Askeri Öğrenciler - İstirdat Davası - Yüklenme Senedi - Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2007/18-643 Esas 2007/714 Karar Sayılı İlamı

Hukuk Genel Kurulu 2007/18-643 E., 2007/714 K.

Hukuk Genel Kurulu 2007/18-643 E., 2007/714 K.

• ASKERİ ÖĞRENCİLER
• İSTİRDAT DAVASI
• YÜKLENME SENEDİ

• 5401 S. ASKERİ ÖĞRENCİLERDEN BAŞARI GÖSTERMİYENLER HAKK... [ Madde 3 ]

"İçtihat Metni"

Taraflar arasındaki "İstirdat" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara 2.Asliye Hukuk Mahkemesi"nce davanın kabulüne dair verilen 05.04.2006 gün ve 2005/298 E.-2006/147 K. sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 18.Hukuk Dairesi"nin 17.10.2006 gün ve 2006/5147-7892 sayılı ilamıyla;

(...Davacılar vekili dava dilekçesinde; davacılardan Kenan Işık"ın Heybeliada Deniz Lisesi öğrencisi iken 05.09.2000 tarihinde veli isteğiyle okuldan ayrıldığını, bunun üzerine davalı idare tarafından anapara ve işlemiş faiziyle beraber toplam 19.717.784.653 TL. borçlarının olduğunu ve borcun ödenmesi gerektiğinin bildirildiğini, bugüne kadar toplam 12.717.790.000 TL. ödemede bulunduklarını; ancak, kendilerinden güncelleştirilmiş giderleri ve yüklenme senedinde yer almayan personel ve amortisman giderinin istendiğini, bu nedenle fazla ödedikleri 7.842.954.748 TL."nin ödeme tarihlerinden itibaren yasal faiziyle birlikte davalı taraftan tahsilini istemiş, 01.03.2006 tarihli ıslah dilekçesiyle de 8.719,07 YTL."nin davalıdan tahsilini istemiştir. Yargılama aşamasında davacıların sorumlu olduğu miktarın belirlenmesi için alınan bilirkişi raporunda, yüklenme senedinde gösterilmeyen personel ve amortisman giderinden davacıların sorumlu olmayacağı, bu kalemlere ait masrafların belirlenen harcamalardan düşülmesi ve buna göre değerlendirmenin yapılması gerektiği ileri sürülerek, bu kalemlere ait masraflar düşüldükten sonra hesaplama yapılmış ve ödeme tarihleri dikkate alınarak yapılan hesap sonucunda davacıların davalıya 6.854,05 YTL. fazla ödemede bulunduğu, yapılan bu fazla ödemenin ödeme tarihlerinden itibaren işlemiş faizinin ise 1.865,02 YTL. olduğu belirtilmiş, mahkemece de bu rapor esas alınarak davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı vekilince temyiz edilmiştir.

1-Dosya içerisinde bulunan ve Beyoğlu 32.Noterliğince 08.08.1997 tarihinde 26170 yevmiye ile düzenlenen, davacı yükümlü Kenan Işık"ın velisi Kemal Işık tarafından da imzalanan yüklenme senedinde "Silahlı Kuvvetler adına öğrenci olarak okulun giriş şartlarına uygun şekilde kayıt ve kabulüm yapıldığı taktirde subay çıkıncaya kadar yürürlükte bulunan veya öğrenim süresi içerisinde çıkacak kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve sair mevzuat hükümlerini kabul ettiğimi, bunlara aynen uyacağımı...." şeklinde taahhüt verilmiştir.

5401 Sayılı Askeri Öğrencilerden Başarı Göstermeyenler Hakkındaki Yasanın 3.maddesine göre; "sağlık sebepleri dışında okullarla yükseköğrenim kurumlarından çıkarılan öğrencilere Devlet tarafından yapılan bilumum masraflar faizi ile birlikte mukavelesi gereğince ödettirilir." Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler için Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmelik"e 13.02.1992 tarih 21141 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak eklenen değişiklik gereğince askeri okullardan başarısızlık, disiplinsizlik ve benzeri diğer nedenlerle ilişiği kesilen öğrencilerin sorumlu oldukları masraflar belirtilmiş bu durumdaki öğrencilerin sorumlu olduğu masraf kalemleri arasında personel ve amortisman giderleri de sayılmıştır.

