MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi
DAVALILAR : 1-... Vek. Av. ...
2-.... ...

Taraflar arasındaki alacak davasının bozma ilamına uyularak yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
-K A R A R-

Davacı vekili, müvekkilinin 16.03.2006 tarihli sözleşme ile davalı kooperatif bünyesinde bulunan 22 no"lu daire payını diğer davalı ..."den kooperatif yetkililerinin kaşe ve imzası ile satın aldığını, davalı ..."ün de bu hisseyi İsmail Uçar isimli şahıstan yine kooperatif yetkilileri huzurunda satın aldığını, dava dışı....ile davalı kooperatif arasında düzenleme şeklinde daire karşılığı inşaat ve satış vaadi sözleşmesi bulunduğunu, müvekkilinin kooperatife üyelik kaydını yaptırdığını, kooperatifçe dosya devir ücreti adı altında 400,00 TL tahsilat yapıldığını, müvekkilinin alınan hisseye karşılık davalı ..."e 17.000,00 Euro ödeme yaptığını, müvekkiline ev tahsisi yapılmadığı gibi ödediği paranın da iade edilmediğini ileri sürerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 5.000,00 TL"nin müştereken ve müteselsilen yasal faizi ile birlikte davalılardan tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davalı kooperatif vekili, dava dışı .... mirasçıları ile daire karşılığı inşaat sözleşmesi yapıldığını, bu sözleşmeye göre 180 m² arsaya karşılık 120 m²"lik brüt yapılı daireler verileceğini, yapılan imar çalışmaları sonunda bu arsanın 150 m² olarak kaydedildiğini, 30 m² eksik arsaları bulunduğunu, müvekkili kooperatife arsa devredilmediğini ve ödemede bulunulmadığını, üyelik payının ... tarafından diğer mirasçıların imzası olmadan diğer davalı ..."e devredildiğini, ... tarafından da davacıya devredildiğini, bu devirler karşılığında müvekkili kooperatife bir ödemede bulunulmadığını savunarak, davanın husumetten ve esastan reddini istemiştir.
Davalı ... vekili, davacı tarafın ileri sürdüğü tüm taleplerinin öngörülen zamanaşımı süresini aştığını, müvekkilinin davalı kooperatifteki payının davacı adına intikal ettiğini, bu devir sonucunda müvekkilinin davacıya karşı eda edilmemiş hiçbir borcunun bulunmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, davanın reddine dair verilen karar, davacı vekilinin temyiz istemi üzerine, Dairemizin 08.04.2013 tarih ve ...sayılı ilamıyla; davacı vekilinin davalı ..."e yönelik temyiz itirazlarının reddiyle davalı kooperatife yönelik temyiz
../..
S.2.


itirazları yönünden ise, mahkemece öncelikle üye olduğu tespit edilen davacının ya da ona üyeliği devreden.... ya da ona üyeliği devreden İsmail"in üyeliğinin statüsü belirlenmesi gerektiği, davacıya üyeliği devreden kişinin peşin bedelli ortak olduğunun belirlenmesi halinde, davacının da peşin bedelli ortak olarak kabul edileceği, peşin bedelli ortaklık tesis eden bir genel kurul kararı bulunmadığı sonucuna varılması halinde,...dan, ..."e ya da davacıdan uzunca bir süre inşaat finansmanı için aidat istenilmemiş ise, bilançolarda, hesap cetvellerinde, faaliyet raporlarında, genel kurullarda ve üye kayıt defterlerinde; bu yönde bir borç kaydı yer almamışsa, davacının peşin bedelli ortak olduğunun kooperatifçe zımnen benimsendiği ve sadece genel yönetim ve altyapı giderlerinden sorumlu olduğunun kabulünün gerektiği, diğer yandan, anasözleşmenin 17/3. maddesi uyarınca devir halinde eski ortağın kooperatife olan yükümlülüklerinin yeni ortağa geçeceği, bu durumda, mahkemece, kooperatif konusunda uzman yeni bir bilirkişi ya da kurulu aracılığıyla kooperatif defter, kayıt ve belgeleri, genel kurul tutanakları üzerinde inceleme yaptırılarak, davacıya üyeliği devreden ...nin devir aldığı...in üyeliğinin ne şekilde oluştuğu, ....in üyeliğinin normal statüde ya da peşin bedelli üyelikten hangisi olduğu, ... arsa payı devri karşılığında peşin bedelli üye yapılmışsa, bu üyeliğe karşılık arsa devrini tam yapıp yapmadığı, ...en üyeliği devralan ...den devralan davacının bu ilkelere uygun olarak peşin bedelli üye (sadece arsa devri karşılığında bir üye) yapılıp yapılmadığı üzerinde durularak, davacının peşin ödemeli ortak mı, normal statülü ortak mı olduğunun belirlenmesi, yapılacak tespite göre kooperatife karşı üyeliğin türünün gerektirdiği parasal ya da ayni (arsa payı) yükümlülüklerini tam olarak yerine getirip getirmediği, borçlu olması halinde ise 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu"nun 23. maddesinde karşılığını bulan eşitlik ilkesi de gözönünde bulundurulmak suretiyle davacı ile aynı durumda olan başka üyelere arsa devir borcuna rağmen dairelerin teslim edilip edilmediği, aynı durumda olanlardan, ...."den ve davacıdan arsa devri dışında inşaat finansmanı için aidat istenip istenmediği hususlarında rapor alınması gerektiği, ....arsa payı karşılığında peşin bedelli ortak yapılmış değil ise, arsa teslim borcu, davalı kooperatifin yüklenici,.... mirasçılarının arsa sahibi sıfatıyla imzaladıkları arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca arsa maliklerinin borcu olup 818 sayılı BK"nın 163. (6098 sayılı TBK 184/1.)maddesi uyarınca, alacağın temlikinin yazılı şekle tabi olduğu, davacı tarafından, arsa sahiplerinin arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinden kaynaklanan haklarının kendisine temlik edildiğine ilişkin yazılı bir sözleşme sunulmadığı ve davalı kooperatif tarafından böyle bir sözleşmenin varlığının savunulmadığı, bu durumda mahkemece, davalı kooperatif tarafından arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca arsa maliklerinin eksik arsa teslim ettikleri yolundaki iddiasını ancak arsa maliklerine yöneltebileceğinin, üye olarak kabul ettiği davacı ve ona üyeliği devir edenlerden arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesindeki eksik arsa teslim edimini isteyemeyeceğinin, kabulünün gerektiği,...arsa payı karşılığında peşin bedelli ortak yapılmış ise, arsa payı devir borcunun, anasözleşmenin 17/3. maddesi uyarınca ondan ...., ondan da davacıya geçtiğinin kabulü gerektiği, diğer yandan, kooperatif ortağının kooperatiften konut karşılığı tazminat isteyebilmesi için, tüm ortaklar bakımından konut tahsis aşamasına gelindiği ve diğer üyelere tahsis yapıldığı halde davacıya konut tahsis edilmemesi gerektiği, çeşitli nedenlerle konut tahsisi imkânsızlığı ortaya
../..

