Mahkemesi : İş Mahkemesi


KARAR


Asıl dava, iptale konu sigortalılık süresinin geçerli olduğu ile ilk tahsis tarihi itibariyle emeklilik hakkı kazandığının tespiti, ödenmeyen aylıkların faiziyle tahsili, icra dosyasında borçlu olmadığının tespiti, birleşen dava itirazın iptali ile icra inkar tazminatı istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde asıl davanın kabulüne, birleşen davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmün, davalı-birleşen davada davacı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davacı, kurum denetmen raporuyla 12.02.2007-30.09.2007 tarihleri arasındaki sigortalılık bildirimlerinin iptali nedeniyle emeklilik hakkını kaybettiğini, 01.11.2009-01.06.2011 tarihleri arasında almış olduğu yaşlılık aylıklarının tahsiline ilişkin borç bildirim yazısı gönderildiğini ve icra takibi başlatıldığını belirterek iptale konu sigortalılık süresinin geçerli olduğu ile ilk tahsis tarihi itibariyle emeklilik hakkı kazandığının tespiti, ödenmeyen aylıkların faiziyle tahsili, icra dosyasında borçlu olmadığının tespiti talebiyle eldeki davayı açmış, davalı kurum tarafından açılan ve birleşen davada ise söz konusu aylıkların tahsiline yönelik başlatılan icra takibine vaki itirazın iptali ile icra inkar tazminatı talep edilmiş olup Mahkemece, asıl dava yönünden davacının emeklilik aylığının iptal edilmesine ilişkin kurum işleminin İptali ile iptal edilen 227 günlük sigortalılık süresinin geçerli olduğunun ve yaşlılık aylığına ilk tahsis tarihi itibariyle hak kazandığının Tespitine, davacının ...İcra müdürlüğünün ... Esas sayılı icra dosyası kapsamında borçlu olmadığının tespitine, inkar tazminatı talebinin reddine; birleşen dosya yönünden ...İcra müdürlüğünün ... Esas sayılı dosyasına vaki itirazın kaldırılması talebinin reddine karar verilmiş ise de verilen hüküm eksik araştırmaya dayalıdır.
Davanın yasal dayanaklarından olan 506 sayılı Kanun"un 2. maddesinde, bir hizmet akdine dayanarak bir veya birkaç işveren tarafından çalıştırılanların bu Kanuna göre sigortalı sayılacağı belirtilmiş, 4. maddesinde, bu Kanunun uygulanmasında 2. maddede belirtilen sigortalıları çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler “işveren”, 5. maddesinde, anılan sigortalıların işlerini yaptıkları yerler “işyeri” olarak tanımlanmıştır. Zorunlu sigortalılık niteliği, işveren ile çalışan arasında hizmet akdi (iş sözleşmesi) ilişkisinin kurulması ve çalışmaya/çalıştırılmaya başlanması ile kazanılmakta, yazılı olarak düzenlenen veya sözlü olarak kararlaştırılan akitle birlikte, sigortalılığın oluşumu yönünden eylemli (fiili = gerçek) çalışma olgusunun varlığı da gerekmektedir.
Diğer taraftan anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin olarak 506 sayılı Kanun"un 79/10. maddesine dayalı bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
İnceleme konusu davada mahkemece, Kurum tespit ve bulgularının aksinin aynı derecede somut, inandırıcı, gerçeklere dayalı delillerle kanıtlanması gereğinden hareketle, dava konusu hizmetlere ilişkin olarak aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olup sigortalılıkları kurumca geçersiz sayılmayan bordro tanıklarının bilgi ve görgülerine başvurulmalı, aynı çevrede faaliyet yürüten işverenler ve çalışanlar yöntemince belirlenerek dinlenilmeli, belirdiği takdirde tanık anlatımları arasındaki çelişkiler giderilmeli, işyerinin faaliyeti ve kapasitesi, çalışma şekli ve düzeni, davacının yaptığı işin ne olduğu, nasıl yerine getirildiği, günlük/haftalık çalışma saatleri saptanmalı, işyerinin fiilen faal olup olmadıkları belirlenmeli, işyerlerinin ticari faaliyetinin kapsamına, ticaret ve çalışma hayatının gerçeklerine göre, çekişme konusu dönemlerde Kuruma bildirildiği kadar sigortalının bu işyerlerinde çalışıp çalışamayacağı irdelenmeli, 19.04.2007 tarihli yoklama fişinde şirketin 15 işçisinin bulunduğu belirtilmekle birlikte bu dönem bordro kayıtlarına bakıldığında 40 kişinin sigortalı olarak göründüğü gözönünde bulundurulduğunda, ayrıca vergi denetmen raporunda 2005 ve sonrasında ticari faaliyet bulunmadığına dair tespitin bu durumla çeliştiği anlaşılmakla, söz konusu tespitler arasındaki çelişkinin giderilmesi ile toplanan tüm kanıtlar değerlendirilip fiili çalışmanın var olup olmadığı açıklıkla ortaya konulduktan sonra elde edilecek sonuca göre hüküm kurulmalıdır.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı-birleşen davada davacı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz edilen hükmün BOZULMASINA, 02.04.2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.