Hukuk Genel Kurulu 2007/18-913 E. , 2007/948 K.
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ : Karşıyaka 3.Asliye Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 26/06/2007
NUMARASI : 2007/180 E-2007/197 K.
Taraflar arasındaki “Alacak” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Karşıyaka Asliye 3.Hukuk Mahkemesi’nce davanın kısmen kabulüne dair verilen 26.06.2006 gün ve 2005/451 E.- 2006/218 K. sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 18.Hukuk Dairesi’nin 05.02.2007 gün ve 2006/11003-2007/681 sayılı ilamıyla; (...Davacı vekili dava dilekçesinde, davalılardan M. G.."nun Maltepe Askeri Lisesinde öğrenci iken 7.9.2005 tarihinde okuldan ayrılarak ilişiğinin kesildiğini; bu nedenle davalıya yapılan 9.624,63 YTL masrafın sarf tarihinden itibaren yasal faiziyle beraber davalılardan tahsilini istemiş, mahkemece, alınan bilirkişi raporu doğrultusunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasal gerektirici nedenlere ve özellikle kanıtların takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre sair temyiz itirazları yerinde değildir.
Ancak;
1-Dosya içerisinde bulunan Bornova ..Noterliğince 4.8.2004 tarihinde düzenlenmiş yüklenme senedinde "Taahhütlerime aykırı hareket etmem, beyanlarımın gerçek dışı olduğunun tespit edilmesi, herhangi bir nedenle öğrenimimi kendiliğimden terk etmem, Okul Yönetmelik ve Yönergelerine göre okul idaresine ibraz ettiğim belgelerden herhangi birinin gerçeğe aykırı olduğunun anlaşılması, derslerden başarı gösterememem, Okul Yönetmelik ve Yönergelerine aykırı harekette bulunmam, yetkili merciler veya mahkemelerce hakkında verilen herhangi bir ceza nedeniyle yetkili merci veya kurullarca ittihaz olunan karara istinaden okuldan çıkarılmam halinde Silahlı Kuvvetler adına askeri öğrenci olarak öğrenime başladığım tarihten ilişiğimin kesilmesine kadar Milli Savunma Bakanlığınca zimmetime tazminat olarak tahakkuk ettirilecek tazminatı yiyecek (yemek pişirme ve su masrafı dahil), giyim-kuşam, öğrenci aylıkları, kitap ve kırtasiye, vize, diploma, sınav ve benzeri harçlar, öğretim ve eğitimin gerektirdiği ulaşım hizmetleri, ilaç ve tedavi giderleri, barındırma (aydınlatma, ısıtma, temizlik, yakıt, yatı masrafları ve benzeri masraflar), askeri liseler hazırlık sınıfları yabancı dil eğitimi, atış, amortisman, personel giderleri sarf tarihinden tahsil tarihine kadar geçen süre için hesap edilecek kanuni faizi ile birlikte ayrıca hükme gerek kalmaksızın Hazine emrine ödeyeceğimi şimdiden kabul eyler, yüklenirim." denilerek taahhüt altına girilmiştir. Sözü edilen yüklenme senedinden de anlaşılacağı üzere 13.2.1992 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan "Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmelik"e uygun olarak düzenlenmiş bulunan maliyet çizelgesinde yer alan personel ve amortisman giderinden de davalılar sorumludur. Buna rağmen mahkemece davalıların personel ve amortisman giderinden sorumlu olmadığı düşüncesiyle hazırlanan bilirkişi raporunun hükme esas alınarak davalıların borçlu olduğu miktarın tespit edilmesi,
2-Kefil H.. "nin soyadı "E..” iken hükümde maddi hata sonucu "E.." olarak gösterilmesi,
Doğru görülmemiştir.
Mahkemece, yukarıda sözü edilen 1 numaralı bozma doğrultusunda davalıları personel ve amortisman giderinden de sorumlu tutmak suretiyle borçlu oldukları asıl borç ile işlemiş faizini hesap eden ek rapor alınmalı, alınan bu raporun bozmaya uygunluğu da denetlendikten sonra hasıl olacak sonuç doğrultusunda karar verilmelidir. Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
TEMYİZ EDEN : Davacı vekili
HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, eğitim ve öğretim gideri alacağı olarak 9.624,63 YTL alacağın sarf tarihinden itibaren faiz ve masraflarla birlikte tahsili istemine ilişkindir.
