Danıştay Danıştay 15. Daire Başkanlığı 2014/9450 Esas 2017/6087 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONBEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2014/9450
Karar No : 2017/6087


Temyiz Eden (Davacı) :
Karşı Taraf (Davalı) :

İstemin Özeti : ...1. İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve ... sayılı kararının, hukuka uygun olmadığı ileri sürülerek temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti :Savunma verilmemiştir.
Düşüncesi :Temyiz istemine konu Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi'nce; tetkik hakiminin açıklamaları dinlenip dosyadaki belgeler incelenerek gereği görüşüldü:
Dava; davacının, ...İli, ...İlçesi, ...Köyü, ...Mezrası'nda ikamet etmekte iken yaşanan terör olayları nedeniyle yerleşim yerinin boşaltılması sonucu uğradığını iddia ettiği zararın tazmini istemiyle 5233 sayılı Kanun uyarınca yaptığı başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
...1. İdare Mahkemesi'nce; uyuşmazlığa konu ...Köyü, ...Mezrası'nın, ulaşımın daha kolay sağlanması ve kış şartlarından daha fazla etkilenmemek için 1994 yılında 350-400 metre mesafede bulunan ... mevkiine taşındığı, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde yaşanan terör olayları nedeniyle boşlan köylerin belirlenmesi ve bu soruna çözüm üretilmesi amacıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce hazırlanan rapor ile 'nce hazırlanan boşalan köyler listesinde dava konusu ...Köyü ve mezralarının yer almadığı, köy okulunun 1990-2001 yılları arasında açık olduğu, ...Mezrası'nda bulunan camide 1986 - 1999, 2001 - 2003 ve 2005 - 2008 yıllarında imam-hatip istihdamının devam ettiği, İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğünün 25/06/2009 tarih ve 362 sayılı yazısı ekindeki bilgilerden, nüfus sayımı bilgilerine göre ...Köyü Merkezi'nde 1990 yılında 732, 1997 yılında 207, 2000 yılında 131 kişinin; ...Mezrası'nda ise 1997 yılında 276, 2000 yılında da 355 kişinin yaşadığı görülmüş olup, tüm bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde, ...Köyü ve ...Mezrası'nın terör ve terörle mücadele faaliyetleri sebebiyle tamamen boşaltılmadığı anlaşıldığından, davacının uğradığını ileri sürdüğü zararlarının 5233 sayılı Kanun kapsamında karşılanmasına hukuken olanak bulunmadığından tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı tarafından, adı geçen Mahkeme kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek temyizen incelenip bozulması istenilmektedir.
Terör eylemleri veya terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle maddi zarara uğrayan kişilerin, bu zararlarının karşılanmasına ilişkin esas ve usulleri belirlemek amacıyla yürürlüğe konulan 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması
Hakkında Kanun'un 2. maddesinin (d) bendinde, terör dışındaki ekonomik ve sosyal sebeplerle uğranılan zararlar ile güvenlik kaygıları dışında kendi istekleriyle bulundukları yerleri terk edenlerin bu sebeple uğradıkları zararlar, Kanunun kapsamı dışında tutulmuş; aynı Kanunun 7. maddesinde ise; hayvanlara, ağaçlara, ürünlere ve diğer taşınır ve taşınmazlara verilen her türlü zararlar; yaralanma, sakatlanma ve ölüm hallerinde uğranılan zararlar ile tedavi ve cenaze giderleri; terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle kişilerin mal varlıklarına ulaşamamalarından kaynaklanan maddi zararların, bu Kanun hükümlerine göre sulh yoluyla idarece ödeneceği kurala bağlanmıştır.
5233 sayılı Kanun'un yukarıda aktarılan maddelerinin değerlendirilmesinden; "terör eylemleri" veya "terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler" sonucunda bir yerleşim yerinin tamamen boşalmış/boşaltılmış olması nedeniyle mal varlığına ulaşamayan kişilerce uğranılan maddi zararın, sözü edilen Kanun hükümlerine göre idarece sulh yoluyla ödenmesi gerekir. Bir başka ifadeyle, bir yerleşim yerinin güvenlik nedeniyle idarece veya güvenlik kaygısıyla o yerleşim yerinde yaşayan halk tarafından "tamamen" boşaltılmış/boşalmış olması halinde, yerleşim yerinin boşaltılmasından/boşalmasından yerleşim yerine dönüşün başladığı tarihe kadar Kanunda tek tek sayılmak suretiyle belirlenen maddi zararın idarece karşılanması mümkündür. Dolayısıyla, güvenlik kaygısına dayanılarak bir yerleşim yerinin kısmen boşalmış olması nedeniyle mal varlığına ulaşamamadan kaynaklanan maddi zararın idarece ödenmesine yasal olanak bulunmamaktadır.
