Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı, davalı ve feri müdahil kurum vekillerince istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı ve feri müdahil kurum vekillerince temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı, davalıya ait iş yerinde şoför olarak fer"i müdahil Kuruma bildirilen süreler dışında 03.12.2009 - 23.08.2011 ve 07.12.2011 - 31.01.2012 tarihleri arasında hizmet akdine tabi çalıştığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
II- CEVAP:
Davalı işveren, sağlık taksi durağında taksi işletmeciliği yaptığı, davacının 25.07.2013 - 07.09.2013 tarihleri arası 15 gün taksi şoförü olarak çalıştığı ve daha sonrasında istifa ederek işi bıraktığı, davacının başkaca çalışmasının bulunmadığı, davacının davalıya ait taksi ile trafik cezası alması nedeniyle Kurum tarafından sigortalı kabul edildiği, davalının bu işleme karşı idare mahkemesinde dava açtığı, Denizli İdare Mahkemesi"nin 2015/30 Esas sayılı dosyasında yargılamanın devam ettiği, ayrıca Denizli İdare Mahkemesi"nin 2014/701 Esas sayılı dosyasında da iptal talebinin bulunduğu, davacının davalıya yüklü miktarda borçlu olduğu, iddialarının borçtan kurtulmaya yönelik olduğu, davalının talep edilen dönemlerde çalışanının da bulunduğu, davacının çalışmasını gerektirecek boşta bir aracın bulunmadığı; fer"i müdahil Kurum, davacının davalı yanındaki çalışmalarına ilişkin sigorta müfettişi tarafından yapılmış inceleme neticesinde, durum tespit raporu düzenlendiği, 29/01/2014 tarih, 2014/E.Ç./004 sayılı raporda davacının çalışmalarının tespit ve tescil edildiği, bu sebeple, işbu dava ile iddia edilen sürelerde bir çalışma olmadığının açıkça ortaya konulduğu, bu bakımdan Kurum kayıtlarının esas alınması gerektiği ve davacının iddialarını ancak yazılı ve kesin delillerle ispatlandığı takdirde ciddiye alınması gerektiği savunmasıyla davanın reddine karar verilmesini talep etmişlerdir.
III- MAHKEME KARARI:
A- İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahekemece, Davanın KABULÜ İLE, Davacının davalı ..."ın yanında 03/12/2009-23/08/2011 tarihleri ile 07/12/2011-31/01/2012 tarihleri arasında hizmet akdi ile çalıştığının TESPİTİNE karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ:
Davalı ve fer"i müdahil Kurum vekili tarafından, davacının çalışma iddiasının kesin olarak ispat edilemediği, davalı işveren vekili tarafından, davacının 2013 de 15 gün çalıştığı, bunun dışında çalışmasının olmadığı gerekçesiyle anılan kararın kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmesi istemiyle istinaf başvurularında bulunulmuştur.
B- BAM KARARI
Davalı ve fer"i müdahil Kurumun istinaf başvurularının Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 353"üncü maddesinin 1"inci fıkrasının (b) bendinin 1"inci alt bendi uyarınca AYRI AYRI ESASTAN REDDİNE karar verilmiştir.
TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Fer"i müdahil Kurum vekili tarafından, davacının çalışma iddiasının kesin olarak ispat edilemediği,
Davalı işveren vekili tarafından, davacının 2013 de 15 gün çalıştığı, bunun dışında çalışmasının olmadığı, tanık beyanlarının çelikili olduğu, kurum denetim sonucunda kısmi tespit yapıldığı gerekçesiyle anılan kararın kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmesi istemiyle istinaf başvurularında bulunulmuştur.
IV- İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dava, 506 sayılı Kanunun 79/10. (5510 sayılı Kanun’un m. 86/9.) maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re"sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
6100 sayılı HMK m. 119/1-e gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, m. 194 gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir.İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir.Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim,m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Yukarıda belirtilen maddi ve hukuki olgular ışığında davanın somutlaştırılması yükümlülüğü çerçevesinde mahkemece öncelikle davacıya tam olarak talebi açıklattırılmalı, çalışırken kimden emir ve talimat aldığı, çalışma şeklinin nasıl olduğu, tek şoför olarak mı yoksa daha fazla şoförün dönüşümlü olarak çalışıp çalışmadığı, tanık beyanlarında bahsedildiği üzere başka şahıslara ait taksilerde de çalışıp çalışmadığı hususlarında beyanı alınarak ve eksik hususlar davacıya açıklattırılarak dava konusu somutlaştırılmalı, davacı ve davalı tarafların gösterdiği tanık beyanları ile yetinilmeyip, çalışmanın geçtiği iddia edilen dava konusu dönemde işyerinden bildirimi bulunup iptal edilmeyen diğer bordrolu tanıkların beyanlarına başvurulmalı, hizmet tespiti talep edilen dönemde işyerine komşu işyerleri ile bu işyerlerinin çalışanları kolluk vasıtasıyla araştırılarak; davacının çalıştığı süre ve çalışmanın kapsamı konusunda bilgilerine başvurulmalı, ayrıca dava konusu dönemde durakta taksi işleten ve çalışan kişilerin ilgili birimlere ve odalara da sorularak tespit edilip bilgi ve görgülerine başvurulmalı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliğine göre eylemli çalışmanın var olup olmadığı, sürekli veya kesintili olup olmadığı, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Mahkemenin, yukarıda belirtilen hususlar gözetilmeksizin eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı ve feri müdahil kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin istinaf başvurularının esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi kararının, HMK"nın 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalıya iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine ve kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, oybirliği ile 06/11/2019 gününde karar verildi.