Davacı vekili; davalılardan M. G..’nun Maltepe Askeri Lisesinde okumakta iken 7.9.2005 tarihinde okuldan ayrılarak askeri öğrencilikle ilişiğinin kesildiğini, Bornova ...Noterliğinin 4.8.2004 gün ve 4284 yevmiye nolu yüklenme senedini imzalayan davalıların, öğrencinin eğitimini tamamlamaması halinde tahakkuk ettirilen öğrenim giderlerini müştereken ve müteselsilen ödemeyi taahhüt ettikleri halde bugüne kadar herhangi bir ödeme yapmadıklarını ileri sürerek, davalıya yapılan 9.624,63 YTL masrafın sarf tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı M. G.. velayeten A. G.. vekili; davacı idare tarafından tahakkuk ettirilen masrafın bir kısmının ödenmiş olmasına rağmen mahsup edilmediğini; personel ve amortisman masraflarının yüklenme senedinde gösterilmesinin ilgili yönetmeliğe ve hakkaniyete aykırı olduğunu, personel ve amortisman giderleri öğrenciye doğrudan yapılan masraflar olmadığından ve öğrencinin devlete maliyeti ile bir ilgisi bulunmadığından öğrenim gideri olarak kabul edilemeyeceğini, idarece yapılan faiz hesabının da yasal olmadığını savunarak, davanın reddine karar verilmesi gerektiğini cevaben bildirmiş; davalı H. E.. ise, davanın reddini savunmuştur.
Mahkemenin; idarece belirlenen harcamalardan personel ve amortisman giderleri düşülerek değerlendirme yapan bilirkişi raporunu benimsemek suretiyle ve “personel ve amortisman giderleri her ne kadar yüklenme senedinde yer almakta ise de, bu masrafların öğrenciye doğrudan yapılan masraflar olmadığı ve askeri okulun personel ve malzeme ekipmanları alınacak öğrencilere göre değil eğitimin amacına uygun olarak ve öğrenci okula kaydolmadan yapılmış giderler olduğu, bu itibarla personel ve amortisman giderlerinden davalıların sorumluluğunun bulunmadığı” gerekçesiyle “davanın kısmen kabulüne, 4.252,66 YTL asıl alacak ve 124,43 YTL işlemiş faiz toplamı 4.377,10 YTL nin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, asıl alacağa 6.12.2005 dava tarihinden itibaren yasal faiz yürütülmesine” dair verdiği karar, Özel Dairece yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuş; Yerel Mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
Davalılar tarafından imzalanan ve Bornova....oterliğince düzenlenen 4.8.2004 tarih ve 14284 yevmiye numaralı Yüklenme ve Kefalet Senetlerinde; “Taahhütlerime aykırı hareket etmem, beyanlarınım gerçek dışı olduğunun tespit edilmesi, herhangi bir nedenle öğrenimi kendiliğimden terk etmem, okul yönetmelik veya yönergelerine göre okul idaresine ibraz ettiğim belgelerden herhangi birinin gerçeğe aykırı olduğunun anlaşılması, derslerde başarı gösterememem, okul yönetmelik ve yönergelerine aykırı harekette bulunmam, yetkili merciler veya mahkemelerce hakkımda verilen herhangi bir ceza nedeniyle yetkili merci veya kurullarca ittihaz olunan karara istinaden okuldan çıkarılmam halinde, Silahlı Kuvvetler adına askeri öğrenci olarak öğrenime başladığım tarihten ilişiğimin kesilmesine kadar; M.S.B.lığınca zimmetime tazminat olarak tahakkuk ettirilecek tazminatı yiyecek (yemek pişirme ve su masrafları dahil), giyim-kuşam, öğrenci aylıkları, kitap ve kırtasiye, vize, diploma, sınav ve benzeri harçlar, öğretim ve eğitimin gerektirdiği ulaşım hizmetleri, ilaç ve tedavi giderleri, barındırma (aydınlatma, ısıtma, temizlik, yakıt, yatı masrafları ve benzeri masraflar), askeri liseler hazırlık sınıfları yabancı dil eğitimi, atış, personel ve amortisman giderleri sarf tarihinden tahsil tarihine kadar geçen süre için hesap edilecek kanuni faizi ile birlikte ayrıca hükme gerek kalmaksızın hazine emrine ödeyeceğimi şimdiden kabul eder, yüklenirim.” Şeklinde taahhüt verildiği ve davalı M. G..’nun başarısızlık nedeniyle askeri okulla ilişiğinin kesildiği hususunda uyuşmazlık mevcut değildir.
Uyuşmazlık; davalı tarafça imzalanmış bulunan Yüklenme Senedinde tazminat olarak ödenmesi gereken harcama kalemleri arasında gösterilen personel ve amortisman giderlerinden, davalıların sorumluluğunun bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.
