MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 23.Asliye Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 19/02/2013
NUMARASI : 2013/291 E-2013/15 K.

Taraflar arasındaki ““kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat”” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; İstanbul Anadolu 23.Asliye Hukuk Mahkemesince (kapatılan Kartal 1.Asliye Hukuk Mahkemesi) davanın kısmen kabulüne dair verilen 18.08.2010 gün ve 2009/157 E.-2010/207 K. sayılı kararın incelenmesi davalı İ.. B.. vekili tarafından istenilmesi üzerine önce onanmış, anılan davalı tarafın karar düzeltme istemi ile de Yargıtay 5.Hukuk Dairesinin 22.12.2011 gün ve 2011/14632 E.-2011/22326 K. sayılı bozma ilamı ile;
(...Kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsiline ilişkin davanın kabulüne dair verilen hüküm, Dairemizce onanmış, bu karara karşı davalı İ.. B.. vekilince karar düzeltme isteminde bulunulmuştur.
Dosyada bulunan kanıt ve belgelere göre dava konusu taşınmazın cephesinin bulunduğu İnönü Caddesinin, karar tarihinden önce 17.12.2009 tarihli UKOME kararı ile ana arter listesinden çıkarıldığı ve İstanbul Büyükşehir Belediyesinin bakım ve onarım sorumluluğunda bulunmadığı anlaşıldığından, davalı İ.. B.. vekilinin karar düzeltme isteminin kabulüne, Dairemizin 21.04.2011 gün 2010/21333-2011/7076 sayılı onama kararının kaldırılmasına karar verildikten sonra yapılan incelemede;
Dava kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece, M.. B.. hakkındaki davanın geleceğe bırakılması nedeni ile karar verilmesine yer olmadığına, İ.. B.. yönünden ise kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı İ.. B.. vekilince temyiz edilmiştir.
Dava konusu taşınmazdan geçen İnönü Caddesinin, karar tarihinden önce 17.12.2009 tarihinde UKOME kararı ile ana arter listesinden çıkarıldığı anlaşılmıştır.
Bu durumda sözü edilen caddenin bakım ve onarım sorumluluğu M.. B..na geçeceğinden, İ.. B.. aleyhine açılan davanın husumet yokluğundan reddine, hakkındaki dava geleceğe bırakılan M.. B.. yönünden ise; davacının davaya devam edip etmeyeceği hususundaki beyanları alındıktan sonra, sonucuna göre hüküm kurulması gerekirken yazılı şekilde kabul kararı verilmesi
Doğru görülmemiştir...)
gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN : Davalı İ.. B.. vekili
HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat istemine ilişkindir.
Davacı vekili, müvekkilinin maliki olduğu 365 Ada 53 parsel sayılı taşınmazın bir kısmına davalı belediyeler tarafından yol yapılmak suretiyle kamulaştırmasız el atıldığını ileri sürerek, kamulaştırma bedelinin tahsilini istemiştir.
Davalı İ.. B.. vekili, hak düşürücü sürenin araştırılması gerektiğini, taşınmazın davalı idarenin yetki ve sorumluluğunda bulunup bulunmadığının saptanmasını, el atma hangi idarece gerçekleştirildi ise, davanın ona yöneltilmesi gerektiğini, talep edilen miktarın da fazla olduğunu bildirip davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Davalı M.. B.. vekili, dava konusu taşınmazın üzerinden geçen İnönü Caddesinin ana arter olduğunu, yoldaki bütün düzenlemelerin İ.. B.. tarafından gerçekleştirildiğini belirterek müvekkili hakkındaki davanın husumet yönünden reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, davalı M.. B.. ile ilgili dava geleceğe bırakıldığından bu konuda karar verilmesine yer olmadığına, belirlenen kamulaştırma bedelinin davalı İ.. B..ndan tahsiline ve taşınmazın 47.62 m²’lik kısmının davacı adına olan tapu kaydının iptali ile MK’nun 999/2 maddesi gereğince yol ve kaldırım olarak terkinine karar verilmiştir.
Davalı İ.. B.. vekilinin temyizi üzerine hüküm, Özel Dairece onanmış ise de, karar düzeltme incelemesi sırasında başlık bölümüne aynen alınan gerekçelerle bozulmuştur.
Yerel Mahkemece, önceki kararda direnilmiş; hükmü davalı İ.. B.. vekili temyiz etmiştir.
Bilindiği üzere; 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 2.maddesinde, Kamulaştırma Kanunu’nun uygulamasında idarenin, yararına kamulaştırma hak ve yetkisi tanınan kamu tüzel kişilerini, kamu kurum ve kuruluşlarını, gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerini ifade edeceği belirtilmiştir.
