Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi

Dava, fazla ödenen prim ve gecikme zammının iadesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davacı ve davalı Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince davacının istanaf isteminin reddine, davalının istinaf başvurusunun kabulüyle davanın reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi nce verilen kararın, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I- İSTEM:
Davacı vekili; Müvekkili şirketin ticari faaliyetini devam ettirebilmesi için ihalelere katılmak zorunda olduğunu, borcu ve fer"ilerini 16/12/2015 tarih ve 17.539.366 sayılı dilekçesi ile ihtirazi kayıtla ödeyeceğini beyan ettiğini, mahkeme kararı gereğince davalı Kuruma prim ve gecikme zammı olarak toplam 110.464,31 TL ödeme yapmak zorunda kaldıklarını, müvekkili şirketin yapılan ödemelerin iadesi için 21/12/2015 tarih 17.719.654 sayılı dilekçesi ile SGK"dan talepte bulunduğunu fakat dilekçelerine herhangi bir cevap verilmediğini, şimdilik 1.000 TL net ödemenin davalı Kurumdan alınarak müvekkili şirkete iadesinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II- CEVAP:
Davalı vekili; Davanın nitelik itibariyle menfi tespit davası olduğunu, zaman aşımının bir defi olup, borçlunun bu yetkiyi kullanması için alacağın takip konusu yapılması gerektiğini, davacı hakkında henüz takip yapılmadan bu hakkın kullanılmayacağını, borcun zamanaşımına uğramış olduğu kabul edilse bile BK"nun 62. Maddesu uyarınca zamanaşımına uğramış bir borcun ödenmiş olması halinde geri istenmesinin mümkün olmadığını beyanla davanın reddini talep etmiştir.
III- MAHKEME KARARI:
A- İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece yapılan yargılama sonunda "Davanın kabulüne,
43.189,87 TL"nin 1.000TL"sinin 15/12/2015, kalan miktarın ıslah tarihi olan 28/12/2016 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile davalıdan alınarak davacıya verilmesine, " karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ:
İstinaf kanun yoluna başvuran davacı vekili; Müvekkili şirketin fazla yapılan ödemelerin iadesi ile ilgili 15/12/2015 tarihli dilekçesi ile SGK"dan talepte bulunduğunu fakat fazla tahsilatları müvekkili şirkete iade etmediğini, yerel mahkemece 43.189,87 TL"nin 1.000TL"sinin 15/12/2015 tarihinden, kalan miktarının ıslah tarihi olan 28/12/2016 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile davalıdan alınarak davacıya verilmesine şeklinde verdiği kararın faiz başlangıç tarihi açısından hatalı olduğunu, başlangıç tarihinin 15/12/2015 olması gerektiğini beyanla yerel mahkeme kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
İstinaf kanun yoluna başvuran davalı Kurum vekili; Davanın niteliği itibariyle menfi tespit davası olduğunu, davacı tarafın alacağının zamanaşımına uğradığından bahisle borçlu olmadığına karar verilmesini istediğini, fakat zamanaşımı süresinin Mahkeme kararının kesinleşmesinden itibaren başlayacağını, ...İş Mahkemesi kararının 15.06.2015 tarihinde kesinleştiğini, zamanaşımı süresinin bu tarihten itibaren 10 yıl olduğnu, zamanaşımı süresinin geçmediğini, yerel Mahkemenin hatalı kararı nedeniyle istinaf yoluna başvurduklarını beyanla Mahkeme kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
B- BAM KARARI
Davacı ... Mak. San. ve Tic. A.Ş. vekilinin istinaf başvurusunun Reddine, ... 14. İş Mahkemesi"nden verilen 28/12/2016 tarih, 2016/95 Esas ve 2016/568 Karar sayılı kararına yönelik davalı Kurum vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile hükmün Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b.2 maddesi uyarınca kaldırılmasına, davanın reddine, karar verilmiştir.
