MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL

Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil davası sonunda, yerel mahkemece davanın feragat nedeniyle reddine ilişkin olarak verilen karar davacılar vekili tarafından yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, Tetkik Hakimi ..."nün raporu okundu, açıklamaları dinlendi, gereği görüşülüp düşünüldü;

-KARAR-

Dava, ehliyetsizlik ve hile hukuksal nedenine dayalı tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir.
Davacılar, mirasbırakan ..."ın maliki olduğu 1951 ada 3 parsel sayılı taşınmazdaki 56/212 payını akli dengesi yerinde olmadığı, yaşının ilerlemiş olduğu bir dönemde davalı tarafından kandırılarak devrettiğini, mirasbırakanın bizzat açtığı ... Anadolu 9 Asliye Hukuk Mahkemesi 2011/80 Esas sayılı dosyasında, damatlarının tehditleri ve akli dengesinin de yerinde olmaması sebebiyle feragat ettiğini ileri sürerek davalı adına olan kaydın iptali ile miras payları oranında adlarına tescile karar verilmesini istemişlerdir.
Davalı, kesin hüküm bulunduğu gerekçesiyle davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, mirasbırakanın açtığı davadan feragat etmiş olması nedeniyle davacı mirasçıların miras hakkına dayalı tapu iptal ve tescil davası açamayacakları gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Dosya içeriği ve toplanan delillerden; mirasbırakan ...’ın 17.06.2012 tarihinde öldüğü geriye davacılar ...,...,... ve ...’ın kaldığı, çekişme konusu 1951 ada 3 parsel sayılı taşınmazdaki 56/212 payın 07.02.2011 tarihli akitle mirasbırakan tarafından 28.000 TL bedelle davalıya devredildiği, ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesi 2011/80 Esas sayılı dosyası ile mirasbırakan tarafından davalıya temlik edilen dava konusu taşınmaza ilişkin olarak ehliyetsizlik, hata ve hile hukuksal nedenine dayalı tapu iptali ve tescil davasının davacının (mirasbırakan) feragati nedeniyle 15.09.2011 tarihinde reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bilindiği üzere; davranışlarının, eylem ve işlemlerinin sebep ve sonuçlarını anlayabilme, değerlendirebilme ve ayırt edebilme kudreti (gücü) bulunmayan bir kimsenin kendi iradesi ile hak kurabilme, borç (yükümlülük) altına girebilme ehliyetinden söz edilemez. Nitekim Medeni Kanunun “ fiil ehliyetine sahip olan kimse, kendi fiilleriyle hak edinebilir ve borç altına girebilir “ biçimindeki 9. maddesi hükmüyle hak elde edebilmesi, borç ( yükümlülük ) altına girebilmesi, fiil ehliyetine bağlamış. 10. maddesinde de, fiil ehliyetinin başlıca koşulu olarak ayırtım gücü ile ergin (reşit) olmayı kabul ederek “ ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan bir ergin kişinin fiil ehliyeti vardır. “ hükmünü getirmiştir. “Ayırtım gücü” eylem ve işlev ehliyeti olarak ta tarif edilerek aynı yasanın 13. maddesinde “yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk yada bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden yoksun olmayan herkes bu kanuna göre ayırt etme gücüne sahiptir.” denmek suretiyle açıklanmış, ayrıca ayırtım gücünü ortadan kaldıran önemli nedenlerden bazılarına değinilmiştir. Önemlerinden dolayı bu ilkeler, söz konusu yasa ile öteki yasaların çeşitli hükümlerinde de yer almışlardır.
Hemen belirtmek gerekir ki, Medeni Kanununun 15. maddesinde de ifade edildiği üzere, ayırtım gücü bulunmayan kimsenin geçerli bir iradesinin bulunmaması nedeniyle, kanunda gösterilen ayrık durumlar saklı kalmak üzere, yapacağı işlemlere sonuç bağlanamayacağından karşı tarafın iyiniyetli olması o işlemi geçerli kılmaz. (Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı 11.06.1941 tarih 4/21)
