BAM Hukuk Mahkemeleri Bakırköy 6. Asliye Ticaret Mahkemesi 2020/593 Esas 2022/311 Karar Sayılı İlamı

T.C. BAKIRKÖY 6. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR

ESAS NO : 2020/593
KARAR NO : 2022/311


DAVA : Alacak
DAVA TARİHİ : 24/06/2010
KARAR TARİHİ : 31/03/2022
KARAR YAZIM TARİHİ : 26/04/2022

Mahkememizin 27/06/2019 tarihli ..... E. .... sayılı kararına karşı yapılan vaki temyiz itirazı üzerine Yargıtay ..... Hukuk Dairesi'nin 18/06/2020 tarihli ..... E. ....... K.sayılı ilamı ile bozularak mahkememize iade edilmiş, taraflarca karar düzeltme talebinde bulunulmadığından re'sen mahkememizin ...... sayılı esasına kaydedilen dava dosyasının yapılan açık yargılaması sonunda;
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili şirket tarafından ...... Lisesi güçlendirme ihalesinin 2006 yılında müvekkili tarafından alındığını ve üstlenilen işin bitirildiğini, mevcut ödenek miktarı kadar güçlendirme inşaatını tamamlandığını ve tamamlanan kısma ilişkin hak edişlerin alındığını, ödenek miktarına göre yapılan işler dikkate alındığında inşaatın yarım kaldığını ancak bu şekilde güçlendirmeden unulan faydanın elde edilemeyeceğinden ve okulda eğitim öğretim yılının başlayacak olması nedeniyle görevlilerin sözlü talep ve vaadleri karşısında müvekkilinin çalışmaya devam ettiğini, fazladan yapılan işlerle ilgili talepte bulunulduğunda mahkeme kararı olmadığından ödeme yapılamayacağının belirtildiğini, müvekkili tarafından kuruma 05/03/2009 tarihinde başvuru yapılarak ödenek üstü yapılan işlerin tespitinin talep edildiğini, 29/05/2009 tarih ve 480 sayılı milli eğitim müdürlüğünün teknik elemanlarınca ödenek üstü yapılan işlerin tespit edildiğini, ödenek üstü yapılan işlerin toplam bedelinin yaklaşık 393.169,80 TL olduğunu, bu miktara KDV alacağının eklenmesini gerektiğini belirterek fazlaya dair hakları saklı kalmak üzre 100.000,00 TL alacağın ve KDV'sinin 01/10/2006 tarihinden itibaren avans faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini talep etmiş, 23/09/2011 tarihli ıslah dilekçesi ile talebini 190.000,00 TL + KDV bedeline yükseltmiş, KDV bedeli ile ilgili 14/11/2012 tarihi itibariyle harç tamamlama işlemi yaptırmıştır.

CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; yetkili mahkemenin Ankara Mahkemeleri olduğunu, dava sebepsiz zenginleşmeye dayandığından 1 yıllık zamanaşımı süresinin dolduğunu, esasa ilişkin olarakda; ihaleyi alan davacı firma ile 07/08/2006 tarihinde sözleşme imzalandığını, ihale bedelinin 204.650,00 TL olup, yapılan artış ve KDV bedeli ile birlikte toplam 249.844,74 TL ödeme yapıldığını, ihaleye ve sözleşmeye dahil olmayan yazılı talimatın dahi bulunmadığı işler için ihale bedeli dışında bir ödeme yapılmasının mümkün olmadığını, davacının ihale ile kendisine verilmiş iş ile ilgili keşif özeti dışında ilave işlerle ilgili ödemelerin ne yönde yapılacağının bilincinde olması gerektiğini, ihale bedelinin itirazı kayıt olmadan ödendiğini, onarım teklifleri ve harcamalarda dikkat edilecek hususlara ait genelgeler gereğince ihale bedeli dışında ödenek gönderilmesinin mümkün olmadığını, genelgeye göre ödeneği olmayan hiç bir işin yapılamayacağını, 01/10/2006 tarihinden itibaren faiz talebinin de yerinde olmadığını, zira temerrüdün söz konusu olmadığını, davacı vekilinin müvekkili ile yaptığı sözleşme gereğince vekalet ücreti talep etmesinin de mümkün olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE
Dava, eser sözleşmesinden kaynaklanan sözleşme dışı yapılan işlerin tespiti ve bedelinin tahsiline yönelik alacak davasıdır.
