MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı ... vekili Avukat ... tarafından, davalı ... aleyhine 25/03/2013 gününde verilen dilekçe ile itirazın iptalinin istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; dava dilekçesinin görev yönünden reddine dair verilen 25/03/2015 günlü kararın Yargıtay’ca incelenmesi davacı vekili tarafından süresi içinde istenilmekle temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü.
Dava, itirazın iptali istemine ilişkindir. Mahkemece, dava dilekçesinin görev yönünden reddine karar verilmiş; hüküm, davacı tarafından temyiz edilmiştir.
Asliye Hukuk Mahkemesi sıfatı ile verilen .. sayılı karar, dairemizin .. sayılı ilamı ile davaya 3533 sayılı Yasa uyarınca ve hakem sıfatı ile bakılması gerektiği belirtilmek suretiyle bozulmuştur. Mahkemece, uyulan bozma ilamı doğrultusunda dava dilekçesinin görev yönünden reddine karar verilmiştir.
Kural olarak, bozma ilamına uyulmakla usuli kazanılmış hak oluşur (9.5.1960 gün ve 21/9 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı). Ancak, usuli kazanılmış hakkın da istisnaları bulunmakta olup; görev konusu bunlardan birini oluşturmaktadır.
Somut olayda, davalının anılan kanun kapsamında bulunduğu çekişmesizdir. Keza, uyuşmazlığın adli yargının görev alanı içerisinde olduğunda da kuşku ve duraksama yoktur. Sorun, davacı tarafın 3533 sayılı Yasa kapsamında bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.
Davacı ... 2560 sayılı Kanun ile kurulmuş olup TTK’nın 16/1. maddesinde kendi kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşların tacir sayılacakları belirtilmiştir. 28 Mart 1945 tarih ve 1/6 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı’nın gerekçesinde: “ .. özel hukuk prensiplerine tabi olmak üzere kurulmuş müesseselerdir. Bu müesseselerin hukuk hayatında görülen sair teşekküllerden farkının sermayelerinin devlete ait olması ve bazı yönetim organlarının tayin usullerinde mevcut hususiyetten ibarettir. Gerçi bu teşekküllerin görecekleri vazifelerden bir kısmı devletin ekonomik politikasıyla ilgilidir. Ancak bu keyfiyet, .. kamu hukuku müessesesi vasfı vermeyip sadece kurucusunun devlet oluşundan ve kuruluşunun bir kanuna dayanmakta bulunmasından ileri gelmektedir” denilerek bu kuruluşların özel hukuk tüzel kişisi oldukları belirtilmiştir.
Uygulamada da, .. olmamakla birlikte Belediye, Vilayet gibi kamu tüzel kişileri tarafından kurulan ve kuruluş kanunları uyarınca hususi hukuk hükümleri dairesinde yönetilecekleri açıklanan, aslında Kamu İktisadi Kuruluşu gibi tekel niteliğinde mal ve hizmet üreten ve kendilerini meydana getiren Belediye, Vilayet ve kamu tüzel kişileri tacir sayılmadığı halde, kendileri TTK. Md. 16/1 kapsamına giren birer tacir sayılan müesseselerin kendi aralarında ve üçüncü şahıslarla olan ilişkilerinden doğan uyuşmazlıkların zorunlu tahkime tabi olmayıp, adli yargıda görüleceği benimsenmektedir.
Bu açıklamalar ışığında, davacının bir kamu kurumu olduğu ve kamu hizmeti yaptığı; ancak, çalışmalarının özel hukuk hükümlerine bağlı bulunduğu ve tacir sıfatını taşıdığının kabulü gerekir. Bu nedenle de, olayda 3533 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanma olanağı bulunmamaktadır. Önemle belirtilmelidir ki; mecburi tahkim, istisnai bir yoldur ve bu nedenle de aralarındaki uyuşmazlıkların bu yolla çözüleceği kurumlar özel bir kanunla, tahdidi (sınırlayıcı) bir biçimde gösterilmiştir. Kanunun sınırlayıcı yöntemle belirlediği bir kapsamın yorum yoluyla genişletilmesi ve bu meyanda, herhangi bir kurumun, salt sermayesinin devlete veya belediye veya özel idarelere ait olması ve bazı yönetim organlarının tayin usullerinin özellik arz etmesi gibi unsurlar göz önünde tutularak Kanun kapsamına dahil edilmesine çalışılması, en başta yorum ilkelerine ters düşer (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun, 19.10.2005 gün ve 2005/3-560; 2005/587 sayılı kararı).
Dairemiz bozma ilamında davanın hakemde görüleceği belirtilmişse de, Yargıtay’ın kararlılık gösteren uygulamasında bu tür uyuşmazlıkların 3533 sayılı Kanun çerçevesinde zorunlu tahkimde değil, genel mahkemelerde görüleceği benimsenmiştir.
Açıklanan nedenler karşısında, davaya 3533 sayılı Yasa hükümleri uyarınca ve hakem sıfatı ile bakılamaz. Davanın genel hükümler uyarınca görülmesi ve çözüme bağlanması gerekir. Karar, açıklanan nedenlerle yerinde görülmemiş ve bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz edilen kararın yukarıda gösterilen nedenle BOZULMASINA ve peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine 06/06/2016 gününde oybirliğiyle karar verildi.