S.3.


çıktığında ortağın, uygun bir tazminat isteme hakkı bulunduğu, davalı kooperatifin elinde arsa veya konut kalmaması halinde üyesine ödenecek tazminatın hesaplanması gerektiği, somut olayda, mahkemece davacının yukarıdaki ilke ve açıklamalar çerçevesinde tüm ortaklar bakımından konut tahsis aşamasına gelinip gelinmediği, diğer üyelere tahsis yapıldığı halde davacıya tahsis yapılıp yapılmadığı, davacıya tahsis edilebilecek uygun bir konut olup olmadığı, peşin ödemeli ortak olup olmadığı, üyeliğinin türünün gerektirdiği parasal ya da ayni (arsa payı) yükümlülüklerinin karşılığı olan bedele ilişkin sorumluluğu tam olarak yerine getirip getirmediği, bilirkişi aracılığı ile belirlenip, peşin ödemeli ortak olduğu ve yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdiğinin belirlenmesi durumunda kendisine tahsis edilmesi gereken taşınmazın dava tarihindeki rayiç değeri üzerinden tazminata hükmedilmesi; davacının peşin üyeli ortak olmamasına rağmen normal ödemesini yapıp bir konut sahibi olan ortak kadar aynı miktarda ödeme yapmış olması durumunun tespiti halinde de yine dava konusu taşınmazın dava tarihindeki rayiç değeri üzerinden tazminata hükmedilmesi; davacının peşin ödemeli ortak olmadığı ve ödemelerinin de tam olmadığının tespiti durumunda ise Dairemiz kararlarında benimsenen formül gereğince tazminat hesabı yaptırılmak suretiyle varılacak sonuca göre tazminat isteminin karara bağlanması,hiç ödeme yapmadığının belirlenmesi halinde tazminat talep edemeyeceğinin kabulü gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı gerekçeye dayalı olarak yazılı şekilde hüküm kurulmasının doğru görülmediği gerekçesiyle, bozulmuştur.
Mahkemece, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda, iddia, savunma, dosya kapsamı ve benimsenen bilirkişi raporuna göre; Yargıtay bozma ilamında davalılardan ... hakkında verilen ret kararının usul ve yasaya uygun olduğu belirtildiğinden, davacının davalılardan ... hakkında açtığı davası yönünden, bozma öncesi verilen karardaki gerekçelerle, davanın reddine, davacının davalı kooperatiften talep ettiği alacak ile ilgili olarak, davacının davalı kooperatifin üyesi olduğu, bu üyeliğini diğer davalı ..."den aralarında yapılan 16.03.2006 tarihli sözleşme ile devraldığı, üyelik devrinin davalı kooperatifçe de kabul edildiği, bu tarihten sonra davacının davalı kooperatifin üyesi haline geldiği, davalı ..."ün de bu üyeliğini dava dışı ....r"dan devraldığı,....."ın arsa devri karşılığı davalı kooperatife üye kabul edildiği, ancak bu arsa devir borcunu yerine getirmediği, daha sonra üyeliği devralan kişilerin ve en son davacının da bu arsa edim borcunu yerine getirmedikleri,...."ın davalı kooperatif üyeliğinin arsa karşılığı peşin bedelli üyelik olduğu, kooperatifin genel kurul kararlarında peşin bedelli ortaklığa yönelik bir kararının bulunmadığı, davacıdan ve davacıya devir yapan diğer davalıdan inşaat finansmanı için aidat istenilmediği, kooperatifin kayıtlarında yani bilançolarda, hesap cetvellerinde, faaliyet raporlarında ve üye kayıt defterinde bu yönde bir borç kaydının da yer almadığı, nitekim üye kayıt defterinde de arsa sahibidir açıklamasının yer aldığı, bu sebeplerle davacının arsa teslimi karşılığı peşin bedelli ortak olduğunun davalı kooperatifçe de zımnen benimsendiği, her ne kadar davacının davalı kooperatifin arsa teslimi karşılığı yani peşin bedelli üyesi olduğu kabul edilmiş ise de, davalı kooperatifin üyesi olması nedeniyle üyeliğinin türünün gerektirdiği parasal ya da ayni yani arsa payı yükümlülüklerinin devam ettiği, bu yükümlülüklerinin karşılığı olan bedele ilişkin sorumluluğunu da tam olarak yerine getirmediği, genel yönetim ve alt yapı giderlerinden de sorumlu olduğu, buna karşılık gerek davacının gerekse devraldığı önceki üyeler .... ve ..."ün davalı
../..
S.4.