Mahkememiz dava dosyası 24/06/2010 tarihinde Bakırköy ...... Asliye Hukuk Mahkemesi'nin ...... Esasında açılmış, vaki iş bölümü itirazı üzerine Bakırköy ...... Asliye Ticaret Mahkemesi'nin ..... sayılı esasına kaydedilen dava dosyası 26/9/2004 tarihli ve 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanunun 5 inci maddesinin ikinci fıkrası gereği 14/02/2011 tarihli ....... sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun gereği asliye ticaret mahkemeleri tek hakimli olması nedeniyle dava dosyası Bakırköy ...... Asliye Ticaret Mahkemesi'ne tevzi edilmiş ve dava dosyası ...... sayılı esasını almış, yapılan yargılama neticesinde davanın kabulüne dair verilen Yargıtay ..... Hukuk Dairesi'nin 03/02/2014 tarihli ..... E. ...... K.sayılı ilamı ile bozularak mahkemesine iade edilmiş, vaki karar düzeltme talebi Yargıtay ....... Hukuk Dairesi'nin 22/10/2014 tarihli .... E. ...... K.sayılı ilamı ile reddedilmekle 18.06.2014 gün 6545 sayılı yasa ile 5235 sayılı Yasa'nın 5. maddesi 2. ve 3.fıkrası ile asliye ticaret mahkemelerinin yeniden heyet haline çevrilmesi nedeniyle mahkememize tevzi olunan dava mahkememizin 2014/1205 sayılı esasını almış, mahkememizce yapılan yargılama sonunda verilen 14/07/2016 tarihli ...... karar sayılı ilamı vaki temyiz itirazı üzerine Yargıtay ..... Hukuk Dairesi'nin 05/06/2017 tarihli ...... E. ...... K.sayılı ilamı ile düzelterek onanmasına, vaki karar düzeltme talebi üzerine Yargıtay ..... Hukuk Dairesi'nin 02/12/2017 tarihli ...... E. ....... K.sayılı ilamı ile hükmün bozulmasına karar verilmiş ve dava dosyası mahkememizin ..... sayılı esasına kaydedilmiştir. Yapılan yargılama sonunda verilen 27/06/2019 tarihli ....... karar sayılı ilam Yargıtay ....... Hukuk Dairesi'nin 18.06.2020 tarihli ..... E. ....... K.sayılı ilamı ile bozularak mahkememize iade edilmiş, taraflarca karar düzeltme talebinde bulunulmadığından dava dosyası re'sen mahkememizin ....... sayılı esasına kaydedilmiştir.
Mahkememizin son bozma öncesi esası olan ...... E.sayılı dosyasından verilen 27/06/2019 tarihli karar ile <<<...Taraflar arasındaki akdedilen 07.08.2006 tarihli sözleşmenin 6. maddesinde, sözleşmenin anahtar teslimi götürü bedelli iş olduğu, işin tamamının ihale dokümanında yer alan uygulama projeleri ve mahal listelerine uygun olarak yapılacağı, iş bedeli 204.650,00 TL + KDV kararlaştırılmış olup, 27.09.2006 tarihli onayla % 3,46 oranında iş artışı yapıldığı, yine sözleşmenin 9. maddesinde Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin sözleşmenin eki arasında sayıldığı, sözleşme ile ekleri arasında çelişki bulunması halinde sözleşmenin eklerine üstünlük tanınacağı ifade edilmiştir.
Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin muhtelif zamanlarda değişikliğe uğraması nedeniyle, meselenin çözümü için sözleşme eki olan geçerli Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin mahkemesince belirlenmesi gerekir.
Sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 22. maddesinde "Sözleşme Kapsamında Yaptırılabilecek İlave İşler, İş Eksilişi ve İşin Tasfiyesi" başlığı altında, sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin şartlan sıralanmıştır. Buna göre, sözleşme dışı ilave işlerin sözleşme ve eklerindeki hükümler çerçevesinde yaptınlabilmesi için,
a- Yapım sözleşmelerinde, öngörülmeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması,
b- Artışa konu olan işin, sözleşmeye esas projenin içinde kalması,
c- İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik ve ekonomik olarak mümkün olmaması,
d- İlave işlerin, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin % 10'u; birim fiyat teklif alınarak ihale edilen yapım sözleşmelerinde ise, % 20'si kapsamında kalması şarttır.
Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 23. maddesi uyarınca, Şartnamenin 22. maddesinde anlamını bulan sözleşme dışı ilave işlerin bedelleri, 23. maddede gösterilen usuller dairesinde belirlenecektir. Bunun yanında, aynı düzenleme ile 22. maddede gösterilen şartları sağlamasa bile, işin yürütülmesi sırasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği işlerin bedellerinin de 23. maddede gösterilen usullere göre hesaplanması gerektiği kabul edilmiştir. Buna göre, sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 23. maddesi uyarınca, gerek 22. madde kapsamında kalan ve bu hükümde gösterilen şartlan sağlayan sözleşme dışı ilave işler bedelinin belirlenmesinde, gerekse bu hükümde gösterilen şartlan sağlamayan ancak işin yürütülmesi sırasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği işlerin bedellerinin hesaplanmasında sırasıyla,
a- Yüklenicinin birim fiyatların tespitinde kullanarak teklifinin ekinde idareye verdiği ve yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler,
b- Idarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizler,
c- Yeni iş kaleminin yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek malzeme miktarları ile işçi ve makinelerin çalışma saatleri esas alınarak oluşturulacak analizler uygulanmalıdır.
Bu analizlerin belirlenmesinde ise, yine sırasıyla;
a- yüklenicinin teklifinin ekinde idareye verdiği teklif rayiçleri,
b- idarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler,
c- idarece kabul edilmek şartıyla uygulama ayma ait Ticaret ve/veya Sanayi Odalarınca onaylanmış mahalli rayiçler kullanılacaktır.
Somut olayda, dava konusu yapılan işlerin sözleşme dışı işler olarak kabul edilip, tamamının bedelinin sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 22 ve 23. maddelerine hesaplanması gereklidir. Zira 29/04/2009 tarihli durum tespit raporu isimli belge ve İstanbul İl Milli eğitim müdürlüğü ve dava sırasında yapılan yazışmalar dikkate alındığında, davacı tarafından 29/04/2009 tarihli durum tespit raporunda belirlenen işlerin ödenek üstü olarak yapıldığı ve bu hususta taraflar arasında ihtilaf bulunmadığı anlaşılmıştır. Bu haliyle 29/04/2009 tarihli durum tespit raporunda davalı kurumun tespit ettiği hususların sözleşme dışı yapılan işler olduğu anlaşılmakta olup, sözleşme dışı yapılan bu işlerin bedelini davacının talep etme hakkı bulunmaktadır. Yapılan bu işler davalı kurumun talebi ve onayı ile yapılmış işlerdir.
Bu kapsamda Yargıtay ...... Hukuk Dairesinin ....... esas, ....... karar sayılı bozma ilamı ile aynı dairenin .... esas,...... karar sayılı karar düzeltme ilamı doğrultusunda aldırılan 10.08.2018 tarihli bilirkişi 3. ek raporu raporunda; davacının davaya konu ....... lisesi Deprem Güçlendirme işinde ödenek üstü olarak 2006 yılı fiyatları ile yaptığı imalat tutarının 314.031,03 TL olduğu belirtilmiştir. Ek rapordan sonra dosya yeni bilirkişi heyetine tevdi edilip dosya kapsamında rapor aldırılmış ise de; rayiç fiyatların değişken olabileceği dikkate alındığında, sunulan 22.05.2019 tarihli raporda, hangi kriterler baz alınarak rayiç fiyat belirlemesi yapıldığının tam olarak anlaşılamadığı, bu yönüyle raporun denetime elverişli olmadığı anlaşılmış olup, bu hususta yeniden ek rapor aldırılmasına gerek görülmemiş ve 10.08.2018 tarihli bilirkişi 3. ek raporu denetime elverişli bulunmuştur.