Somut olayda; askeri okullara giriş sırasında davacı ve kefil tarafından verilen yüklenme ve kefalet senetlerinin düzenlendiği tarihte yukarıda sözü edilen yasa ve yönetmelik hükümleri yürürlüktedir ve bunlar bilinerek yüklenme senedi imzalanmıştır. Yüklenme senedinin içeriğinde ise yasa ve yönetmelik hükümlerine uyulacağı taahhüt edildiğine göre, davacıların sorumlu olacağı masraflar arasında personel ve amortisman giderlerinin de dahil edilmesi gerekirken yerinde olmayan bilirkişi raporu doğrultusunda hüküm kurulması,

Kabule göre de,

2-Mahkemece hüküm altına alınan 8.719,07 YTL."lik miktar içerisinde davalıya yapılan fazla ödemenin, ödeme tarihinden dava tarihine kadar hesaplanmış 1.865,02 YTL. faizi de mevcut olup, Borçlar Yasasının 104/son maddesine aykırı bir biçimde faize faiz yürütülmesi sonucunu doğuracak şekilde bu miktar içinde dava tarihinden itibaren faize hükmedilmesi,

3-Dava açılmadan önce dava konusu alacağın geri verilmesi konusunda davalı idareye yöntemince tebligat yapılıp temerrüde düşürülmediği, davalının bu durumu dava dilekçesinin kendisine tebliği ile öğrendiği gözetilerek hüküm altına alınan alacak için faize dava dilekçesinin tebliği tarihinden itibaren hükmetmek gerekirken, davacı tarafça yapılan fazla ödemenin ödeme tarihlerinden itibaren hesap edilen faizinin de hüküm altına alınması,

Doğru görülmemiştir.

Mahkemece, yukarıda 1 numaralı bozmada belirtilen bozma sebepleri göz önünde tutularak davacıların personel ve amortisman giderinden de sorumlu olduklarını gösteren ek rapor alınmalı, alınan bu raporun bozmaya uygunluğu da denetlendikten sonra 2 ve 3 numaralı bozma sebebi de dikkate alınarak hasıl olacak sonuç doğrultusunda karar verilmelidir.

Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN : Davalı vekili

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulu"nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, eğitim ve öğretim gideri olarak davalıya fazla ödenen 8.719,07 YTL nin ödeme tarihlerinden itibaren işlemiş faizi ve masraflarla birlikte davalıdan tahsili istemine ilişkindir.

Davacılar vekili; müvekkillerinden Kenan Işık"ın Heybeliada Deniz Lisesi Komutanlığı Lise 2.sınıf öğrencisi iken veli isteği ile okuldan ayrılması nedeniyle, davalı idarece eğitim ve öğretim gideri olarak tahakkuk ettirilen toplam 19.717.784.653 TL borcun 12.717.790.000 TL bölümünün ödendiğini; ancak yüklenme senedinde yer almayan amortisman ve personel giderlerinin müvekkillerinden talep edilemeyeceğini ileri sürerek, fazla ödenen 8.719. 000.000 TL nin ödeme tarihi itibariyle değişen yasal faizi ile birlikte istirdadına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili; idarece yapılan hesaplama ve talep edilen miktarın, usul ve yasaya, yüklenme senedine uygun olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini cevaben bildirmiştir.

Mahkemenin; idarece belirlenen harcamalardan personel ve amortisman giderleri düşülerek değerlendirme yapan bilirkişi raporunu benimsemek suretiyle ve "yüklenme senedinde yer almayan personel ve amortisman giderlerinden davacıların sorumluluğunun bulunmadığı" gerekçesiyle "davanın kabulüne, 8.719.07.YTL"nin 21.07.2005 dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsiline" dair verdiği karar, Özel Dairece yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuş; Yerel Mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Davacı yükümlü Kenan Işık"ın velisi Kemal Işık tarafından imzalanan 08.08.1997 tarih ve 26170 yevmiye numaralı Yüklenme Senedinde; "Silahlı Kuvvetler adına öğrenci olarak okulun giriş şartlarına uygun şekilde kayıt ve kabulüm yapıldığı taktirde subay çıkıncaya kadar yürürlükte bulunan veya öğrenim süresi içerisinde çıkacak kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve sair mevzuat hükümlerini kabul ettiğimi, bunlara aynen uyacağımı …

…taahhüt ve beyan ederim. Taahhütlerime aykırı hareket etmem, herhangi bir nedenle öğrenimi kendiliğimden terk etmem, …

… halinde Silahlı Kuvvetler adına askeri öğrenci olarak öğrenime başladığım tarihten ilişiğimin kesilmesine kadar Milli Savunma Bakanlığınca zimmetime tahakkuk ettirilecek tazminatı (yiyecek, giyim, kuşam, öğrenci aylığı, kitap ve kırtasiye, vs:, diploma, sınav ve benzeri harçlar, öğretim ve eğitimin gerektirdiği ulaşım hizmetleri, şahsım için yapılan ilaç ve tedavi giderleri, barınma giderleri) sarf tarihinden tahsil tarihine kadar geçen süre için hesap edilecek kanuni faizi ile birlikte ayrıca hükme gerek kalmaksızın hazine emrine ödeyeceğimi şimdiden kabul eyler, yüklenirim." Şeklinde taahhüt verildiği ve davalı Kenan Işık"ın, veli isteğiyle okuldan ayrıldığı hususunda uyuşmazlık mevcut değildir.

Uyuşmazlık; yüklenme senedinde öğrencinin okulla ilişiğinin kesilmesi durumunda tazminat olarak ödenmesi gereken harcama kalemleri arasında gösterilmeyen personel ve amortisman giderlerinden, davacıların sorumlu tutulup tutulamayacağı noktasında toplanmaktadır.