Yerleşim yerinin kısmen boşalmış olması, o yerleşim yerinde güvenli bir şekilde yaşayabilme olanağını sağlayan asgari güvenlik şartlarının yerine getirilmiş olduğunun nesnel bir göstergesidir. Güvenlik kaygısının yerleşim yerinde sürekli yaşayan kişilere ve sözü edilen kaygı nedeniyle aynı yerleşim yerini terk eden kişilere göre değişmemesi gerekmektedir. Bu itibarla, bir yerleşim yerinde asgari güvenlik düzeyinin gerçekleştirilmiş olmasına ve bu yerde köy korucuları ile bunların aileleri dışındaki diğer köy halkının yaşamasına karşın, yerleşim yerinde yaşayan kişilerin bir kısmının, yerleşim yerini terk etmeleri sonucunda uğranıldığı ileri sürülen maddi zararın, güvenlik kaygısından kaynaklandığından bahisle 5233 sayılı Kanun hükümlerine göre idarece karşılanmasına olanak bulunmamaktadır.
Bunun yanında, 5233 sayılı Kanun'un 2. maddesinin (d) bendinden anlaşıldığı üzere, terör olaylarına bağlı olarak güvenlik kaygıları nedeniyle (örneğin bu sebeple yerleşim yerinin terk edilmesi vb.) mal varlığına ulaşılamamadan kaynaklanan zararların da tazmini öngörülmektedir. Bir terör olayı sonucu münferit olarak kendisi veya yakınları doğrudan zarar gören ya da bu şekilde gerçekleşen ölüm ve/veya yaralama olayları kendisi veya yakınlarına yönelen kimselerin, başta yaşam haklarından endişe ederek, güvenlik kaygısı duymaları doğaldır. Dolayısıyla, bu kapsamda oluşan zararların tazmini de anılan hükmün bir gereğidir. Bu durum, yukarıda belirtilen nesnel kriterin yanında, her davacı yönünden ayrıca öznel olarak da bir irdeleme yapılmasını gerekli kılmaktadır. Aksi bir değerlendirme, her bir davacının öznel durumundan kaynaklı olarak ileri sürdüğü hususların irdelenmemesi anlamına gelir ki, bu durum Anayasa'da öngörülen adil yargılanma ilkesine aykırılık teşkil eder.
Dosyanın ve Dairemizin diğer esaslarına kayıtlı ...Köyü, ...Mezrası'na ilişkin dosyalarının birlikte incelenmesinden; ...Mezrası'nın terör olayları nedeniyle tamamen boşalıp/boşaltılıp boşalmadığını/boşaltılmadığını tespite yönelik olarak;
...Jandarma Karakol Komutanlığı görevlileri, ...Köyü muhtarı ve azası ile ...Mezrası GKK lideri tarafından imzalanan 11/02/1999 tarihli tutanakta, ...Mezrası'ndan 100 kişinin Kaymakamlık Makamına vermiş olduğu 18/02/1998 tarihli dilekçe ile ilgili olarak yapılan araştırma ve soruşturma sonucunda, 1994 yılında ...Mezrası'nın yerinin çukur olması ve terör örgütünün saldırılarına maruz kalmaları sonucu mezra halkının mezrayı komple boşalttıkları ve yine ...Köyü'ne bağlı ...denen yere taşındıkları, maddi durumlarının iyi olmaması nedeniyle kendilerine sağlıklı ev yaptıramadıkları, evlerin hepsinin sağlıksız olduğu, şahısların yeni ev yaptırmaları için maddi yardımın yapılmasının uygun olacağının tespit edildiğinin,
...İlçe Müftülüğü'nün 29/05/2014 tarih ve 388 sayılı yazısında, caminin bulunduğu ...Mezrası'nın terör nedeniyle 1994 yılında boşaltıldığı, cami imamının ilçe merkezine çekildiği, boşaltılan mezradaki evler gibi caminin de zamanla yıkıldığı, göç eden mezra sakinlerinin aynı muhtarlık bölgesinde kendilerine iskan izni verilen ...diye bilinen yerde yeniden evler inşa ettikleri gibi cami yapımına da başladıkları ve bu camiyi 1996 yılında bitirdikleri, mezra halkının göç nedeniyle ilçe merkezi veya başka bir köye gitmedikleri, bunun yerine eski köylerine yakın bir yerde (Hırokan) kendilerine evler ve cami inşa etmeleri nedeniyle ihtiyaç olacağı düşüncesiyle camiye ait imam-hatip kadrosunun tenkis edilmediği, yeni yerleşim yerine eski mezra ismi olan ...Köyü ...Mezrası isminin verildiği ve yeni yapılan camiye de eski cami ismi olan ...Mezrası Camii isminin verildiğinin,
...İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü'nün 17/11/2014 tarih ve 1612 sayılı yazısında, ...Köyü, ...Mezrası İlkokulunun terör örgütü mensuplarının köyü basması sonucunda köyde boşaltılan evler gibi zamanla yıkıldığı, okulun 1993-1994, 1994-1995 ve 1995-1996 eğitim-öğretim yıllarında kapalı olduğu, ancak aynı muhtarlıkta göç edenlere iskan izni verilen yerde yani ...yerleşkesinde okulun bulunmaması nedeniyle köylülerin inşa ettikleri evlerde 1996-1997 yılından itibaren eğitim-öğretime devam edildiği, yeni yerleşim yeri olan ...yerleşkesine ...Mezrası'nın isminin verildiği, 2000 yılından sonra yapılan okula da eski ...Mezrası İlkokulunun isminin verildiğinin,
...2. İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve ... sayılı ara kararına istinaden, ...Jandarma Karakol Komutanlığı görevlilerince hazırlanan 01/02/2014 tarihli araştırma tutanağında, ...İli, ...İlçesi, ...Köyü ve bağlı mezralarının terör olayları nedeniyle boşaltılıp boşaltılmadığının araştırılması istenilmiş olup yapılan araştırmada; ...Köyü'nün tam olarak veya kısmen terör olayları nedeniyle hiç boşaltılmadığı, ...Mezrası'nın 1994 yılında boşaltıldığı, mezradan ayrılan vatandaşların bir kısmının bağlı bulundukları köy olan ...Köyü'ne, bir kısmının aynı köy sınırları içinde bulunan ... mevkiinde bir mahalle oluşturarak yerleştikleri, bir kısmının ise ...İlçe merkezine yerleştikleri, 1994 yılından beri Eski ...Mezrası'nın boş olduğunun,
...1. İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve ... sayılı ara kararına istinaden, ...Jandarma Karakol Komutanlığı görevlilerince hazırlanan 05/05/2014 tarihli araştırma tutanağında, ...İli, ...İlçesi, ...Köyü ve bağlı mezralarının terör olayları nedeniyle boşaltılıp boşaltılmadığının araştırılması istenilmiş olup yapılan araştırmada; ...Köyü'nün tam olarak veya kısmen terör olayları nedeniyle hiç boşaltılmadığı, ...Mezrası'nın 1994 yılında asıl mezranın 350-400 m güneyinde bulunan ... mevkiinde bir mahalle oluşturarak yeni bir yapılanma ile yerleştikleri, bir kısmının ise ...İlçe merkezine yerleştikleri, 1994 yılından beri Eski ...Mezrası'nın boş olduğunun, ...Kaymakamlığı'nın 22/08/2014 tarih ve 1907 sayılı yazısına istinaden ...Jandarma Karakol Komutanlığı görevlilerince hazırlanan 04/09/2014 tarihli araştırma tutanağında, yapılan araştırma ve çevre köy halkının beyanlarından anlaşılacağı üzere, Eski ...Mezrası'nda ulaşımı etkileyebilecek kar yağışının olmadığı, bölgede meydana gelen olaylar
nedeniyle Eski ...Mezrası halkının yerleşim birimlerini terk ettikleri, çevrede bulunan diğer yerleşim birimlerinin ortak kararları neticesinde halen ikamet ettikleri ...mevkiine yerleştiklerinin tespit edildiğinin belirtildiği görülmektedir.
Uyuşmazlık, ...İli, ...İlçesi, ...Köyü, ...Mezrası'nın terör olayları ve terörle mücadeleden kaynaklanan faaliyetler nedeniyle tamamen boşalıp/boşaltılıp boşalmadığından/boşaltılmadığından kaynaklanmakta olup, dosyadaki ve aynı konuya ilişkin Dairemizin diğer esaslarına kayıtlı dosyalarındaki bilgi ve belgelerden ...Mezrası'nın 1994 yılında terör olayları nedeniyle tamamen boşaltıldığı, mezra halkının bir kısmının mezralarına yakın bir yer olan ...(...- ...) denilen yerleşim yerine göç ettikleri, ihtiyaç olacağı düşüncesiyle camiye ait imam-hatip kadrosunun tenkis edilmediği, yeni yerleşim yerinde yapılan okul ve camiye ...Mezrası İlkokulu ve ...Mezrası Camii isminin verildiği anlaşılmaktadır.
Durum böyle olunca, davacının anılan mezradaki mal varlığına ulaşamamasından kaynaklı varsa zararının hesaplanarak 5233 sayılı Kanun uyarınca tazmini gerekirken ...Mezrası'nın boşalan mezralar listesinde olmadığı, köy merkezinde ve bütün mezralarında normal yaşamın kesintisiz olarak devam ettiğinden bahisle başvurunun reddedilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık ve davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, ...1. İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve ... sayılı kararının BOZULMASINA, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine, 2577 sayılı Kanunun 18/06/2014 tarih ve 6545 sayılı Kanunla eklenen Geçici 8. maddesinin 1. fıkrası ve 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 26/10/2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.