Açıklanan tüm bu nedenlerle, dava konusu yapılan işlerin sözleşme dışı işler olarak kabul edilip, tamamının bedelinin sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 22 ve 23. maddelerine hesaplanması gerektiği, yine ilave yapılan işin %10'luk kısmının sözleşme fiyatlarıyla, artan kısmın bedelinin de yapıldığı yer ve zamandaki serbest piyasa rayiçlerine göre hesaplanması gerektiği, bu kapsamda Yargıtay ....... Hukuk Dairesinin ..... esas, ...... karar sayılı bozma ilamı ile aynı dairenin ...... esas, ..... karar sayılı karar düzeltme ilamı doğrultusunda aldırılan 10.08.2018 tarihli bilirkişi 3. ek raporu raporunda; davacının davaya konu ...... lisesi Deprem Güçlendirme işinde ödenek üstü olarak 2006 yılı fiyatları ile yaptığı imalat tutarının 314.031,03 TL olduğunun belirtildiği, raporun hüküm kurmaya yeterli ve denetime elverişli olduğu, davacının raporda belirtilen miktarda davalıdan alacaklı olduğu, davacının 100.000,00 TL üzerinden açtığı davayı 390.000,00 TL üzerinden ıslah etmiş olduğu da dikkate alınmak suretiyle davanın kısmen kabulüne dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur...>>> gerekçesi ile 314.031,03 TL'nin davalıdan alınıp davacıya verilmesine, bu alacağın 100.000,00 TL'sinin dava tarihi olan 26/03/2010 tarihinden, bakiye kısmın ıslah tarihi olan 23/09/2011 tarihinden itibaren avans faizi uygulanmasına, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiş, vaki temyiz itirazı üzerine Yargıtay ..... Hukuk Dairesi'nin 18.06.2020 tarihli ...... E. ..... K.sayılı ilamı ile <<<...Dosyadaki yazılara ve mahkemece uyulan bozma kararı gereğince inceleme yapılarak hüküm verilmiş olmasına, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına ve bozmanın şümulü dışında kalarak kesinleşen cihetlere ait temyiz itirazlarının incelenmesi artık mümkün olmamasına göre taraf vekillerinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz tirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir. Uyuşmazlık sözleşme eki olan Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 22, 23. maddelerinde açıklanan şekilde sözleşme dışı ilave işlerin bedelinin tespitinden kaynaklanmaktadır. Dairemizin yerleşik içtihatları; Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin ek olduğu anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde, sözleşme dışı işin %10’luk kısmının sözleşme fiyatları ile bunu aşan kısım var ise o kısmın da piyasa fiyatları ile hesaplanması yönündedir. Somut olayın incelenmesine gelince; mahkemece, bozmadan önce rapor düzenleyen bilirkişi kurulundan ek rapor alınmış, alınan ek rapor yeterli görülmeyip yeni heyetten rapor alınmıştır. Fakat mahkemece, ek rapor yeterli görülmeyip yeniden rapor alınmasına rağmen yeterli görülmeyen ek rapora göre hüküm kurulmuştur. Bununla birlikte hükme esas alınan ek raporda, piyasa rayicinin belirlenemeyeceği belirtilerek bozma ilamına uygun ve Yargıtay denetimine elverişli olmayan şekilde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı fiyatlarından %10 indirim yapılarak hesaplama yapılmıştır. Mahkemece yeterli görülmeyen, bozma ilamına uygun olmayan şekilde piyasa rayicinin belirlenmeyeceğini belirtilen ve Yargıtay denetimine elverişli olmayan rapora göre hüküm kurulması hatalı olmuştur. Bu durumda bozma ilamının gerekleri yerine getirilerek yapılan bir yargılamanın varlığından söz edilemez. Mahkemece yapılacak iş; alanında uzman 1 makine mühendisi, 1 elektrik mühendisi ve 1 inşaat mühendisi bilirkişiden oluşturulacak yeni bir bilirkişi kurulundan sözleşme dışı işlerin tespit edilip, bedellerinin yukarıda açıklanan şekilde ve sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 22 ve 23. maddesinde gösterilen esaslara göre hesaplayan rapor temin etmek, gerektiğinde tarafların itirazlarını karşılayan ek rapor almak ve sonucuna göre belirlenecek miktara dava ve ıslah dilekçelerinde talep edilen miktarlar nazara alınarak bedeli belirlemek ve hüküm altına almaktan ibarettir. Açıklanan ilkeler çerçevesinde, hükme esas alınan bilirkişi raporu hüküm kurmaya elverişli olmadığından hükmün bu yönden taraflar yararına bozulması gerekir...>>> gerekçesi ile bozulmuştur.
