MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 22.10.2012 gününde verilen dilekçe ile önalım hakkından kaynaklanan tapu iptali ve tescil talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın açılmamış sayılmasına dair verilen 23.12.2015 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
K A R A R
Dava, önalım hakkından kaynaklanan tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir.
Davacı vekili, müvekkilinin paydaşı olduğu 211, 217, 222, 223, 226, 227, 233, 235, 236, 238, 239, 242, 243, 247, 248, 256, 259, 261, 264, 266, 267, 250, 301, 302, 304, 269, 272, 273, 275, 278, 279, 280, 281, 283, 285, 288, 289, 293 ve 295 parsel sayılı taşınmazların önceki paydaşları olan... ile...ın paylarını davalı ...’a devrettiğini, önalım hakkının kullanılmasına engel olmak için de tapuda satış bedelinin yüksek gösterildiğini belirterek önalım hakkı nedeniyle davalı adına olan tapu kaydının iptaliyle davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.Davalı vekili, taşınmazların fiilen taksim edildiğini, bedelde muvazaa yapılmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.Mahkemece, tapudaki satış bedeli olduğu kabul edilen 2.267.858,00 TL üzerinden eksik harcın tamamlanması için davacı vekiline verilen kesin sürede eksik harcın tamamlanmaması nedeniyle işlemden kaldırılan dosyanın 3 ay içinde yenilenmediği gerekçesiyle davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir.
Önalım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda payın üçüncü kişiye satılması halinde, diğer paydaşlara o payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve payın üçüncü kişiye satılması ile kullanılabilir hale gelir.
Önalım hakkının kullanılmasıyla bu hakkı kullanan paydaş ile alıcı arasında kapsam ve şartları satıcı ile davalı arasında yapılan sözleşmenin aynı olan bir satım ilişkisi kurulmuş olur. Önalım bedeli tapuda gösterilen satış bedeli ile davalı tarafından ödenen harç ve masrafların toplamından ibarettir.Dava konusu payın satışına ilişkin hukuki işlemin tarafı olan davalı 3. kişi durumundaki davacıya karşı bedelde muvazaa iddiasında bulunamaz ise de davacı önalım hakkına engel olmak amacıyla satış bedelinin resmi satış senedinde yüksek gösterildiğini iddia edebilir ve bu iddiasını tanık dahil her türlü delille kanıtlayabilir.
Önalım davasına konu payın ilişkin bulunduğu taşınmaz paydaşlarca özel olarak kendi aralarında taksim edilip her bir paydaş belirli bir kısmı kullanırken bunlardan biri kendisinin kullandığı yeri ve bu yere tekabül eden payı bir üçüncü şahsa satarsa, satıcı zamanında bu yerde hak iddia etmeyen davacının tapuda yapılan satış nedeniyle önalım hakkını kullanması TMK’nın 2. maddesinde yer alan dürüst davranma kuralı ile bağdaşmaz. Kötüniyet iddiası 14.2.1951 tarihli ve 17/1 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca davanın her aşamasında ileri sürülebileceği gibi mahkemece de kendiliğinden nazara alınması gerekir. Bu gibi halde savunmanın genişletilmesi söz konusu değildir. Eylemli paylaşmanın varlığı halinde davanın reddi gerekir.
Somut olaya gelince; davalı fiili taksim savunmasında bulunduğuna göre; fiili taksim iddiası davanın her aşamasında ileri sürülebileceği gibi mahkemece de re"sen nazara alınması gereken bir husus olduğundan bu konuda davalıya delillerini sunması için mehil verilmesi, delil bildirildiği takdirde delillerinin toplanması, varsa davacı tarafın delilleri de toplanarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir. Ayrıca; davacı, satılan payların değerinin gerçekte tapuda gösterilenden daha düşük olduğunu önalım hakkına engel olmak için bedelin muvazaalı olarak yüksek gösterildiğini iddia etmiştir. Keşif ile belirlenen bedel tek başına bedelde muvazaa iddiasını kanıtlamaya yeterli olmayıp, davacının diğer kanıtlarını doğrulamak bakımından önem taşımaktadır. Davacı tanıklarının davalı ile pay satanlar arasındaki ilişkiye dair herhangi bir bilgileri olmaması nedeniyle bedelde muvazaa iddiası kanıtlanamamıştır. Bu nedenle, önalım bedeli tapudaki satış bedeliyle harç ve masrafların toplamından ibarettir. Mahkemece nasıl tespit edildiği anlaşılamayan bedel üzerinden harcın tamamlanmadığı gerekçesiyle davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda yazılı nedenlerle temyiz itirazlarının kabulüyle hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 22.05.2017 tarihinde oybirliği ile karar verildi.