Mahkemesi :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
No : 2014/743-2016/319

Dava, 26.05.2009 tarihinde meydana gelen iş kazasında vefat eden sigortalının hak sahiplerine bağlanan peşin değerli gelirin davalılardan müteselsilen tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davacı Kurum ve davalı ... Müh.İnş.A.Ş. vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
26.05.2009 tarihinde meydana gelen iş kazası nedeniyle açılan bu davanın yasal dayanağı olay tarihinde yürürlükte bulunan ve 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 21. ve 12. maddeleridir.
5510 sayılı Kanunun “İş Kazası ve Meslek Hastalığı İle Hastalık Bakımından İşverenin ve Üçüncü Kişilerin Sorumluluğu” başlıklı 21. maddesine göre; İş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse, Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine bu Kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, Kurumca işverene ödettirilir. Anılan madde ile davalıların Kurumun rücu alacağından sorumluluğu ancak kusurunun varlığı halinde mümkündür.
Olay tarihinde yürürlükte olan 5510 sayılı Kanunun 12. maddesi hükmüne göre alt işveren, bir işte veya bir işin bölüm veya eklentisinde işverenden iş alan ve kendi adına sigortalı çalıştıran 3. kişidir.
Asıl işveren alt işveren ilişkisinin varlığı için, öncelikle, işin başka bir işverenden alınmış olması, bir başka ifade ile asıl işverenin işverenlik sıfatına sahip olması, asıl işyeri ya da işyerinden sayılan yerlerde kendi adına işçi çalıştırıyor olması gerekir.
İşin belirli bir bölümünde değil de tamamının bir bütün halinde ya da bölümlere ayrılarak başkalarına devredildiği, işten bu yolla tamamen el çekildiği, sigortalı çalıştırılmadığı için işveren sıfatının haiz olunmadığı durumda ise, bunları devralan kişiler alt işveren, devredenler de asıl işveren olarak nitelendirilemeyecektir.
Alt işveren sıfatının kazanılmasında diğer koşullar ise, asıl işverenden istenilen işin, asıl iş, ya da, işyeriyle ilgili işin bir bölümünde veya işyeri eklentilerinde alınmış olması ve bu işte işi alanın kendi işçilerinin çalıştırılması ve bu nedenle de işveren sıfatına sahip olunmasıdır.
Somut dosyada; Kurum denetim raporu ve alınan ifadelerden anlaşılabildiği kadarıyla 02.01.2008 tarihli sözleşme ile dava dışı ... Elektrik Üretim A.Ş. ile davalılardan ... Mühendislik ve İnşaat A.Ş. arasında ... II inşaatı içerisinde santralin sabit tesislerinin kurulması, nehir taramasının yapılması, silindir ile sıkıştırılmış sedde inşaatı işlerinin yapılması hususunda anlaşma yapıldığı, diğer davalı ... ’nin ise 15.05.2009 tarihli işyeri tescil bildirgesi ile dava dışı ... Elektrik Üretim AŞ.’nin kurumda tescilli işyeri numarası üzerinden ... Mühendislik ve İnşaat A.Ş.’nin alt taşeronu sıfatıyla kazalıya ait bildirimlerin yapıldığı belirgin olmakla, meydana gelen olay bakımından davalı şirket ile dava dışı şirket ve davalı ... aralarındaki tüm sözleşmelerin getirtilmesi suretiyle aralarında asıl işveren taşeron ilişkisinin veya anahtar teslimi iş ilişkisinin varlığının irdelenmesi ve üzerinde durulması gerekirken, yetersiz bilirkişi kusur raporuyla yazılı şekilde hüküm tesisi de usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
Diğer taraftan aynı iş kazasında vefat eden sigortalı ..."ün hak sahiplerine ödenen gelirin tahsili talebiyle açılan ve Mut Asliye Hukuk Mahkemesi (İş) Mahkemesinde görülmekte olan 2012/344 Esas sayılı dosyası da yapılacak yargılamada değerlendirilmeli, her iki dosyada aynı kaza ile ilgili olduğundan anılan dosyadaki bilgi ve belgeler ile tespitler de gözetilmelidir.
O hâlde, mahkemece, ceza davasında bağlayıcı olan maddi olgular dikkate alınarak davalılar ile başka kimseler arasında asıl işveren taşeron ilişkisinin irdelendiği oluşa uygun ve denetlenmesi mümkün bir kusur raporu alınması, sonrasında davalıların hukuki konumlarına göre asıl işveren, işveren vekili veyahut da üçüncü kişi olarak sorumlu olduğu tutarların yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler kapsamında ve özellikle teselsüle dayalı olarak açılan bu davada Kurum alacağının net olarak belirlenmesi ile sonucuna göre davacı kurum alacağı hakkında bir karar verilmesi gerekmektedir.
O hâlde, davacı Kurum ve davalı ... Müh. ve İnş.A.Ş. vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hükmü temyiz etmeyen davalı yönünden davacı Kurum lehine oluşan usuli kazanılmış hak durumu da nazara alınarak karar verilmek üzere hüküm bozulmalıdır.
S O N U Ç : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı şirkete iadesine, 15.10.2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.