BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul Anadolu 9. Asliye Ticaret Mahkemesi 2017/699 Esas 2019/429 Karar Sayılı İlamı
Esas No: 2017/699
Karar No: 2019/429
Karar Tarihi: 30.04.2019
BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul Anadolu 9. Asliye Ticaret Mahkemesi 2017/699 Esas 2019/429 Karar Sayılı İlamı
T.C. İstanbul Anadolu 9. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO : 2017/699
KARAR NO : 2019/429
DAVA : Tazminat (Sözleşmeden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ: 30/06/2017
KARAR TARİHİ: 30/04/2019
Mahkememizde görülmekte olan Tazminat (Sözleşmeden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA : Davacı vekili dilekçesinde özetle ;müvekkili ile davalı şirket arasında yapılan taşıma anlaşması şartlarına göre davalının 25.000 USD taşıma ücreti karşılığında ------------- merkezli -----ünvanlı şirketin iş sahasına 07.05.2016 tarihinde nakletmesi ve 15.05.2016 da çalışır vaziyette devreye alınması gereken buhar kazanını ancak 15.05.2016 tarihinde alıcı firmanın iş sahasına indirebildiğini, davalının 10 gün içerisinde alıcı firma sahasına indireceğini taahhüt ettiği emtianın işlemleri tamamlanıp 22.04.2016 tarihinde davalıya teslim edildiğini, davalının kendisine teslim edilen yükü taşıyan aracın 30.04.2016 tarihinde -------- giriş yaptığını bildirdiği halde taşıma sorumluluğunu üstlendiği emtiayı varış yeri gümrüğünde resmi tatile denk gelen günlerde çalışma olmadığını gerekçe gösterip 10 günde tamamlayamadığını, mücbir sebep olarak kabulü mümkün olmayan nedenlerle 7 günlük gecikme yüzünden sevk edilen kazanın devreye alınması işlemlerinin de geciktiğini, evsafının bozulduğunu ve dava dışı alıcı tarafından müvekkiline davalının sorumlu olduğu bu gecikme yüzünden cezai şart uygulandığını ve itibar kaybına uğradığını belirterek davalı ile müvekkili arasında yapılan taşıma anlaşması şartlarını gereği gibi yerine getirmeyen davalının ifa kusurundan dolayı davacı aleyhine doğan 14.144.64 TL cezai şartın, ödendiği 23.9.2016 tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte ve ayrıca 50.000 TL manevi tazminatın da temerrüt tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP : Davalı vekili cevap dilekçesinde ; taşımanın tabi olduğu CMR konvansiyonu md 32/1'e göre 2016 yılı Nisan ayında icra edilen taşıma işi için taşıyıcı aleyhine 1 yıl içinde dava açılabileceğini, iş bu davanın 30.06.2017 de ikame edildiği gibi dava konusu taşıma işine konu yükün teslimi için kesin bir sürenin kararlaştırılmadığını, müvekkilinin süreyle ilgili bir taahhüdünün bulunmadığını, davacının gönderdiği kazan türü emtianın içerisindeki temizleyici kimyasalların dolayısıyla varış yeri gümrüğünde incelemeye de tabi tutulduğunu ve resmi tatiller nedeniyle sonuçlandırılmasının zaman aldığını, bu durumda müvekkilinin cezai şarttan veya manevi tazminattan mesul tutulamayacağını, fiili taşıma işini kendisinin değil anlaştığı başka bir taşıyıcının icra ettiğini, taşıyıcının üzerine düşebilecek mesuliyetin ise davacının talebine göre değil ancak taşımanın tabi olduğu kurullara göre belirlenebileceğini belirterek haksız ve mesnetsiz davanın reddine karar verilmesi gerektiğini savunmuştur.
İNCELEME VE GEREKÇE :
Dava, taşıma sözleşmesinin gereği gibi ifa edilmediğinden bahisle cezai şart alacağı ile manevi tazminat istemine ilişkindir.
Tarafların tüm delilleri celbolunarak dava dosyası ve taraf şirketlere ait tüm yasal defter , kayıt ve dayanak belgeler üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırılarak kök ve ek rapor alınmıştır. Raporların birbiri ile tutarlı , dosyadaki verilere uygun ve denetime açık bulunduğu anlaşılmakla, hükme esas alınmıştır.
