Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı, davalı ... vekili ve feri müdahil Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ...Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
...Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı ... vekili ve feri müdahil Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I- İSTEM
Davacı vekili, davacının Ekim 2000-Kasım 2003 tarihleri arasında davalı işverene ait işyerinde aşçı olarak geçen hizmetinin tespitine karar verilmesini istemiştir.
II- CEVAP:
Davalı ... tarafından yazılı savunma sunulmamıştır.
Feri müdahil Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı vekili, Kurum kayıtlarının resmi belge niteliğinde olduğunu, aksinin eşdeğer belgelerle ispatı gerektiğini beyanla davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III- MAHKEME KARARI:
A- İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, "Davanın kabulüne; davacının, 01.10.2000-22.11.2003 tarihleri arasında davalı ..." e ait 22718.14 sicil sayılı işyerinde asgari ücretle kesintisiz bir şekilde çalıştığının ve bu tarihler arasında SGK" ya bildirilmesi gereken prim gün sayısının 1131 gün olduğunun, hiç bildirim yapılmadığından tüm sürenin bildirilmesi gerektiğinin tespitine" karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ:
Davalı işveren vekili, dosyada çelişkili tanık ifadeleri dışında belge olmadığı, davacının tespit istediği dönemde yeşil kart kullandığı, yeterli inceleme yapılmaksızın tanık beyanı ile karar verildiği ileri sürmüştür.
Feri müdahil Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı vekili, tanık beyanlarının davayı ispata yeterli olmadığını, bilirkişi raporunun Kurum kayıtlarını doğruladığını, tanık ..."ın davacının 2003"ten önce bir ara işten çıktığını söylediğini, bunun dava konusu dönem olduğunu beyanla kabul kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu belirtmiştir.
B- BAM KARARI
"Davalı işveren vekilinin ve feri müdahil Kurum vekilinin istinaf istemlerinin 6100 sayılı, HMK"nın 353/1-b maddesi uyarınca esastan reddine" karar verilmiştir.
TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı ... vekili ve feri müdahil Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı vekili istinaf dilekçelerinde belirtilen nedenlerle Ankara BAM 11. Hukuk Dairesi Kararının bozulması gerektiğini beyan etmişlerdir.
IV- İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dava, 5510 sayılı Kanun’un m. 86/9. maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re"sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
6100 sayılı HMK m. 119/1-e gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, m. 194 gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir. İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim, m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.

Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Eldeki dosyada, dinlenen tanık beyanlarının davacının davalı işyerinde çalışma başlangıcı tarihini somutlaştırmaya yeterli olmadığı, bordro tanıklarından ..." in kendisinin 1999 yılından beri davalıya ait lokanta işyerinde çalıştığını, davacının 2002 yılında çalışmaya başladığını söylediği dikkate alınarak, dava konusu dönemde işyerinde çalışan diğer bordro tanıklarının resen tespiti ile dinlenmesi ve davacının işyerinde çalışmaya başladığı tarihin somutlaşmasının sağlanması, ayrıca komşu işyeri tanıklarının ihtilaf konusu dönemde işyerine komşu olmadıkları hususu nazara alınarak, yeniden dava konusu dönemde lokanta işyerine komşu işyeri sahibi ya da çalışanlarının resen tespiti ile dinlenilmesi ve beyanlar arasında çelişki var ise giderilmesi suretiyle varılacak sonuca göre karar verilmesi gerekmektedir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek, eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, temyiz eden vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ...Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ...Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalıya iadesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesi"ne, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 07.11.2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.