil edilmiş bir yer olmadığından bu şekilde kurulan geçitle kesintisizlik ilkesi de ihlal edilmiş olur.
Bu durumda mahkemece, dava konusu 1117 ada 6-7-8-9 parsel sayılı taşınmazlara ait geniş pafta (taşınmazların kuzeyindeki ve doğusundaki yolları da gösterir) dosya arasına alınarak, geçit davalarında uygulanan kesintisizlik ilkesi de göz önünde bulundurularak bilirkişiden ek rapor alınması, gerekirse mahallinde uzman bilirkişiler marifetiyle yeniden keşif yapılmak suretiyle davacıya ait her bir taşınmaz bağımsız olarak değerlendirilmek suretiyle davacının maliki olduğu taşınmazlardan genel yola kadar kesintisiz bağlantı sağlanacak şekilde alternatifler araştırılmalı, başka alternatifin bulunmaması halinde, DSİ"nin de görüşü alınarak yapılacak köprünün teknik raporunun hazırlatılması gerekmektedir...."nin aradığı şartların sağlanması için inşaat mühendisi ile keşif yapılarak, belirlenen şartlarda köprü yapılması için projenin yaptırılması, yine aynı doğrultuda bu projenin DSİ tarafından onaylanması durumunda infaza uygun bu şekliyle bir hüküm kurulması gerekirken, mahkemece, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 20.06.2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.