Taraflar arasında buhar kazanı türü emtianın 22.04.2016'da davalı taşıyıcının sorumluluğunda ------taşınmak üzere --------- yola çıktığı, ---------- giriş yaptığı ve 15.05.2016 tarihi itibariyle alıcısına teslim edildiği hususlarında bir uyuşmazlık bulunmamaktadır.
Davacı şirket tarafından ------faaliyet gösteren dava dışı ----------ünvanlı şirkete gönderdiği 33.400 USD bedelli buhar kazanı ve ekipmanlarının ihracatla ilgili gümrük formalitelerinin -------- nezdinde 2204.2016 tarihli gümrük beyannamesine kayden davacıyı temsilen dava dışı ----------tarafından tamamlandığı, aynı tarihli -----------Belgesi eşliğinde -------Gümrüğüne sevk edilen 15 kap halindeki 15.172 Kg.lık kamyon hamulesi yükün , davalının sorumluluğu altında dava dışı Alt taşıyıcı ve dava ihbar olunan ---------plakalı araç için ------- tarihinde düzenlediği , göndereni davacı, alıcısı dava dışı -----------olan uluslararası karayolu taşıma belgesi uyarınca taşındığı, CMR muhteviyatı yükün , ekipmanları ile birlikte gümrük geçişi sırasında kontrole tabi tutulduğu, -----------tarihleri arasında gümrük gözetiminde kalan kazan cinsi emtianın beyan ile uyumlu olduğu ve kısmi de olsa sapma gözlemlenmediğinin --------------tarafından belirlenmesi akabinde taşınan kazanın alıcısına 15.05.2016 tarihinde teslim edildiği dosya kapsamından ihtilafsız anlaşılmaktadır. Davacı dava dışı ---------- faaliyet gösteren 3.şirkete gönderdiği emtiayı davalı taşıyıcının geç teslim ettiğini, bu yüzden ---- merkezli alıcı ---------firmasının iş sahasına sevkiyatının geciktiğini, davalının taahhüt ettiği gibi taşıma işini 10 günde tamamlayamadığını , 7 günlük gecikme nedeniyle --------- firmasının anlaşma gereği uyguladığı gecikme cezasını davalı taraftan talep etmekte, davalı ise tahliye ve taşıma süresi ile ilgili olarak herhangi bir taahhüdü olmadığını, gümrük kontrollerinde geçen ve tatil günlerine isabet eden sürelerden sorumlu tutulamayacağını, sevkiyatın mutad süresinde tamamlandığını savunmaktadır.
Davacı tarafça dayanak yapılan Emtianın Uluslararası Taşınması için Taşıma Sözleşmesinin 27 maddeden oluştuğu, sözleşmede ------------ plakalı araçla yapılacak sevkiyat için bir süre veya taşınacak yükün en geç hangi tarihte teslim edilmesi gerektiğine dair bir hükme yer verilmediği, sözleşmenin 18.maddesinde ; "taşıma konusu emtialarla ilgili olarak, taşımaya konu olan evrakların bir veya birkaçının eksik olması ve taşımanın bu sebeple gerçekleştirilememesi veyahut taşımanın gecikmesi durumunda emtiada meydana gelecek hasar / ziyaa ve emtianın tesliminin gecikmesi durumunda---------(davalı) herhangi bir sorumluluğu bulunmayacak ve -------'ın taşıma ücreti tam olarak ödenecektir" hükmünün düzenlendiği görülmüştür. Sözleşme uyarınca davalının davacı karşısında üstlendiği taşıma işi CMR konvansiyonu hükümlerine tabidir. CMR konvansiyonunun uygulanması bakımından taşıyıcı çalıştırdığı kişilerin ve taşımanın yapılması için hizmetlerinden yararlandığı diğer kimselerin görevleri sırasında hareket ve ihmallerinden , taşımayı yapmak için kullandığı kusurlu taşıtlardan, bu taşıtı kiraladığı kişinin veya vekilinin yahutta çalışanlarının hata ve /veya ihmallerinden dolayı sanki bu hareket ve ihmalleri kendisi yapmış gibi sorumludur.