Öncelikle belirtilmelidir ki; bir hukuki işlem olarak sözleşme, inşai ve bağlayıcı olmak üzere, iki tür sonuç doğurur. Sözleşmenin inşai sonucu, tarafların beyan edilen iradelerine uygun olarak meydana gelen hukuki sonuçtur. Sözleşmenin doğurduğu ikinci sonuç ise, tarafları bağlayıcı sonuç olup; bundan amaç, tarafların beyan edilen iradeleriyle ve sözleşme ile bağlanmış olmaları ve dolayısıyla içlerinden birinin tek taraflı irade beyanıyla bu sözleşmeyi ortadan kaldıramaması, irade beyanlarına uygun olarak kurulmuş bulunan hukuki durumla bağlı olmasıdır. Doktrin ve uygulamada sözleşme yerine "akit", "mukavele" veya "bağıt" kavramları da kullanılmaktadır (Prof. Dr. Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, s:187 vd) .

Borç ilişkilerini düzenleyen başlıca kanun Borçlar Kanunu olmakla birlikte, bu Kanun dışında diğer bazı kanunlar da borç ilişkilerini düzenlemekte ya da borç ilişkileriyle ilgili özel hükümler içermektedirler.

Bu noktada, 5401 sayılı Askeri Öğrencilerden Başarı Gösteremeyenler Hakkındaki Kanunun 3.maddesinde "Sağlık sebepleri dışında okullarla yüksek öğrenim kurumlarından çıkarılan öğrencilere Devlet tarafından yapılan bilumum masraflar faizi ile birlikte mukavelesi gereğince ödettirilir." Hükmü öngörülmüştür.

Şu durumda; askeri öğrencilerin, sağlık sebepleri dışında hangi nedenle olursa olsun okuldan çıkarılması halinde ödenmesi gereken tazminatın belirlenmesinde, Borçlar Kanunu hükümleri ve özellikle 5401 sayılı Askeri Öğrencilerden Başarı Gösteremeyenler Hakkındaki Kanunun 3.maddesinde işaret edilen, öğrenci ile okul yönetimi arasında yapılan "mukavelenin", eş söyleyişle "yüklenme senedinde" taahhüt edilen edimlerin ve harcama kalemlerinin esas alınması gerektiği her türlü duraksamadan uzaktır.

Bundan ayrı; Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler için Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğe Ekli Örnek 2 Çizelgenin Değiştirilmesine Dair Yönetmelikte yer verilmiş bulunsa bile; yüklenme senedine derç edilmeyen masraflar ve getireceği maliyetten haberdar edilmeyen akidin, bu kalem masraflardan sorumlu tutulmasının Borçlar Kanunu ve 5401 sayılı Askeri Öğrencilerden Başarı Gösteremeyenler Hakkındaki Kanunun 3.maddesine aykırılık teşkil edeceği açıktır.

Sonuç itibariyle; yüklenme senedinde harcama kalemleri arasında gösterilmeyen giderlerden, öğrenci ve yasal temsilcisinin sorumlu tutulması olanaklı değildir.

Nitekim; Yargıtay Hukuk Genel Kurulu"nun 22.11.2006 gün ve E: 2006/15-743 K:2006/740; 29.12.2006 gün ve E: 2006/18-757 K:2006/763; 02.05.2007 gün ve E: 2006/18-229 K:2007/238 sayılı kararlarında da aynı görüş benimsenmiştir.

Somut olayda; davanın dayanağını oluşturan ve Beyoğlu 32.Noterliğince düzenlenmiş bulunan 08.08.1997 gün 26170 yevmiye sayılı yüklenme senedinde, öğrencinin askeri okula kaydının yapıldığı günden subay çıkıncaya kadar uymayı taahhüt ettiği kanun, tüzük, yönetmelik ve sair mevzuat hükümleri, eğitim ve öğretim konularındaki düzenlemeleri içeren mevzuat hükümleri olup; öğrencinin anılan mevzuat hükümlerine aykırı davranması gibi sebeplerle okulla ilişiğinin kesilmesi durumunda tazminat olarak ödenmesi gereken harcama kalemleri, yüklenme senedinde tahdidi olarak sayılmıştır. Bunlar arasında personel ve amortisman giderlerine açıkça yer verilmemiştir.

Az yukarıda açıklandığı üzere; davacılar tazminat olarak salt yüklenme senedinde açıkça belirtilen giderleri ödeme taahhüdünde bulunduklarından, burada yer almayan personel ve amortisman giderlerinden sorumlu tutulmaları olanaklı değildir.

Hal böyle olunca; Yerel Mahkemece, idarenin belirlediği harcamalardan personel ve amortisman giderlerinin mahsubu suretiyle hesaplama yapan bilirkişi raporu doğrultusunda hüküm kurulması usul ve yasaya uygun olup; faiz başlangıcı yönünden de hükmüne uyulan bozma ilamı gereğince karar verilmiş olması doğrudur. Bu nedenle direnme kararı onanmalıdır.

S O N U Ç : Davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile, direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA, 03.10.2007 gününde oybirliği ile karar verildi.