MAHKEMESİ :İş Mahkemesi

Davacı, yetim aylığının kesilmesine ilişkin Kurum işleminin iptaline, ödenen borç taksitlerinin geri iade edilmesine, almış olduğu aylıklardan dolayı borcunun bulunmadığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
K A R A R

Dava; 5510 sayılı Yasa"nın 56/2.fıkrası uyarınca boşandığı eşi ile birlikte yaşadığı tespit edilen davacının,ölüm aylığının kesilmesine ilişkin davalı Kurum işleminin iptali ve borçlu olmadığının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hüküm, davalı Kurum vekilince temyiz edilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerin incelenmesinden; Davacı ...’nın eşi ...’dan 17/10/2000 tarihinde boşandığı, 25/01/2013 tarihinde eski eşiyle tekrar evlendiği, 12/12/1999 tarihinde vefat eden, evlat edinen annesi ... Bedia Güleryüz’den dolayı Emekli Sandığına tabi yetim aylığı aldığı, Sosyal Güvenlik Denetmeni tarafından düzenlenen 27/05/2015 tarih ve EE/67 sayılı rapora göre; davacının boşandığı eşi ile fiilen birlikte yaşadığının tespit edildiği, bu rapora dayanılarak Kurumca 01/11/2008-31/01/2013 tarihleri arasında ödenen 37.884,60 TL aylık tutarı ve işlemiş faizinin borç çıkarıldığı, 27/05/2015 tarih ve EE/67 sayılı denetmen raporundan; davacının eşi ...’nın boşandıkları dönemdeki ve hep mernis adresi olan ... adresine gidildiği, apartman yöneticisi ve mahalle esnafının yazılı ve imzalı beyanlarında; davacı ve eşinin iki çocuklarıyla, ailece uzun yıllardır bu adreste yaşadıklarını, yine aynı apartmanda 4-8-5 numaralı dairelerde oturan komşuların çiftin boşandıklarından haberlerinin olmadığını, uzun yıllardır bu adreste birlikte yaşadıklarını beyan ettikleri, davacının boşandığı dönemde yaşadığını beyan ettiği annesinin Kırklareli merkezdeki adresine gidilip çevre soruşturması yapıldığı, binanın iki yıl önce yıkıldığı , müteahhite verildiği, daha önce Nermin’in öz annesi ...’ün burada yalnız yaşadığı, yanında sürekli kalan olmadığı, ara sıra ... kızının eşiyle birlikte kızlarının okulu nedeniyle geldiğinin, beyan edildiği, davacı ve eşi alınan ifadelerinde boşandıkları dönemde Nermin’in Kırklareli merkezde öz annesi ... ile yaşadığını, çocukların babada kaldığını, ancak çocukların küçük olması nedeniyle zaman zaman bakım, hastalık veya ziyaret sebebiyle biraraya geldiklerini, bunun dışında ayrı yaşadıklarını, akrabaların ve komşuların boşandıklarını bilmediğini, çocukların ısrarıyla da tekrar evlendiklerini beyan ettikleri anlaşılmıştır.
Davanın, yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 56. maddesinin ikinci fıkrasıdır. Fıkrada: “Eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eş ve çocukların, bağlanmış olan gelir ve aylıkları kesilir. Bu kişilere ödenmiş olan tutarlar, 96. madde hükümlerine göre geri alınır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Düzenleme ile ölen sigortalının kız çocuğu veya dul eşi yönünden, boşanılan eşle boşanma sonrasında fiilen birlikte olma durumunda, ölüm aylığının kesilmesi ve ödenmiş aylıkların geri alınması öngörülmektedir. Buna göre, daha önce sosyal güvenlik kanunlarında yer almayan, boşanılan eşle fiilen birlikte yaşama olgusu, gelir veya aylık kesme nedeni ve bağlama engeli olarak benimsenmiştir.
Anılan maddenin gerekçesinde de açıklandığı üzere, düzenleme ile hakkın kötüye kullanımının olası uygulamaları engellenmek istenmiş ve bu amacın gerçekleştirilebilmesi için kötüye kullanımın varlığı belirlendiği takdirde ilgiliyi haktan yararlandırmama; hakkın kötüye kullanılması durumunda hak sahipliğinin ortadan kalkması ve dolayısıyla gelir veya aylıktan yararlandırılmama yöntemi benimsenmiştir.
5510 sayılı Yasa"nın 56. maddesinde oldukça yalın olarak; "eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen" ibareleri yer almakta olup kanun koyucu tarafından örneğin; "sosyal güvenlik kanunları kapsamında ölüm aylığına hak kazanmak amacıyla eşinden boşanan", " hak sahibi sıfatını haksız yere elde etme amacıyla eşinden boşanan", "gerçek boşanma iradesi söz konusu olmaksızın (muvazaalı olarak) eşinden boşanan" veya bunlara benzer ifadelere yer verilmemiş, sade olarak kaleme alınan metinle uygulama alanı genişletilmiştir. Maddede, boşanma amacına/saikine yönelik herhangi bir düzenlemeye yer verilmediğinden, gerek Kurum"ca, gerekse yargı organlarınca uygulama yapılırken, eşlerin boşanma iradelerinin gerçekliğinin/samimiliğinin araştırılıp ortaya konulması söz konusu olmamalı, boşanmanın muvazaalı olup olmadığına ilişkin herhangi bir araştırma/irdeleme ve boşanma yönündeki kesinleşmiş yargı kararının geçerliliğinin sorgulaması yapılmamalı, özellikle kesinleşmiş yargı organının verdiği karara dayanan "boşanma" hukuki durum ve sonucunun, eşlerin gerçek iradelerine dayanıp dayanmadığının araştırılmasının bir başka organın yetki ve görevi içerisinde yer almadığı, kaldı ki, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununda "anlaşmalı boşanma" adı altında hukuki bir düzenlemenin de bulunduğu dikkate alınmalıdır. Şu durumda sonuç olarak vurgulanmalıdır ki, boşanma tarihi itibariyle gerçek/samimi boşanma iradelerine sahip olan (evlilik birliği temelinden sarsılan) veya olmayan tüm eşlerin, maddenin yürürlük tarihi olan 01.10.2008 tarihinden itibaren her ne sebeple olursa olsun eylemli olarak birlikte yaşadıklarının saptanması durumunda gelirin/aylığın kesilmesi zorunluluğu bulunmaktadır.
Tüm bu açıklamalar ve Sosyal Güvenlik Denetmeni tarafından düzenlenen rapor içeriği, Medula sorgusunda Nermin’in ve eşinin boşandıkları dönemde iki kez birlikte muayene oldukları, Nermin’in Kırklareli merkezde hiç hastane kaydı olmaması, bütün hastane kayıtlarının Lüleburgazda olması, tutanak tanıklarının mahkemede tanık olarak verdikleri ifadelerde rapor içeriğini teyit eder nitelikteki beyanları, birlikte değerlendirildiğinde davacının ve eşinin birlikte yaşadıkları sabit olup, 5510 sayılı yasanın 59/2. maddesi gereğince Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurları tarafından düzenlenen tutanak içeriğinin de aksi ispat edilemediğinden, davanın reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne karar verilmesi isabetsiz olmuştur.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular dikkate alınmaksızın yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 14/09/2017 gününde oy birliğiyle karar verildi.