MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı tarafından, davalı aleyhine 22.08.2014 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı tesisi talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 16.09.2015 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı idare tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
K A R A R
Davacı, 22.08.2014 tarihli dilekçesi ile 168 parsel sayılı 2279 m2 bahçe cinsli taşınmazda 4/5 pay maliki olduğunu, daha önceden 20 yıldır köy tüzel kişiliği adına kayıtlı 173 parsel sayılı 3559 m2"lik taşınmaz üzerinden evlerine geçtiklerini, evine gidecek alternatif herhangi bir yol bulunmadığını beyanla davalı 173 parsel sayılı taşınmaz üzerinden geçit hakkı tesisi istemiştir.
Davalı ... Bakanlığını temsilen idare vekili, 17.01.2008 tarihinde kadastro geçerken köy bilirkişisi olarak görev yapan davacının imzaladığı kadastro tutanağına ve ... kaydına göre dava konusu taşınmaz üzerinde yol bulunmadığını, davalı 173 parsel sayılı taşınmazın tapuda dava dışı ... Köy Tüzel Kişiliği adına kayıtlı olup tapunun beyanlar hanesinde "Milli Eğitim Bakanlığının muvaffakatı alınmadıkça satılamaz ve başka hizmetlere tahsis olunamaz - lehtarı ..." şeklinde şerh bulunup halen ... İlkokulu olarak kamu hizmetine tahsis edilen taşınmazdan geçit hakkı tesis edilemeyeceğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, 30.04.2015 tarihinde yapılan keşif sonucu düzenlenen 10.05.2015 tarihli fenbilirkişisi rapor ve krokisinde sarı renkli 1 nolu alternatif üzerinden davanın kabulüne, 168 parsel sayılı taşınmaz lehine 173 parsel sayılı taşınmazdan 2 metre genişliğinde geçit hakkı tesisine, depo edilen 976,80 TL geçit bedelinin davalıya ödenmesine, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına 16.09.2015 tarihinde karar verilmiştir.
Hükmü, davalı ... adına idare vekili temyiz etmiştir.
TMK"nın 747. maddesi gereğince geçit hakkı kurulması isteğine ilişkindir.
TMK"nın 747/2. maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit hakkı taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü
komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir. Geçit ihtiyacının nedeni, taşınmazın niteliği ile bu ihtiyacın nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakârlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır.
Uygun güzergah saptanırken önemle üzerinde durulması gereken diğer bir yön ise, aleyhine geçit kurulan taşınmaz veya taşınmazlar bölünerek kullanım şekli ve bütünlüğünün bozulmamasıdır. Şayet başka türlü geçit tesisi mümkün değilse bunun gerekçesi kararda açıkça gösterilmelidir.
Yararına geçit kurulacak taşınmazın tapuda kayıtlı niteliği ve kullanım amacı nazara alınarak özellikle ... alanlarında, nihayet bir ... aracının geçeceği genişlikte (emsaline göre 2,5-3 m.) geçit hakkı tesisine karar vermek gerekir. Bu genişliği aşan bir yol verilmesinin zorunlu olduğu hallerde, gerekçesi kararda dayanakları ile birlikte gösterilmelidir.
Saptanan geçit nedeniyle yükümlü taşınmaz malikine ödenmesi gereken bedel taşınmazın niteliği gözetilerek uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kıstaslar esas alınarak belirlenmelidir. Bu bedel de hükümden önce depo ettirilmelidir. Hemen belirtmek gerekir ki, bedelin belirlenmesinden sonra hüküm tarihine kadar taşınmazın değerinde önemli derecede değişime neden olabilecek uzunca bir süre geçmiş veya bedel tespitinden sonra yörede taşınmazın değerini artıracak değişiklikler meydana gelmiş olabilir. Bu gibi durumlarda mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olmamak ve diğer tarafın hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak olası davranışlarını önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır.
Geçit hakkı kurulmasına ilişkin davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.
Kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanununun 748/3 ve 1012. maddesi ile yeni ... Sicil Tüzüğünün “İrtifak hakları ve taşınmaz yükünün tescili” başlıklı 30. maddesi gereğince kütük sayfasında ayrılan özel sütununa tesciline karar verilmelidir.
Geçit davalarında uygulanan fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi gereğince yüzölçümü daha büyük olan parsellerden ve önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olan parsellerden geçit kurulması tercih edilmelidir.
Somut olaya gelince; Dosya içerisindeki kadastro tutanağı ve ... kayıdına göre; üzerinden geçit hakkı kurulan 173 parsel sayılı taşınmaz, tapuda "3559,11 m2, kagir okul binası kagir lojman tuvalet ve arsası" niteliği ile dava dışı ... Köy Tüzel Kişiliği adına kayıtlı olup tapunun beyanlar hanesinde "Milli Eğitim Bakanlığının muvaffakatı alınmadıkça satılamaz ve başka hizmetlere tahsis olunamaz - lehtarı ..." şeklinde şerh bulunmaktadır. Geçit hakkı, bir kamu hizmetine tahsis edilmeyen kamuya ait tapulu taşınmazlar üzerinden kurulabilir. Geçit hakkı kurulan yer kamu malı niteliğinde ise kamu yararı ile kişi yararının çatışması durumunda kamu yararına üstünlük tanınması gerekeceğinden bu nitelikteki davalı 173 parsel sayılı taşınmaz üzerinden geçit hakkı kurulmasına olanak yoktur. Açıklanan nedenlerle mahkemece, öncelikle çevredeki genel yolları gösterir şekilde geniş ölçekli pafta örneği getirtilerek Dairemizin yukarıda açıklanan ilkeleri doğrultusunda genel yola kesintisiz şekilde ulaşımı sağlayacak alternatif yolların belirlenmesi için bu konuda bilirkişilerden rapor alınmalı, dava dışı parsel malikleri davaya dahil edildikten sonra bu parsellerden veya müşterek sınırlardan geçit kurulmasının mümkün olup olmadığı tespiti yapılıp neticesine göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde kamu hizmetine tahsisli davalı 173 parsel sayılı taşınmaz üzerinden geçit hakkı tesisi doğru görülmemiş, kararın belirtilen sebeplerle bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 19.06.2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.