(CMR 3,17/3 maddeleri) Ayrıca taşıyıcı ister belli bir ücret karşılığında yükü kendisi taşısın isterse navlununu ödemek suretiyle alt taşıyıcıya taşıtsın konvansiyonda öngörülen sorumluluk sistemine göre taşıdığı yada alt taşıyıcıya taşıttığı eşyayı varma yerinde teslim aldığı hali ile alıcısına veya onun temsilcisine teslim borcunu üstlendiği gibi , yükün güzergah üzerinde yaptığı aktarmalar dahil olmak üzere taşıma süresi içerisinde eşyayı gözetim sorumluluğu bulunmaktadır ve kural olarak yükleme yerinden varış mahalline kadar taşıdığı eşyayı gelecek zararlardan sorumludur.( CMR 17/1.md) CMR Konvansiyonunun 34.vd maddelerindeki düzenlemelere göre , taşıyıcılar arasında müteselsil sorumluluk bulunduğu gibi taşımacılardan biri veya birkaçı aleyhine veya onlardan birinin sigortacısına aynı zamanda dava açılması da CMR 36.madde son fıkrası uyarınca mümkündür. Fiili taşımayı kendisi yapmadığı halde belli bir ücret karşılığı taşıma işini üstlendiği için tazminat ödeyen taşımacı hak sahibine ödediği tazminatı , hasar -zarar sorumlusu olan diğer taşıyıcılardan yada taşıyandan geri alma hakkına sahip ise de; bu durum ancak taşıyıcıların birbirleri ile hasım olmaları durumunda mümkün olup, hak sahibine karşı tek bir sözleşme ile gerçekleşen taşımalarda taşıyıcıların müteselsil sorumluluğu etkilenmeyecektir. Somut uyuşmazlıkta üst taşıyıcı olan davacı , taşıma işini alt taşıyıcı davalıya yaptırdığından taşınan eşyada ziyaa ve hasar oluşmasından doğan sorumluluk ile taşımanın geç yapılmasından kaynaklanan sorumlulukları CMR Konvansiyonunun ilgili maddelerinde düzenlenmiştir ki bunlar ; 19.maddesinde ; " Yük kararlaştırılan zaman limiti içinde teslim edilmemiş ise veya kararlaştırılmış zaman limiti olmadığı hallerde, taşımanın normal süresi ve özellikle parçalı yüklerde tam yükü bir araya getirmek için gerekli zaman, gayretli bir taşımacıya gerekli zamanı geçiyorsa , teslimde gecikme var demektir. " 23/5.maddesinde; " gecikmenin zarara neden olması halinde taşıyanın navlun ücreti ile sınırlı olarak sorumlu bulunduğu " hükümleri düzenlenmiştir.
Uyuşmazlığa konu taşıma işinde taşınan buhar kazanı ve ekipmanları---------------CMR alıcısına komple kamyon hamulesi yük olarak gönderilmiş, bu sevkiyatın; hava ve yol durumu, taşınan yükün özelliği, transit geçiş gümrüklerindeki yoğunluk gibi faktörlere bağlı olarak bir miktar değişiklik gösterse de normal şartlar altında 8-10 gün içerisinde tamamlanmasının mümkün olduğu teknik bilirkişi tarafından tespit edilmiştir. Araç hamulesi yükün sevk evraklarına uygunluğu ve/veya beyan harici eşya olup olmadığının, varış gümrüğü veya transit geçişlerde ilgili gümrük idaresinin gördüğü gerek üzerine kontrole tabi tutulması halinde bu sürenin uzaması mümkündür. Ancak sürenin uzaması durumuna göre alıcı ile satıcı kendi aralarında serbestçe kararlaştırmış olsalar dahi taşıyıcı bu anlaşmanın tarafı olmadığı gibi taşıtan ile taşıyıcı gecikmeye yönelik ayrıca bir cezai şartı kararlaştırmış olsalar bile ki uyuşmazlıkta böyle bir durum söz konusu olmadığı gibi, CMR Konvansiyonunun 41.maddesinde yer alan ".......Bu sözleşmenin hükümlerini doğrudan doğruya veya dolayısıyla ihlal eden her türlü koşul hükümsüzdür . Böyle bir koşulun hükümsüzlüğü, mukavelenin diğer hükümlerinin hükümsüzlüğünü gerektirmez. Özellikle taşımacının lehinde sigorta tazminatı veya diğer herhangi benzer madde veya kanıtlama zorunluluğunu değiştiren herhangi bir madde geçersiz ve hükümsüzdür...." şeklindeki düzenleme uyarınca tarafların borçlarının ağırlaştırılamayacağı ilkesine ters düştüğünden geçersizlik yaptırımı ile karşılaşmaktadır. Manevi tazminat ile ilgili bir düzenleme ise CMR Konvansiyonunda yer almamaktadır.