Mahkememizce uyulan bozma kapsamında inşaat, makine ve elektrik mühendislerinden oluşan üçlü heyetten rapor aldırılmış, 31/05/2021 tarihli bilirkişi raporunda KDV dahil 2006 yılı için rayiç bedel inşaat işleri için 344.142,94 TL, 2006 yılı için rayiç bedel mekanik işler için 52.523,32 TL, 2006 yılı için rayiç bedel elektrik işleri için 2.238,29 TL, 2006 yılı için rayiç bedel %6,54 karşılığı iş artışının sözleşme fiyatları bedelinin 15.793,25 TL olmak üzere 414.697,80 TL olduğu bildirilmiş olup, vaki itiraz üzerine heyete mali müşavir dahil edilmek suretiyle aldırılan 01/02/2022 tarihli ek rapor ile kök rapordaki varılan sonucun değişmediğine ilişkin bilirkişilerin görüş bildirdiği anlaşılmıştır. İş bu kök ve ek raporda sözleşme eki olan Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 22 ve 23. maddesinde gösterilen esaslara göre hesaplama yapıldığından hükme esas alınmıştır.
Mahkememiz dosyasının bozma öncesi ...... Esası üzerinden 14/07/2016 tarihinde verilen hükümde davanın kısmen kabulüne karar verilerek 356.237,05 TL nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, bu alacağın 100.000 TL sine dava tarihi olan 26/03/2010 tarihinden, bakiyesine ıslah tarihi olan 23/09/2011 tarihinden itibaren avans faizi uygulanmasına karar verilmiş ve bu karar davacı vekili tarafından temyize konu edilmediğinden ve davalı tarafın temyizi üzerine Yargıtay ...... Hukuk Dairesi'nin 02/12/2017 tarihli ..... E. ....... K.sayılı ilamı ile bozulduğundan hükmedilen miktar yönünden davalı lehine usulü kazanılmış hak teşkil etmektedir. Bu nedenle iş bu dosya üzerinden alınan 31/05/2021 tarihli bilirkişi raporu hükme esas alınmış ise de, hesaplanan miktar davalı lehine usulü kazanılmış hak teşkil eden 356.237,05 TL'den fazla olması nedeniyle bu miktar üzerinden davanın kısmen kabulüne karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM : Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davanın KISMEN KABULÜ ile,
356.237,05 TL nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, bu alacağın 100.000 TL sine dava tarihi olan 26/03/2010 tarihinden, bakiyesine ıslah tarihi olan 23/09/2011 tarihinden itibaren avans faizi uygulanmasına, fazlaya ilişkin talebin reddine,
2-Davalı taraf harçtan muaf olduğundan harç konusunda karar verilmesine yer olmadığına,
3-Davalı harçtan muaf olduğundan davacı tarafça yatırılan 1.485,00 TL peşin harç, 4.306,50 TL ıslah harcı ve 1.049,00 TL tamamlama harcının karar kesinleştiğinde ve istek halinde davacıya iadesine,
4-Davacı tarafça bozma öncesi yapılan 6.534,00 TL yargılama gideri ile bozma sonrası yapılan 38,10 TL tebligat posta gideri ve 3.000,00 TL bilirkişi ücreti toplam 9.572,1‬ TL yargılama giderinden davanın kabul nispetine göre (%77,34) 7.403,06 TL yargılama giderinin -tahsilde tekerrür etmemek üzere- davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davalı tarafından bozma öncesi yapılan 91,35 TL yargılama gideri ile bozma sonrası yapılan 5,65 TL yargılama gideri toplamı 97,00 TL yargılama giderinin davanın ret nispetine göre (%22,66‬) 21,98 TL'sinin -tahsilde tekerrür etmemek üzere- davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
6-Davacı vekil ile temsil edildiğinden yürürlükte olan AAÜT gereğince hesaplanan 33.386,59 TL nispi vekalet ücretinin -tahsilde tekerrür etmemek üzere- davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
7-Davalı vekil ile temsil edildiğinden yürürlükte olan AAÜT gereğince hesaplanan 13.863,58 TL TL nispi vekalet ücretinin -tahsilde tekerrür etmemek üzere- davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
8-Karar kesinleştiğince HMK m.333 gereği bakiye avansın taraflara iadesine,
Dair davacı vekilinin yüzüne karşı, davalı tarafın yokluğunda gerekçeli kararın taraflara tebliğ tarihinden itibaren 15 günlük yasal sürede Yargıtay Temyiz Yasa Yolu hakları olduğu hatırlatılarak verilen karar açıkça okunup, usulen anlatıldı.31/03/2022

Başkan ...
¸E-imzalı
Üye ...
¸E-imzalı
Üye ...
¸E-imzalı
Yazı İşleri Müdürü ...
¸E-imzalı