Aynı Kanunun 3.maddesine göre; “İdareler, kanunlarla yapmak yükümlülüğünde bulundukları kamu hizmetlerinin veya teşebbüslerinin yürütülmesi için gerekli olan taşınmaz malları, kaynakları ve irtifak haklarını; bedellerini nakden ve peşin olarak...” ödemek suretiyle kamulaştırma yapabileceklerdir. Yani özel kişilerin mülkiyetinde bulunan taşınmaz bir mala, kamu hizmeti için ihtiyaç duyan ve kamulaştırma yapma yetkisine sahip olan idareler, kamu yararının bulunduğu durumlarda Anayasanın 46. maddesindeki koşullara uyarak ve parasını peşin vermek suretiyle kamulaştırabilirler.
Öte yandan, kamulaştırma yapmaya yetkili kişi ve kurumlar, Anayasa ve yasalara uygun bir kamulaştırma işlemi yapmaksızın, bir kimsenin maliki olduğu taşınmaz malına sahiplenme kastı ile ve kalıcı olarak el koyup, taşınmaz üzerine bir tesis veya bina yapar yahut da o taşınmaz malı bir hizmete tahsis ederek mal sahibinin taşınmaz üzerinde dilediği gibi kullanma hakkını engellerse, o zaman kamulaştırmasız el atma olgusu gerçekleşmiş olur. İşte kamulaştırma kararı almadan veya kamulaştırma işlemlerini tamamlamadan taşınmaza el koymuş bulunan idare de, haksız işgalci konumundadır.
Somut olayda, çekişmeye konu taşınmazın cephesinin bulunduğu İnönü Caddesinin dava tarihi itibariyle ana arter olmasına rağmen, yargılama sırasında 17.12.2009 tarihli UKOME kararı ile ana arter olmaktan çıkartıldığı sabittir.
Davacının maliki bulunduğu taşınmaza kamulaştırma işlemi olmaksızın yol ve kaldırım yapılmak suretiyle el atıldığı ve çekişmeli taşınmazın cephesinin bulunduğu İnönü Caddesinin dava tarihi itibariyle davalı İ.. B..nın sorumluluğu altındaki ana arter olduğu hususunda Yerel Mahkeme ve Özel Daire arasında uyuşmazlık bulunmamaktadır. Uyuşmazlık yargılama sırasında 17.12.2009 tarihli kararla, çekişmeye konu taşınmazın bulunduğu yolun ana arter olmaktan çıkarılması üzerine, davalı İ.. B..nın sorumluluğunun devam edip etmediği ve hakkındaki dava geleceğe bırakılan M.. B.. yönünden davaya devam edip etmeyeceği hususunda davacının beyanının alınarak sonucuna göre hüküm kurulmasının gerekip gerekmediği noktasındadır.
İlke olarak her dava açıldığı tarihteki hal ve şartlara göre incelenip sonuçlandırılmalıdır. Dava açılırken gerçek hasmın tespit edilmesi ve davanın ona yöneltilmesi de temel bir usul kuralıdır. Öte yandan taşınmaza müdahalenin önlenmesi davaları, taşınmaza fiilen müdahale eden kişi ya da kuruma karşı açılır( Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 30.06.1973 Tarih,1-908 Esas, 562 Karar sayılı ilamı). Dava tarihi itibariyle ana arter olan yolun bakım-onarım sorumluluğu bulunan davalı İ.. B.., Kamulaştırma Kanununa uygun hareket etmeden, taşınmazı kısmen işgal ettiğinden hukuka aykırı, kanunsuz bir harekette bulunmuştur.
Davacıya ait olan taşınmaza dava tarihi itibariyle kamulaştırmasız el atma eylemi, davalı İ.. B.. tarafından gerçekleştirildiğine göre, yargılama sırasında söz konusu yolun ana arter olmaktan çıkartılmış olması el atma eylemini gerçekleştiren davalı İ.. B..nın sorumluluğunu ortadan kaldırmaz; aksi halde yargılama sırasında el atılan taşınmazın cephesinin bulunduğu caddenin tekrar ana arter haline getirilmesi halinde husumet yine değişecek ve bu durum keyfilik ve istikrarsızlık yaratacaktır.
Bu bakımdan davalı İ.. B..na husumet yöneltilebileceğine ilişkin, Yerel Mahkemenin belirlemesi yerindedir.
Ne var ki, Özel Dairece işin esasına yönelik diğer temyiz itirazları incelenmemiştir.
S O N U Ç : Yukarıda açıklanan gerekçelerle direnme kararı yerinde olup; davalı İ.. B.. vekilinin işin esasına yönelik diğer temyiz itirazlarının incelenmesi için, dosyanın 5.HUKUK DAİRESİNE GÖNDERİLMESİNE, 10.06.2015 gününde oybirliği ile karar verildi.