IV- TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekilince, yerel mahkeme kararının hukuka aykırı olduğunu belirtilerek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
V- İLGİLİ HUKUK KURALLARI ve İNCELEME :
Karşıyaka 3. İş Mahkemesinin 2010/693 E-2013/473 K sayılı 30.09.2013 tarihli ilamı ile dava dışı...’in Tolkar Mak. San. ve Tic. A.Ş. “Elektrikli ev aletleri” işi işyerinde hizmet akdine istinaden 01.12.2003-19.12.2008 tarihleri arasında Prime esas kazancının eksik bildirildiğinin tespitine karar verilmiş, karar Yargıtay 21. H.D.’ nin 2015/2560 E. - 2015/13779 K. sayılı, 15.06.2015 tarihli ilamı ile Onanarak kesinleşmiştir.
Davalı kurum tarafından 1.12.2015 tarihli resen hesaplanan borç konulu yazıda 31.12.2015 tarihine kadar hesaplanan faiziyle birlikte 113.894 TLnin 1 ay içinde ödenmesi davacı işverenden istenmiştir. Davacı şirket tarafından 14.12.2015 tarihli dilekçede borcun zamanaşımı,diğer tüm itirazlar ve dava açma hakkı saklı tutulmak kaydıyla ihtirazi kayıtla ödeneceği bildirilmiş, 15.12.2015 tarihinde 110.464,31 TL olarak Ziraat Bankası internet şubesi aracılığı ile ödenmiştir. Bilahare 21.12.2015 tarih ve 17.719.654 vr sayılı dilekçe ile davacı şirket zamanaşımına uğradığı halde ihtirazi kayıtla ödenen fazla paranın iadesini talep etmiştir.
Davanın yasal dayanaklarından olan 506 sayılı Kanunun “Primlerin ödenmesi” başlığını taşıyan 80. maddesinde, 08.12.1993 tarihinde yürürlüğe giren 3917 sayılı Kanunun 1. maddesiyle değişiklik yapılarak Kurumun, süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerinin uygulanacağı öngörülmüş, 4958 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 30.09.2003 günü yürürlüğe giren 38. maddesiyle anılan madde yeniden değiştirilerek tahsilde, 6183 sayılı Kanunun 51. maddesi hariç, diğer maddelerinin uygulanacağı belirtilmiş, sonrasında bu maddede 06.07.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5198 sayılı Kanunun 11. maddesi ile bir kez daha değişikliğe gidilerek tahsilde, 6183 sayılı Kanunun 51 ve 102. maddeleri hariç, diğer maddelerinin uygulanacağı açıklanmış, böylelikle 3917 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önceki duruma dönülmüştür.
Şu durumda söz konusu mevzuat kapsamında, zamanaşımı süresi bakımından, 08.12.1993 günü öncesine ve 06.07.2004 sonrasına ilişkin prim ve diğer alacaklar yönünden Kurumun alacak hakkı, Borçlar Kanununun 125. maddesinde öngörülen (10) yıllık zamanaşımı süresine tabi olup, zamanaşımının başlangıç tarihi, anılan Kanunun 128. maddesi gereğince alacağın muaccel olduğu tarihtir ve zamanaşımının kesilmesi ile durmasına ilişkin 132. ve ardından gelen maddelerindeki düzenlemeler de uygulama alanı bulmaktadır. 08.12.1993 – 05.07.2004 dönemine ait prim ve diğer alacaklar yönünden ise, 6183 sayılı Kanunun “Tahsil zamanaşımı” başlığını taşıyan 102. ve ardından gelen maddeleri uygulanmakta, anılan madde hükmüne göre (5) yıl olan zamanaşımı süresinin başlangıcı da, alacağın vadesinin rastladığı takvim yılını izleyen yıl başı olarak kabul edilmektedir.