Öncelikle belirtilmelidir ki; bir hukuki işlem olarak sözleşme, inşai ve bağlayıcı olmak üzere, iki tür sonuç doğurur. Sözleşmenin inşai sonucu, tarafların beyan edilen iradelerine uygun olarak meydana gelen hukuki sonuçtur. Sözleşmenin doğurduğu ikinci sonuç ise, tarafları bağlayıcı sonuç olup; bundan amaç, tarafların beyan edilen iradeleriyle ve sözleşme ile bağlanmış olmaları ve dolayısıyla içlerinden birinin tek taraflı irade beyanıyla bu sözleşmeyi ortadan kaldıramaması, irade beyanlarına uygun olarak kurulmuş bulunan hukuki durumla bağlı olmasıdır. Doktrin ve uygulamada sözleşme yerine “akit”, “mukavele” veya “bağıt” kavramları da kullanılmaktadır (Prof. Dr. Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, s:187 vd) .
Borç ilişkilerini düzenleyen başlıca kanun Borçlar Kanunu olmakla birlikte, bu Kanun dışında diğer bazı kanunlar da borç ilişkilerini düzenlemekte ya da borç ilişkileriyle ilgili özel hükümler içermektedirler.
Bu noktada, 5401 sayılı Askeri Öğrencilerden Başarı Gösteremeyenler Hakkındaki Kanunun 3.maddesinde “Sağlık sebepleri dışında okullarla yüksek öğrenim kurumlarından çıkarılan öğrencilere Devlet tarafından yapılan bilumum masraflar faizi ile birlikte mukavelesi gereğince ödettirilir.” Hükmü öngörülmüştür.
Şu durumda; askeri öğrencilerin, sağlık sebepleri dışında hangi nedenle olursa olsun okuldan çıkarılması halinde ödenmesi gereken tazminatın belirlenmesinde, Borçlar Kanunu hükümleri ve özellikle 5401 sayılı Askeri Öğrencilerden Başarı Gösteremeyenler Hakkındaki Kanunun 3.maddesinde işaret edilen, öğrenci ile okul yönetimi arasında yapılan “mukavelenin”, eş söyleyişle “yüklenme senedinde” taahhüt edilen edimlerin ve harcama kalemlerinin esas alınması gerektiği her türlü duraksamadan uzaktır.
Bundan ayrı; Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler için Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğe Ekli Örnek 2 Çizelgenin Değiştirilmesine Dair Yönetmelikte yer verilmiş bulunsa bile; yüklenme senedine derç edilmeyen masraflar ve getireceği maliyetten haberdar edilmeyen akidin, bu kalem masraflardan sorumlu tutulmasının Borçlar Kanunu ve 5401 sayılı Askeri Öğrencilerden Başarı Gösteremeyenler Hakkındaki Kanunun 3.maddesine aykırılık teşkil edeceği açıktır.
Sonuç itibariyle; öğrenci ve yasal temsilcisi ile kefilin, yüklenme senedinde harcama kalemleri arasında açıkça yer verilen giderlerden sorumlu oldukları; aksi takdirde, yüklenme senedinde gösterilmeyen giderlerden sorumlu tutulmalarına olanak bulunmadığı kuşkusuzdur.
Nitekim; Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 22.11.2006 gün ve E: 2006/15-743 K:2006/740; 29.12.2006 gün ve E: 2006/18-757 K:2006/763; 02.05.2007 gün ve E: 2006/18-229 K:2007/238; 03.10.2007 gün ve E: 2007/18-643 K:2007/714; 03.10.2007 gün ve E: 2007/18-644 K:2007/715; 31.10.2007 gün ve E: 2007/18-785 K:2007/806; 31.10.2007 gün ve E: 2007/18-796 K:2007/800; 14.11.2007 gün ve E: 2007/18-863 K:2007/836 sayılı kararlarında da aynı ilke benimsenmiştir.
Somut olayda; Bornova ...Noterliğince düzenlenen 4.8.2004 gün ve 14284 yevmiye numaralı Yüklenme ve Kefalet Senetlerinde tazminat olarak ödenmesi gereken harcama kalemleri arasında personel ve amortisman giderlerine açıkça yer verildiği ve davalıların personel ve amortisman giderlerini ödemeyi taahhüt ettikleri anlaşılmaktadır.
Az yukarıda açıklandığı üzere; davalılar tazminat olarak yüklenme senedinde açıkça belirtilen giderleri ödeme taahhüdünde bulunduklarından, burada gösterilen personel ve amortisman giderlerinden sorumludurlar.
Hal böyle olunca; Yerel Mahkemece, aynı yöne işaret eden ve Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire Bozma ilamına uyularak, davalıları personel ve amortisman giderlerinden de sorumlu tutmak suretiyle borçlu oldukları asıl borç ile işlemiş faizini hesap eden ek rapor alınması ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken; davalıların personel ve amortisman giderlerinden sorumluluğu bulunmadığına dair verilen direnme kararı usul ve yasaya aykırıdır. Direnme kararı bu nedenle bozulmalıdır.
S O N U Ç : Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda ve Özel Daire bozma ilamında gösterilen nedenlerden dolayı HUMK nun 429.maddesi gereğince BOZULMASINA, 05.12.2007 gününde oybirliği ile karar verildi.