Yapılan yargılama sonucunda; dosya kapsamındaki tüm deliller ve alınan raporlara göre; davalının ----------plaka sayılı araç hamulesi yük olarak dava dışı alt taşıyıcısı ile birlikte göndereni davacı, alıcısı da Polonya'da faaliyet gösteren ---------- olan CMR ye kayden taşıma sorumluluğunu üstlendiği, emtiaya ilişkin sevkiyatı hasara veya gecikmeye yönelik herhangi bir ihtirazı kayıt öne sürülmeden çekincesiz olarak davacının ihraç ettiği ürünlerin alıcısı --------olmakla birlikte ; sevk ettiği malın nihai alıcısı ------ünvanlı şirket olsa ve davalı da -------- kadar dava konusu ürünlerin taşıma sorumluluğunu üstlense dahi tamamladığı , davacının dava dışı nihai alıcı ------------ünvanlı bir şirkete gecikmeye bağlı ve denetime elverişli olan müspet zararına göre değil, onunla arasında yaptığı anlaşmada yer alan cezai şarta göre geri ödemesi gerektiğini iddia ettiği bedelden tazminat bağlamında nihai alıcı ile satıcı arasındaki anlaşmanın tarafı olmayan taşıyıcının , taşıtan ile taşıyıcı yani davacı ile davalı arasındaki sözleşmenin 18.maddesi de yok sayılarak CMR 41.maddesindeki geçersizlik yaptırımına dair düzenlemeye rağmen davalının sorumlu tutulmasının mümkün olmadığı vicdani kanaate varılarak , aşağıdaki şekilde davanın reddine karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM: Yazılı gerekçe ile ,
1-Davanın REDDİNE ,
2-Harçlar Yasası uyarınca alınması gereken 44.40 TL karar ve ilam harcının peşin olarak yatırılan 1.095,44 TL harçtan mahsubu ile fazla yatırılan 1.051,04 TL harcın karar kesinleştiğinde ve istemi halinde davacıya iadesine,
3-Davacı tarafından yapılan harç ve giderlerin üzerinde bırakılmasına,
4-Davalı tarafından masraf yapılmadığından bu konuda karar verilmesine yerolmadığına,
5-Hüküm tarihinde yürürlükte olan avukatlık asgari ücret tarifesi uyarınca, davacının cezai şart talebi ile ilgili olarak davalı yararına tayin ve taktir edilen 2.725.00 TL nispi vekalet ücreti ile manevi tazminat talebi ile ilgili olarak aynı tarifenin 10/3. Madde hükmü uyarınca tayin ve takdir edilen 2.725.00 TL nispi vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
6-Davacı tarafından yatırılan gider avansının kullanılmayan kısmının karar kesinleştiğinde ve talebi halinde davacıya iadesine,
Dair, taraf vekillerinin yüzüne karşı, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içerisinde mahkememize veya mahkememize gönderilmek üzere bulunulan yer yada başka bir yer Asliye Ticaret Mahkemesine verilecek bir dilekçe ile başvurmak ve istinaf harç ve masraflarını karşılamak koşulu ile İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi'ne istinaf yolunun açık olduğu, istinaf dilekçesinde istinaf edilen hususlar ile nedenlerinin belirtilmesinin gerektiği, süresi içerisinde kararın istinaf edilmemesi halinde hükmün kesinleşeceği ve infaz edilebileceği açıklanmak suretiyle verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.30/04/2019