Diğer taraftan, 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Prim belgeleri ve işyeri kayıtları” başlıklı 86. maddesinin yedinci fıkrasında, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca, fiilen yapılan denetimler sonucunda veya işyeri kayıtlarından yapılan tespitlerden ya da kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler sonucunda veya kamu kurum ve kuruluşları ile bankalar tarafından düzenlenen belge veya alınan bilgilerden çalıştığı anlaşılan sigortalılara ait olup, bu Kanun uyarınca Kuruma verilmesi gereken belgelerin yapılan tebligata karşın (1) ay içinde verilmemesi veya eksik verilmesi durumunda, bu belgelerin Kurumca resen düzenleneceği ve içeriği sigorta primlerinin Kurumca belirlenerek işverene tebliğ edileceği, işverenin, bu maddeye göre tebliğ edilen prim borcuna karşı tebliğ tarihinden itibaren (1) ay içinde, ilgili Kurum ünitesine itiraz edebileceği, itirazın reddi durumunda, işverenin kararın tebliğ tarihinden itibaren (1) ay içerisinde yetkili iş mahkemesine başvurabileceği açıklanmıştır. Kanunun “Primlerin ödenmesi” başlığını taşıyan 88. maddesinin on altıncı fıkrasında, Kurumun süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Kanunun 51., 102. ve 106. maddeleri hariç, diğer maddelerinin uygulanacağı bildirildikten sonra “Devir, temlik, haciz ve Kurum alacaklarında zamanaşımı” başlıklı 93. maddesinin ikinci fıkrasında ise, Kurumun prim ve diğer alacaklarının ödeme süresinin dolduğu tarihi izleyen takvim yılı başından başlayarak (10) yıllık zamanaşımına tâbi olduğu, Kurumun prim ve diğer alacaklarının; mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden, kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren, zamanaşımının (10) yıl olarak uygulanacağı yönünde düzenleme yapılmıştır.
Konuya ilişkin 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önceki yasal mevzuatımızda, 506 sayılı Kanunun 80. maddesinde ve 6183 sayılı Kanunda prim ve diğer alacakların doğmasındaki özel durumlara göre zamanaşımı başlangıcı yönünden özel bir düzenlemenin yer almadığı, 5510 sayılı Kanunun 93. maddesinin ikinci fıkrasıyla, 506 sayılı Kanunda öngörülmeyen yeni bir düzenleme getirilerek, prim ve diğer alacakların doğmasındaki özel durumlarda zamanaşımının hangi tarihten başlayacağının belirlendiği belirgin bulunmakla, genel olarak kanunların geriye yürümemesi (geçmişe etkili olmaması) kuralı ve zamanaşımına ilişkin olarak 5510 sayılı Kanunda, geriye yürüyeceğine olanak veren bir düzenlemenin bulunmaması gözetildiğinde, zamanaşımı hükmü içeren anılan fıkranın geçmişe yönelik uygulanamayacağı benimsenmelidir.Yukarıdaki açıklamaların ışığında somut uyuşmazlık değerlendirildiğinde, mahkemece tespitine karar verilen ve 01.10.2008 tarihinden önceki dönemlere ait hizmet sürelerine ilişkin prim alacakları yönünden zamanaşımı süresi ve başlangıcının, primlerin ait oldukları (muaccel oldukları) dönemde yürürlükte bulunan mevzuat hükümleri kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
Somut olayda, prim borcunun bir kesiminin 06.07.2004 öncesinde, bir kısmının ise anılan tarih sonrasında muaccel olduğu görülmektedir.
Bu nedenle Kurumun süresi içerisinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının zamanaşımına uğrayıp uğramadığı belirlenirken, zamanaşımının alacağın muaccel olduğu tarihte yürürlükte bulunan kurallara göre belirlenmesi gerektiği ilkesi gözetilmek suretiyle, öncelikle prim borcunun muaccel olduğu tarihler itibariyle ay be ay ayrıştırılması ile prim ve gecikme zamlarının hangi aylara ait olduğu miktarlarıyla saptanmalı, yapılacak tespit uyarınca uygulanması gereken mevzuat belirlenerek, varılacak sonuca göre her aya ait prim borcu için ayrı karar verilmesi gerekirken, zamanaşımı süresinin "borcun muaccel olduğu tarih" yerine, hizmet tesbiti kararının kesinleştiği tarihten başlatılması suretiyle eksik ve yanılgılı değerlendirme ile davanın tümden reddine karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, eksik inceleme ve araştırma sonucu, zamanaşımı bakımından 5510 sayılı Kanunun 93. maddesinin uygulanması gerektiği yönündeki yanılgılı değerlendirmeyle zamanaşımı süresi (10) yıl olarak benimsenerek istemin tümüyle reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun kabulüne ilişkin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının yukarıda açıklanan nedenlerle HMK’nın 373/2 maddesi gereği BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,18/11/2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.