kooperatife herhangi bir ödeme yapmadıklarının anlaşıldığı, kooperatife herhangi bir arsa devrinin de yapılmadığı, arsa üzerinde kooperatifçe herhangi bir inşaatın da yapılmadığı, tüm ortaklar bakımından konutun tahsis aşamasına gelinmediği, diğer üyelere tahsis yapıldığı halde sadece davacıya yönelik olarak konut tahsis edilmemesi gibi bir durumun ve ayrıca davacıya hak ettiği halde konut tesliminin imkânsızlaştığı gibi bir durumun da söz konusu olmadığı gerekçesiyle, davalı kooperatif hakkında sübut bulmayan davanın reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
1-Davacı vekilince emsal olarak gösterilen.... sayılı dosyasında verilen .... sayılı hüküm ile ilgili Dairemiz kararının, davanın kabulüne ilişkin yerel mahkeme kararının davalı .... tarafından temyiz edilmemiş olması sebebiyle, işbu davada emsal teşkil etmesinin mümkün olmadığı anlaşılmıştır.
Bu açıklamalara ve dosyadaki yazılara, mahkemece uyulan bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına ve bozmanın kapsamı dışında kesinleşmiş olan yönlere ilişkin temyiz itirazları incelenemeyeceğine göre, davacı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2-Dava, konut karşılığı tazminat istemine ilişkindir.
Mahkemece, Dairemizin uyulmasına karar verilen bozma ilamı doğrultusunda arsa üzerinde kooperatifçe herhangi bir inşaatın yapılmadığı, tüm ortaklar bakımından konutun tahsis aşamasına gelinmediği, diğer üyelere tahsis yapıldığı halde sadece davacıya yönelik olarak konut tahsis edilmemesi gibi bir durumun ve ayrıca davacıya hak ettiği halde konut tesliminin imkânsızlaştığı gibi bir durumun da söz konusu olmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
Mahkemece, davacının peşin bedelli ortak olduğunun davalı kooperatifçe de zımnen benimsendiği hükmün gerekçesinde kabul edilmiş olup, davacı kooperatifçe karar gerekçe yönünden temyiz edilmediğinden davacının peşin bedelli ortak olduğu kesinleşmiştir.
Mahkemece, mahallinde keşif ve inceleme yapılmamış olup bilirkişi kurulunun, rapor ekinde yer alan genel kurul kararından anlaşılacağı üzere kooperatifin konut yapmaya yönelik faaliyetlerinin devam ettiği, tüm ortaklar bakımından konut tahsis aşamasına gelinmediği yolundaki görüşü benimsenerek hüküm kurulmuştur.
Bu durumda mahkemece, mahallinde keşif ve inceleme yapılarak, Dairemizin uyulmasına karar verilen bozma ilamında da belirtildiği üzere kooperatif ortağının kooperatiften konut karşılığı tazminat isteyebilmesi için gerçekleşmesi gereken "tüm ortaklar bakımından tahsis aşamasına gelindiği ve diğer üyelere tahsis yapıldığı halde sadece davacıya konut tahsis edilmemiş olması" koşulunun gerçekleşip gerçekleşmediği üzerinde yeterince durularak, davacının konut karşılığı tazminat isteme hakkı bulunduğu sonucuna varılması halinde, peşin bedelli üye olduğu kesinleşen davacı için, bozma ilamında açıklanan formülün 1 no"lu basamağı uyarınca konutun rayiç değerine hükmedilmesi gerekirken, soyut bilirkişi görüşüne itibarla konut tahsis aşamasına gelinmediğinin ve peşin bedelli üye olarak kabul edilen devredenler ve davacının arsa teslim borcundan sorumlu olduğunun kabulü doğru olmamıştır.

../..

S.5.


SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün, davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 28.04.2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.