Yukarıda sözü edilen ilkelerin ve yasa maddelerinin ışığı altında olaya yaklaşıldığında bir kimsenin ehliyetinin tespitinin şahıs ve mamelek hukuku bakımından doğurduğu sonuçlar itibariyle ne kadar büyük önem taşıdığı kendiliğinden ortaya çıkar. Bu durumda, tarafların gösterecekleri, tüm delillerin toplanılması tanıklardan bu yönde açıklayıcı, doyurucu somut bilgiler alınması, varsa ehliyetsiz olduğu iddia edilen kişiye ait doktor raporları, hasta müşahede kağıtları, film grafilerinin eksiksiz getirtilmesi zorunludur. Bunun yanında, her ne kadar HUMK’nun 286 (HMK 282) maddelerinde belirtildiği gibi bilirkişinin “rey ve mutaalası” hakimi bağlamaz ise de, temyiz kudretinin yokluğu, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk gibi salt biyolojik nedenlere değil, aynı zamanda bilinç, idrak, irade gibi psikolojik unsurlara da bağlı olduğundan, akıl hastalığı, akıl zayıflığı gibi biyolojik ve buna bağlı psikolojik nedenlerin belirlenmesi, çok zaman hakimlik mesleğinin dışında özel ve teknik bilgi gerektirmektedir.
Hele ayırt etme gücünün nisbi bir kavram olması kişiye eylem ve işleme göre değişmesi bu yönde en yetkili sağlık kurulundan, özellikle ... Kurumundan rapor alınmasını da gerekli kılmaktadır. Esasen Medeni Kanunun 409/2 maddesi akıl hastalığı veya akıl zayıflığının bilirkişi raporu ile belirleneceğini öngörmüştür.
Öte yandan, Hukuk Muhakemeleri Kanununun 311.maddesinde "Feragat ve kabul, kesin hüküm gibi sonuç doğurur. İrade bozukluğu hallerinde, feragat ve kabulün iptali istenebilir." düzenlemesine yer verilmiştir.
Ne var ki, mahkemece ehliyetsizlik iddiası bakımından yukarıda değinilen ilkeler uyarınca bir araştırma yapılmış değildir.
Şöyle ki, mirasbırakanca açılan davada da ehliyetsizlik konusunun araştırılmadığı, ehliyetsizlik gibi ciddi bir iddia karşısında mirasbırakanın temlik tarihinde ve ... Anadolu 9. Asliye Hukuk Mahkemesi 2011/80Esas sayılı dosyasında feragat ettiği tarih itibariyle ehliyetli olup olmadığı hususunda ... Kurumu Dördüncü İhtisas Kurulundan rapor alınması gerekirken bu husus dikkate alınmaksızın karar verilmesi doğru değildir.
Hâl böyle olunca, hukuki ehliyetsizliğin kamu düzeni ile ilgili olduğu gözetilerek önemine binaen öncelikle incelenmesi, yukarıda değinilen ilkeler çerçevesinde gerekli araştırma ve incelemenin yapılması, tarafların bu yönde bildirecekleri tüm delillerin toplanması, varsa mirasbırakana ait sağlık kurulu raporları, hasta müşahade kayıtları, reçeteler vs. istenerek Resmi Gazetede 15.07.2018 tarihinde yayımlanan 4 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 17/ç maddesi gereğince ... Kurumu Dördüncü İhtisas Kuruluna gönderilerek temlik (07.02.2011) ve feragat (13.09.2011) tarihlerinde mirasbırakanın ehliyetli olup olmadığının raporla saptanması, ehliyetli olduğunun saptanması halinde HMK 311.maddesi uyarınca feragatin korkutma (ikrah) ile gerçekleştiği iddiası üzerinde durulması hâsıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ile yazılı olduğu üzere hüküm tesisi isabetsizdir.
Davacıların yerinde bulunan temyiz itirazlarının kabulü ile, hükmün (6100 sayılı Yasanın geçici 3.maddesi yollaması ile) 1086 sayılı HUMK"un 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, alınan peşin harcın temyiz edene geri verilmesine, 03.10.2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.