Danıştay 9. Daire 1991/790 Esas 1992/795 Karar Sayılı İlamı

Daire : DOKUZUNCU DAİRE
Karar Yılı : 1992
Karar No : 795
Esas Yılı : 1991
Esas No : 790
Karar Tarihi : 11/03/992
TAŞOCAKLARINDAN ALINACAK NİSBİ RÜSUMUN ÖNCEDEN GENEL BİR TARİFE İLE SAPTANABİLECEĞİ HK.
1989 yılı için ikmalen tarolunan nisbi taşocağı rüsumuna karşı açılan davayı; yükümlünün, işletmekte olduğu taşocağından 1.1.1989-31.5.1989 tarihleri arasında çıkardığı malzemeyi 17000 metreküp olarak beyan ederek il genel meclisince metreküp başına belirlenen … lira üzerinden … lira tutarındaki taşocağı rüsumunu ödediği, idare tarafından ocakta yapılan ölçüm ve incelemeler sonucunda ocaktan 40.972.886 metre küp malzeme çıkarıldığının saptandığı, noksan beyan idare tarafından saptanmış olduğuna göre Taşocakları Nizamnamesinin 18.maddesine uygun olarak ikmalen yapılan tarhiyatta kanuna aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle reddeden Vergi Mahkemesi kararının bozulması isteminden ibarttir.
Taşocakları Nizamnamesinin 18.maddesinde, ocak işletmek için ruhsat ve ya ilmuhaber alanlardan ocak ürününün, vapur iskelesi veya tren istasyonu veya ocak yerindeki kıymetinden, taşıma giderleri ve işlenmiş ise işleme giderleri düşüldükten sonra kalan kıymeti üzerinden %5 nisbi resim alınacağı hükme bağlanmış olup, taşocağı işleten ya da ocaktan çıkarılan maddeleri mamul hale getiren işletmelerin nakliye ve imal giderlerinin farklı olabileceği düşüncesinden hareketle nisbi rüsumun, her ocağın durumu nazara alınarak tahsili yoluna gidileceği ve ocaklar dan alınacak nisbi rüsum konusunda önceden genel bir tarife düzenlenemeyeceği ileri sürülmekte ise de, bu anlayışla ocak hasılatından alınacak rüsumun tespitindeki güçlük nazara alındığında ocaktan çıkarılan veya işlenilen maddelerin muayyen birimine isabet edecek rüsumun yukarıda açıklanan maddedeki şartlar gözönünde tutulmak şartıyla yapılan bir tarifeyle tespiti yoluna gidilmesinde Taşocakları Nizamnamesi hükümlerine aykırılık olduğu düşünülemeyeceğinden yükümlünün bu konudaki iddiası yerinde görülmemiştir.
Yükümlünün diğer iddiaları ise, temyiz edilen … Vergi Mahkemesinin … sayılı kararının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmediğinden temyiz isteminin reddine, anılan mahkeme kararının onanmasına karar verildi.

AYRIŞIK OY:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 7.maddesinde, düzenleyici işlemin uygulanması üzerine ilgililerin, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilecekleri, düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olmasının, bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmayacağı hükme bağlanmıştır.
Olayda, yükümlü, tarhiyatın dayanağı olan İl Genel Meclisi kararını dava konusu etmemiş ise de, tarifeye karşı dava açılmamış olması, bu tarifeye dayalı olarak yapılan tarhiyat safhasında tarifeye yönelik iddiaların araştırılmasını engellemeyeceğinden ve yükümlü davada, tarife de kabul edilen nisbi rüsum miktarının Taşocakları Nizamnamesinin 18. maddesine aykırı ve fahiş olduğu ileri sürdüğünden, kum ve çakılın metrekübünden … lira nisbi rüsum alınmasına ilişkin İl Genel Meclisi Kararının, Taşocakları Nizamnamesinin 18.maddesinde belirtilen biçimde yapılan bir araştırmaya dayanıp dayanmadığı hususu Mahkemece araştırıldıktan sonra buna dayalı tarhiyat hakkında bir karar verilmesi gerekir.
Açıklanan nedenle Vergi Mahkemesi kararının bozulması gerektiği görüşüile çoğunluğun kararına karşıyım.

AYRIŞIK OY:
Taşocaklarından alınacak nisbi rüsumun alınma şekli Taşocakları Nizamnamesinin 18.maddesinde belirlenmiş olup, her ocak işletmesinin özel koşulları değerlendirilerek ürünün kıymeti, çıkarma, nakliye işleme masrafları nazara alınarak bulunacak safi hasılata %5 rüsum oranı uygulanmak suretiyle nisbi rüsum miktarının belirlenmesi gerekir.
Bu durumda, ocaklardan alınacak nisbi rüsumun önceden genel bir tarife ile tespiti, yukarıda açıklanan hükme uygun düşmeyeceği gibi, bunun kabulü, ocaklardan çıkarılan ve işlenen maddelerin kıymetleri ile çıkarma, işleme ve nakliye masraflarının her ocakta farklı olması nedeniyle adaletsizlik de doğuracaktır.
Açıklanan nedenlerle tarhiyat, İl genel Meclisince genel mahiyette yapılan tarifeye dayandığından, terkin edilmesi gerekirken davayı reddeden Vergi Mahkemesi kararının bozulması gerektiği oyu ile çoğunluğun kararına karşıyım.